Flisz karpacki

Flisz karpacki – Jabłonki

Mapa geologiczna Karpat Zachodnich

Flisz karpacki – określenie regionalnie występującego fliszu – serii naprzemianlegle ułożonych warstw skał osadowych morskiego pochodzenia, składająca się z ławic i warstw na przemian zlepieńców, piaskowców, mułowców i iłowców, rzadziej rogowców i margli. Skały te powstały na dnie mórz wskutek działalności tzw. prądów zawiesinowych, które doprowadziły do charakterystycznego, frakcjonalnego uwarstwienia.

Uwarstwienie frakcjonalne fliszu charakteryzuje się nagromadzeniem grubego materiału skalnego w obrębie spągu warstwy i stopniowe przechodzenie w materiał coraz drobniejszy, aż do osadów ilastych w obrębie stropu danej warstwy.

Proces powstawania fliszu karpackiego trwał wiele milionów lat. Teren dzisiejszych np. Beskidów przykrywały wody przybrzeżnego morza Tetydy. Na jego dnie osadzał się, w formie charakterystycznych warstw, materiał znoszony przez wody z pobliskiego lądu. Później nagromadzony, zdiagenezowany materiał skalny uległ sfałdowaniu, nasunięciu ku północnemu zachodowi, północy, północnemu wschodowi i wschodowi w formie płaszczowin i wypiętrzeniu.

Z fliszu karpackiego zbudowane są Karpaty Zewnętrzne – Beskidy (zwane też fliszowymi)^[1]. Osadami fliszowymi wypełnione są także doliny otaczające Tatry (Orawa, Podhale wraz z Kotliną Zakopiańską i Gubałówką – tzw. flisz podhalański – oraz Liptów i Spisz).

Skamieniałości fliszu karpackiego

Flisz karpacki generalnie jest ubogi w skamieniałości, z wyjątkiem otwornic oraz ichnofosylii. Jednak w rejonie Jasła - Birczy w obrębie oligoceńskich (^[2] i ^[3]) tzw. łupków menilitowych i warstw jasielskich występuje bogata fauna kopalna, obejmująca liczne ryby^[4], a także rzadkie czworonogi, w tym ptaki, np. rodzaj Jamna i Eurotrochilus noniewiczi. Badania ryb z fliszu karpackiego prowadziła Anna Jerzmańska.

Zobacz też

• flisz

Przypisy