Florian Biesik

Florian Biesik
Flora-Flora
(Fliöera-Fliöera)[a]
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

1850
Wilamowice

Data i miejsce śmierci

1926
Triest

Narodowość

wilamowska

Język

wilamowski

Dziedzina sztuki

literatura piękna

Ważne dzieła
  • Óf jer wełt

Florian Biesik (ur. 4 marca 1850 w Wilamowicach, zm. 13 marca 1926 w Trieście) – austro-węgierski urzędnik kolejowy i poeta, autor dzieł literackich w języku wilamowskim, twórca jednej z ortografii wilamowskich.

Życiorys

Biesik przyszedł na świat 4 marca 1850 (w niektórych źródłach błędnie podaje się rok 1849) w Wilamowicach jako syn Floriana i Katarzyny z domu Fox. Miał dwóch młodszych braci, Jana (ur. 1853) i Hermanna (ur. 1874). Rodowe nazwisko Biesik należało do najbardziej typowych noszonych przez Wilamowian[1].

Po ukończeniu szkoły elementarnej w rodzinnym miasteczku uczęszczał od 1863 do Gimnazjum św. Anny w Krakowie. Wyrzucony po roku przeniósł się do Gimnazjum św. Jacka, z którego z kolei został relegowany w 1866 z powodu słabych wyników w nauce i braku środków na zapłatę czesnego. W czasie pobytu w Krakowie mieszkał na ulicy Grodzkiej, a następnie w bursie św. Jacka. Prawdopodobnie pod wpływem znajomości z właścicielem mieszkania na Grodzkiej, który był urzędnikiem kolejowym, Biesik podjął decyzję o swej dalszej karierze i wyjechał do Wiednia na szkolenia kolejarskie[2].

W 1873 został urzędnikiem kolejowym. Związany z C.K. Uprzywilejowanym Towarzystwem Kolei Południowej (K.k. privilegierte Südbahn-Gesellschaft) przeniósł się wkrótce (dokładna data nieznana) do Triestu, gdzie wspinał się po kolejnych szczeblach kariery aż do pozycji nadoficjała[3]. Ożenił się z Włoszką Federicą Giovi (lub Garsari, w źródłach pojawiają się dwa warianty nazwiska[4]), z którą miał syna Casimira osiadłego później w Mariborze[3].

Biesik przeszedł na emeryturę w 1911 i do końca życia pozostał na stałe w Trieście, odwiedzając co jakiś czas rodzinne Wilamowice, po raz ostatni w 1923. W tym czasie zajął się twórczością literacką w ojczystym języku wilamowskim. Najstarszy znany wiersz, Dy nójy póterbąwa kultur (Nowa kultura maślarek), pochodzi z 1913[5]. Najobszerniejsze dzieło, liczący 2104 wersów poemat Óf jer wełt[b] (Na tamtym świecie) inspirowany Boską komedią Dantego, został ukończony w 1921[6]. Na potrzeby swoich tekstów wytworzył własny system ortograficzny wykorzystujący przede wszystkim znaki polskiego alfabetu[7]. Używał pseudonimu Flora-Flora zaczerpniętego od wilamowskiego brzmienia imienia Florian. Pisywał również artykuły do triesteńskiej prasy lokalnej[8]. Był zwolennikiem tezy o nieniemieckim pochodzeniu Wilamowian i podkreślał rzekome podobieństwo języka wilamowskiego do niderlandzkiego, fryzyjskiego czy angielskiego, co było – obok rodzinnych sporów majątkowych – jednym z powodów poważnego konfliktu z bratem Hermannem (autorem Wörterbuch der deutschen Mundart von Wilamowice – Słownika niemieckiej gwary Wilamowic), który nawet zmienił swoje nazwisko z Biesik na Mojmir[9][10].

Zmarł w wieku 76 lat na zapalenie płuc i został pochowany na cmentarzu św. Anny w Trieście[5].

Upamiętnienie

Strona tytułowa Gedichte von Florian Biesik in der Mundart von Wilamowice

Wybór utworów Biesika (sześć wierszy i jeden list) został opublikowany w 1933 przez Heinricha Andersaa jako Gedichte von Florian Biesik in der Mundart von Wilamowice. Pięć innych, w tym poemat Óf jer wełt, pozostały szerzej nieznane aż do odnalezienia 230-stronicowego rękopisu (obejmującego w sumie dziesięć tekstów, w tym pięć opublikowanych wcześniej przez Andersa) przez Tomasza Wicherkiewicza podczas badań terenowych w Wilamowicach w 1989[11]. Postaci Biesika i jego twórczości Wicherkiewicz poświęcił swoją rozprawę doktorską Język, kultura i mieszkańcy Wilamowic w świetle twórczości literackiej Floriana Biesika – studium etnolingwistyczne obronioną w 1998[12], a w 2003 wydał w języku angielskim monografię The Making of a Language: The Case of the Idiom of Wilamowice, southern Poland, która zawiera szczegółową analizę odnalezionego rękopisu[13].

W 1994 nakręcony został dla TVP film dokumentalny w reżyserii Doroty Latour Dante z Wilamowic opowiadający historię Biesika[14].

W 2013 imieniem Floriana Biesika nazwano jedną z nowo wytyczonych ulic w Wilamowicach[15].

Uwagi

  1. ↑ Zapis zgodnie ze współczesną ortografią wilamowską ustandaryzowaną w XXI wieku przez Tymoteusza Króla.
  2. ↑ W zapisie zgodnie ze współczesną ortografią wilamowską: Uf jer wełt.

Przypisy

  1. ↑ Wicherkiewicz 2003 ↓, s. 48–49.
  2. ↑ Wicherkiewicz 2003 ↓, s. 50–51.
  3. ↑ a b Wicherkiewicz 2003 ↓, s. 51.
  4. ↑ Wicherkiewicz 2003 ↓, s. 326.
  5. ↑ a b Wicherkiewicz 2003 ↓, s. 52.
  6. ↑ Tekst źródłowy: Florian Biesik – poemat „Óf jer wełt”. Dziedzictwo językowe Rzeczypospolitej. [dostęp 2022-07-08].
  7. ↑ Wicherkiewicz 2003 ↓, s. 99.
  8. ↑ Wicherkiewicz 2019 ↓, s. 117, 119.
  9. ↑ Wicherkiewicz 2003 ↓, s. 50.
  10. ↑ Wicherkiewicz 2019 ↓, s. 119–121.
  11. ↑ Wicherkiewicz 2003 ↓, s. 30–33.
  12. ↑ Language, Culture and People of Wilamowice in the Light of Literary Output by Florian Biesik - an Ethnolinguistic Study (Język, kultura i mieszkańcy Wilamowic w świetle twórczości literackiej Floriana Biesika - Studium etnolingwistyczne) w bazie „Prace badawcze” portalu Nauka Polska (OPI). [dostęp 2022-08-22].
  13. ↑ Wicherkiewicz 2003 ↓.
  14. ↑ Dante z Wilamowic (pol.). FilmPolski.pl. [dostęp 2022-08-22].
  15. ↑ Uchwała nr XXX/282/13 Rady Miejskiej w Wilamowicach z dnia 27 lutego 2013 r. w sprawie nadania nazwy drodze w Wilamowicach (pol.). [dostęp 2022-08-22].

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Heinrich Anders - Gedichte von Florian Biesik in der Mundart von Wilamowice strona tytułowa.jpg
Strona tytułowa książki Heinricha Andersa Gedichte von Florian Biesik in der Mundart von Wilamowice
Florian Biesik.jpg
Florian Biesik (1849–1926), railway official, Wymysorys language writer.