Fluorocytozyna

Fluorocytozyna

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) 5-fluorocytozyna lub 4-amino-5-fluoropirymidyn-2(1H)-on Inne nazwy i oznaczenia farm. Flucytosinum inne flucytozyna, FC, 5-FC
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C4H4FN3O
Masa molowa	129,09 g/mol
Wygląd	biały lub prawie biały, krystaliczny proszek[1]
Identyfikacja
Numer CAS	2022-85-7
PubChem	3366
DrugBank	DB01099
SMILES C1=NC(=O)NC(=C1F)N
InChI InChI=1S/C4H4FN3O/c5-2-1-7-4(9)8-3(2)6/h1H,(H3,6,7,8,9) InChIKey XRECTZIEBJDKEO-UHFFFAOYSA-N
Właściwości Rozpuszczalność w wodzie 15 g/l[4][2] w innych rozpuszczalnikach etanol: trudno[1] Temperatura topnienia 296–300 °C (rozkład[2][3])[4][5][3] Punkt krytyczny 536 °C[2]; 60,0 MPa[2] logP −1,41 Kwasowość (pKa) 3,26
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki Uwaga Zwroty H H361 Zwroty P P281 Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Na podstawie podanej karty charakterystyki Szkodliwy (Xn) Zwroty R R63 Zwroty S S36/37 Temperatura zapłonu 296 °C[2] Numer RTECS HA6040000 Dawka śmiertelna LD50 500 mg/kg (mysz, dożylnie)
Podobne związki
Podobne związki	fluorouracyl
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC	D01 AE21 J02 AX01
Stosowanie w ciąży	kategoria C
Farmakokinetyka Działanie przeciwgrzybicze Procent wchłaniania 100% (doustnie) Biodostępność 78–89% (doustnie) Okres półtrwania 2,4–6 h Wiązanie z białkami osocza i tkanek 2–31% Metabolizm minimalnie jelitowy Wydalanie z moczem
Uwagi terapeutyczne Drogi podawania doustnie, dożylnie

Fluorocytozyna (5-fluorocytozyna, FC) – organiczny związek chemiczny z grupy analogów pirymidyny. Od naturalnej cytozyny różni się obecnością atomu fluoru w pozycji 5. Pod nazwą flucytozyna stosowana jako lek przeciwgrzybiczny. Nie wykazuje działania przeciwbakteryjnego ani przeciwnowotworowego^[6]. Jest substratem do syntezy chemicznej fluorocytydyny i innych 5-fluorowych analogów pirymidyn i nukleozydów pirymidynowych^[6][7].

Zastosowania medyczne

Mechanizm działania

Fluorocytozyna zaburza proces syntezy DNA oraz blokuje biosyntezę białek. Komórki drobnoustrojów wrażliwych na 5-fluorocytozynę pobierają ją aktywnie i przy udziale deaminazy cytozyny przekształcają ją w fluorouracyl. Związek ten działa następnie na dwóch szlakach metabolicznych: może zostać przekształcony do 5-fluorodeoksyurydyno-5'-monofosforanu (FdUMP), który jest inhibitorem syntazy tymidynalowej i hamuje syntezę DNA; alternatywnie FC może zostać przekształcana w kilku etapach do fluorourydyny, która po fosforylacji do 5-fluorourydyno-5'-trifosforanu (FUTP) wbudowuje się do RNA grzybów (zamiast naturalnego UTP), co zakłóca syntezę białek^[8].

Spektrum aktywności

Flucytozyna jest aktywna przeciwko infekcjom grzybami z rodzajów^[9]:

• Candida spp.
• Cryptococcus spp.
• Cladosporium
• Phialophora

Działanie grzybostatczne jest tym większe, im więcej fluorouracylu wbudowanego zostanie do RNA grzybów. W dłuższym kontakcie lek wykazuje działanie grzybobójcze. Podczas dłuższego podawania obserwuje się pojawienie oporności u szczepów pierwotnie wrażliwych. Dlatego nie należy stosować leku profilaktycznie. Flucytozynę aplikuje się zazwyczaj w kuracji razem z amfoterycyną B. Jednoczesne stosowanie tych dwóch substancji prowadzi do nasilenia działania obu leków przeciw patogenom^[10].

Dawkowanie

W dawkach co 6 godzin 50–150 mg na dobę na kilogram masy ciała. Czas leczenia powinien trwać 4–6 tygodni, w zależności od rodzaju infekcji i jej nasilenia. W kryptokokozie lek należy podawać przez 12 tygodni^[9].

Działania niepożądane

Flucytozyna jest na ogół dobrze tolerowana przez pacjentów. Najczęściej występującymi skutkami ubocznymi są nudności, wymioty, wysypka skórna i biegunka. Rzadziej są to omamy, bóle głowy, zaburzenia aktywności enzymów wątrobowych, zapalenie wątroby, czy martwica komórek wątrobowych. W przebiegu leczenia obserwowano również zmiany w obrazie krwi obwodowej, głównie leukopenię, trombocytopenię i agranulocytozę. U pacjentów z niedoborami odporności, w tym u chorych na AIDS, zauważono zahamowanie czynności szpiku kostnego^[10].

Interakcje

• Arbinozyd cytozyny (lek cytostatyczny) powoduje zanik grzybobójczego działania flucytozyny.
• Roztwory zawierające flucytozynę i amfoterycynę B należy podawać w osobnych wlewach z powodu niezgodności.

Preparaty

• Ancotil – tabletki lub 1% roztwór do wstrzykiwań (10 mg/1ml). Lek dostępny m.in. we Francji (możliwość importowania przez francuskie i niemieckie apteki, gdzie honorowane są polskie recepty).

Przypisy