Ford GPA

Ford GPA
Dane podstawowe
Państwo	Stany Zjednoczone
Producent	Ford Motor Company
Typ pojazdu	pływający samochód osobowo-terenowy
Trakcja	kołowa 4×4
Załoga	2–3 osób
Historia
Prototypy	1941
Produkcja	1942–1943
Dane techniczne
Silnik	Willys Overland L-Head 134 Type 441; pojemność skokowa – 2200 cm³; moc – 60 KM
Transmisja	mechaniczna
Poj. zb. paliwa	57 l zużycie paliwa – 12 l/100 km
Długość	4,62 m
Szerokość	1,63 m
Wysokość	1,73 m
Masa	1630 kg
Osiągi
Prędkość	105 km/h
Zasięg	483 km
Dane operacyjne
Użytkownicy
Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, ZSRR, Francja, Chiny, Kanada

Ford GPA – pływający samochód osobowo-terenowy, konstrukcji amerykańskiej, z okresu II wojny światowej.

W oznaczeniu pojazdu kolejne litery odnosiły się do:

• G – odnosiło się do zamówienia rządowego (ang. government – rząd);
• P – pojazd marki Ford o rozstawie osi rzędu osiemdziesięciu cali;
• A – pojazd pływający (ang. amphibian).

Historia

Próby pojazdu w okolicach Detroit

Już przed przystąpieniem USA do II wojny światowej, dowództwo armii amerykańskiej planowało jej udział w walkach. Planowano m.in. dokonanie, w połowie roku 1942, serii operacji desantowych w basenie Morza Śródziemnego. W tym celu Narodowy Komitet Obrony zgłosił w kwietniu 1941 roku, zapotrzebowanie na lekką czterokołową amfibię. Pojazd otrzymał oficjalne oznaczenie QMC-4 1/4-Ton Truck Light Amphibian. Miał on mieć masę nieprzekraczającą 1200 kg. W lipcu 1941, produkująca łodzie firma Sparkman & Stephens, otrzymała zlecenie na przygotowanie szkiców nadwozia. Kooperujące z nią zakłady Marmon-Herrington trzy miesiące później przedstawiły projekt gotowego pojazdu. Jego współautorem był pomysłodawca amfibii DUKW – Roderick Stephens Junior. Koncepcja pojazdu została zaakceptowana przez przedstawicieli armii. Zasugerowali oni jednak, ze podstawą konstrukcji samochodu powinien być, wchodzący właśnie do produkcji, Willys MA. W grudniu 1941 roku, do projektu dołączyła firma Ford Motor Company. Już 2 lutego 1942 przedstawiła ona prototyp pojazdu opartego o konstrukcję samochodu Ford GPW. Pomyślnie przeszedł on próby pływania na rzece Detroit. Zakłady Marmon-Harrington swój prototyp pojazdu QMC-5, przedstawiły dopiero miesiąc później. Z prób porównawczych, zwycięsko wyszedł samochód marki Ford. Okazał się on o 180 kg lżejszy od konkurenta. Postanowiono jednak połączyć elementy obu konstrukcji. Z odrzuconego pojazdu, wykorzystany został kształt oraz metody łączenia elementów nadwozia.

11 kwietnia 1942 podjęto decyzję o podjęciu produkcji seryjnej samochodu Ford GPA. Jednocześnie zamówiono 5000 jego egzemplarzy. Niedługo później, zamówienie powiększono do 7896 sztuk.

Produkcję trapiły problemy technologiczne. Wytwarzanie pierwszej serii rozpoczęto dopiero w październiku 1942. Kolejne ukończono do połowy maja 1943. Ostatecznie, z powodu nikłego zainteresowania ze strony Armii Stanów Zjednoczonych, produkcja została wstrzymana 30 czerwca 1943.

Służba

Debiut bojowy nowych pojazdów nastąpił, w listopadzie 1942 roku, w czasie operacji Torch. Nie musiały one tam jednak wykorzystywać swojego podstawowego atutu – możliwości pływania. Zjechały z okrętów desantowych, tak jak inne pojazdy.

Szybko wyszły na jaw wady konstrukcyjne, wynikające z pośpiesznego wdrożenia do produkcji. Samochody ulegały częstym awariom. Poza tym okazały się zbyt ciężkie. Miało to wpływ na ich manewrowość, a także bezpieczeństwo załogi. Ich zanurzenie, w czasie pływania, groziło zalaniem i zatonięciem. Ograniczona była też ich ładowność. Podjęto więc decyzję o przekazaniu, większości wyprodukowanych pojazdów, armiom sojuszniczym.

Największym zagranicznym odbiorcą samochodów Ford GPA był Związek Radziecki. Wyeksportowano tam 3520 egzemplarzy. W 1944 uruchomiono tam nawet licencyjną produkcję pod oznaczeniem GAZ 011. Na ich podstawie, po wojnie, wdrożono do produkcji samochody GAZ-46. W Armii Czerwonej wozy te znalazły się na wyposażeniu oddziałów rozpoznawczych oraz saperskich oddziałów szturmowych. Wzięły one udział m.in. w forsowaniu Wisły i Odry.

Ford GPA w mediach

Zrekonstruowane (powiększone o 10%) pojazdy wystąpiły w filmie Indiana Jones i Królestwo Kryształowej Czaszki.

Użytkownicy

Eksport samochodów Ford GPA:

•  ZSRR – 3520
•  Wielka Brytania – 852
•  Chiny – 40
•  Francja – 24
•  Kanada – 22
• kraje Ameryki Południowej – 22
• inne kraje – 6

Bibliografia

• Łukasz Gładysiak. Ford GPW i Ford GPA w latach 1942–1945. „Militaria XX wieku”. 2011. nr 4(43). s. 46–60. ISSN 1732-4491.