Fort Śliwickiego Cytadeli Warszawskiej

Fort Śliwickiego Cytadeli Warszawskiej
Symbol zabytku nr rej. 882 z 19.03.1975[1]
Ilustracja
Działobitnia południowa (kaponiera)
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Adres

ul. Jagiellońska 49a

Położenie na mapie Warszawy
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Fort Śliwickiego Cytadeli Warszawskiej”
Ziemia52°15′56″N 21°00′57″E/52,265556 21,015833

Fort Śliwickiego (Jasińskiego) – jeden z fortów Cytadeli Warszawskiej znajdujący się przy ul. Jagiellońskiej 49a w Warszawie.

Historia

Fort został zbudowany w latach 1835–1836, najwcześniej ze wszystkich fortów otaczających Cytadelę, będąc jej przedmościem. Fort był w późniejszym okresie wielokrotnie przebudowywany. Jako przedmoście Cytadeli było to umocnienie największe z otaczających twierdzę. Nazwa upamiętnia por. Śliwickiego, walczącego po stronie rosyjskiej i ciężko rannego podczas powstania listopadowego, zmarłego w Paryżu i pochowanego na terenie fortu 6 grudnia 1935[2].

Był to fort ziemno-ceglany o narysie lunety. W forcie znajdowały się dwie potężne działobitnie ceglane. Umocnienie otaczała mokra fosa z murowaną przeciwskarpą. Nie znajdują potwierdzenia informacje o poternie (tunelu), który pod dnem Wisły miał łączyć fort z Cytadelą.

Fort w dobrym stanie przetrwał do drugiej połowy XX wieku. W okresie PRL mieściły się tutaj koszary ZOMO. W latach 1976–1977 zachowana działobitnia południowa została wyremontowana w czynie społecznym przez oddziały ZOMO, co upamiętnia tablica. Po ZOMO budynki przejęła policja i w budynku fortu znalazły się stajnie konnych jednostek policji.

W 2001 w bezpośredniej bliskości fortu powstało osiedle mieszkaniowe dla policjantów z budynkami na esplanadzie i częściowo dziedzińcu fortu. Chociaż istnieją nadal poszczególne budowle fortu, budowa ta została przeprowadzona z pominięciem zasad ochrony zabytków i dbałości o ład urbanistyczny miasta. Oznaczało to bezpowrotne naruszenie tego cennego zabytku i jego układu. Trzeba tutaj podkreślić, że istniały projekty i prace, w których fort miał zostać włączony w układ nowo planowanego osiedla jako teren parkowo-rekreacyjny, z zachowaniem swego kształtu i walorów zabytkowych, tak jak ma to miejsce w forcie Szcza-M na warszawskim Rakowcu.

W 1975 fort został wpisany do rejestru zabytków pod nazwą fort „Jasińskiego” (d. Śliwickiego)[1].

Esplanada fortu nadała łukowaty kształt wytyczonej na jej granicy ul. 11 Listopada, której nadano wtedy nazwę Esplanadowej[3].

Przypisy

  1. ↑ a b Zestawienie zabytków nieruchomych. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków - stan na 31 grudnia 2019 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 14. [dostęp 2020-05-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-27)].
  2. ↑ Paweł Ajdacki, Paweł Tywoniuk: Cmentarze wojenne. Warszawa. Otwock: Polskie Wydawnictwo Turystyczno-Krajoznawcze, 2008, s. 59. ISBN 978-83-920982-3-2.
  3. ↑ Jan Berger: Rozwój Pragi [w:] Irena Pietrza-Pawłowska (red.) Wielkomiejski rozwój Warszawy do 1918 r.. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1973, s. 259.

Bibliografia

  • Lech Królikowski: Twierdza Warszawa. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2002. ISBN 83-11-09356-3.
  • Stanisław Łagowski: Szlakiem twierdz i ufortyfikowanych przedmości. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 2005. ISBN 83-88773-96-8.

Linki zewnętrzne

Fortyfikacje Warszawy
Warszawa i Praga
Twierdza Modlin
Twierdza Warszawa
Forty
Twierdza Zegrze
Inne forty

Media użyte na tej stronie

Warszawa outline with districts v4.svg
(c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5
Mapa Warszawy - podkład lokalizacyjny
Masovian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.55N
  • S: 50.95 N
  • W: 19.15 E
  • E: 23.25 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.