Fort III w Poznaniu

Fort III
Fort 3
Symbol zabytku nr rej. A-245 z 25 maja 1983[1]
Ilustracja
Koszary szyjowe Fortu III
Państwo

 Polska

Miejscowość

Poznań

Adres

ul. Krańcowa
ob. 3 ark. 16 dz. 29/2[2]

Architekt

Hans Alexis von Biehler

Rozpoczęcie budowy

1877

Ukończenie budowy

1881

Ważniejsze przebudowy

1889

Właściciel

Miasto Poznań[2]

Plan budynku
Plan budynku
Położenie na mapie Poznania
Mapa konturowa Poznania, po prawej znajduje się punkt z opisem „Fort IIIFort 3”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Fort IIIFort 3”
Ziemia52°24′00″N 16°59′49″E/52,400000 16,996944

Fort III (Graf-Kirchbach[1], Gröber[3], Józefa Niemojewskiego) – jeden z 18 fortów wchodzących w skład Twierdzy Poznań. Znajduje się na Malcie przy ul. Krańcowej[1].

Historia

Został zbudowany w latach 1877-1881[4]. Otrzymał nazwę Graf-Kirchbach[1][5]. W 1931 zmieniono patronów na polskich, Fort III otrzymał imię generała Józefa Niemojewskiego.

6 lutego 1945, podczas bitwy o Poznań, oddziały 117 dywizji piechoty wywalczyły wyłom pomiędzy Fortem IIa i Fortem III (współcześnie tereny os. Zodiak)[6].

W 2011 roku fort został udostępniony zwiedzającym przez Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Fortyfikacji[5].

Teren fortu wchodzi w skład obszaru Natura 2000 (obszar specjalnej ochrony SOO „Fortyfikacje w Poznaniu”, symbol PLH300005)[7].

Lokalizacja i konstrukcja

Zdjęcie satelitarne fortu (1965).

Obiekt znajduje się na terenie Nowego Zoo (wybudowane w latach 1970-1974)[8], w kierunku południowym znajduje się Cybina, na zachodzie – jezioro Maltańskie (od 1952 w wyniku spiętrzenia Cybiny). Dojazd drogą forteczną (ul. Krańcowa) i drogą rokadową (ul. Wileńska)[9].

Fort otoczony jest suchą fosą (długość 850 m, szerokość 9 m, wysokość 5,5 m), o murowanych skarpach i 5 kaponierach (czołowa, dwie barkowe, dwie izby bojowe w koszarach)[5]. Kąt między odcinkami czoła – 140°[10]. Pod barkami fortu znajdowały się 2 prochownie, zaprojektowane na zgromadzenie 35 ton prochu[5].

Przebudowy

W 1889 dobudowano na barkach dodatkowe baterie[5]. W następnych latach zainstalowano pancerne stanowiska obserwacyjne piechoty W.T.90[11] oraz artylerii W.T.Neu[9][5].

Podczas II wojny światowej fosy zostały zadaszone, a na przeciwskarpie wybudowany został metalowy zbiornik o nieokreślonym przeznaczeniu[12].

W części koszarowej zostały rozebrane sklepione międzystropy[8][13][12]. Rozbiórka była przygotowaniem do budowy w forcie zooramy (dużego kompleksu wiwaryjnegoegzotarium), której jednak nie zrealizowano[8].

Przypisy

  1. a b c d Miasto Poznań, System Informacji Przestrzennej, Miejski Konserwator Zabytków: Zespół Fortów Zewnętrznego Pierścienia Fortyfikacji Pruskich. [dostęp 2013-06-24]. (pol.).
  2. a b Geopoz: Przeglądarka danych SIP. Miasto Poznań. [dostęp 2013-06-24]. (pol.)., warstwa: Grunty Miasta Poznania
  3. Szumowski 1985 ↓, s. 356.
  4. Maria Strzałko, Raport o stanie zabytków miasta Poznania, Miasto Poznań, 2007.
  5. a b c d e f Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Fortyfikacji: Fort 3: O forcie. [dostęp 2013-06-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-21)]. (pol.).
  6. Szumowski 1985 ↓, s. 355-356.
  7. Instytut na rzecz ekorozwoju: Natura 2000: „Fortyfikacje w Poznaniu”. [dostęp 2013-06-25]. (pol.).
  8. a b c Taborski ↓, s. 186.
  9. a b Biesiadka i in. 2006 ↓, s. 187.
  10. Biesiadka i in. 2006 ↓, s. 132.
  11. Biesiadka i in. 2006 ↓, s. 156, 187.
  12. a b Biesiadka i in. 2006 ↓, s. 188.
  13. Polak 1988 ↓, s. 283.

Bibliografia

  • Zbigniew Szumowski: Boje o Poznań 1945. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1985, s. 354-356., ryc.
  • Adam Taborski. Stulecie ogrodu zoologicznego w Poznaniu. „Kronika Miasta Poznania”. 3/1975, s. 178-190. Wydawnictwo Miejskie. (pol.). , fot., rys.
  • Bogusław Polak: Poznańskie Fortyfikacje. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1988.
  • Jacek Biesiadka, Andrzej Gawlak, Szymon Kucharski, Mariusz Wojciechowski: Twierdza Poznań. O fortyfikacjach miasta Poznania w XIX i XX wieku.. Poznań: 2006.

Media użyte na tej stronie

Poznań outline map.svg
Autor:

Oskarro. © użytkownicy OpenStreetMap.

Copyright użytkownicy UMP-pcPL., Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa lokalizacyjna Poznania
Greater Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Greater Poland Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.70 N
  • S: 51.05 N
  • W: 15.68 E
  • E: 19.19 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Brama Berlińska Poznań.jpg
Brama Berlińska - widok od zewnątrz
Poznań, Fort III, plan - 01.png
Autor: Jakub Torenc, Licencja: CC BY-SA 3.0
Poznań, Fort III, plan
Fort 3 Poznań.JPG
Fort 3 - Poznań
Twierdza Poznań Fort III, 1965-08-23.png
Fort III Twierdzy Poznań sfotografowany przez satelitę KH-4A 1023, 23 sierpnia 1965 r.