Fort Sokolnickiego Cytadeli Warszawskiej
 nr rej. 59/8 z 1.07.1965[1] | |
_-_01.jpg) Fort Sokolnickiego: ceglana działobitnia od strony Cytadeli | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Rozpoczęcie budowy | 1849 |
| Ukończenie budowy | 1851 |
| Ważniejsze przebudowy | 1864–1874 |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°16′05,948″N 20°59′23,611″E/52,268319 20,989892 | |
Fort Sokolnickiego – jeden z fortów Cytadeli Warszawskiej. Znajduje się w parku im. Stefana Żeromskiego w dzielnicy Żoliborz.
Historia
Wzniesiona w ogólnym zrębie w latach trzydziestych i czterdziestych XIX wieku Cytadela spełniała głównie funkcje więzienne i policyjne, mając niewielkie możliwości rzeczywistej obrony miasta z powodu swojego umiejscowienia i konstrukcji. Z tego powodu bardzo szybko przystąpiono do budowy kolejnych umocnień, wysuniętych przed narys Cytadeli.
Fort Sokolnickiego, który w okresie zaboru rosyjskiego nosił nazwę fortu Siergieja, był jednym z sześciu obiektów, jakimi w połowie XIX wieku uzupełniono lewobrzeżną część Cytadeli. Fort wzniesiono w latach 1849–1851 oraz rozbudowano w latach 1864–1874. Pierwotnie wzniesiono dużą, ceglaną działobitnię z suchą fosą. W okresie późniejszym fort uzupełniono umocnieniem ziemnym o narysie lunety (dzieło z dwoma czołami i otwartą szyją). Umocnienie było wysunięte przed obrys Cytadeli o 500 metrów.
W okresie międzywojennym obszar i niektóre elementy fortu zostały włączone w skład parku Żeromskiego. Nie zachował się w całości oryginalny układ ziemny; jego pozostałości wkomponowano w układ parku.
Na podstawie umowy z władzami niemieckimi, od kwietnia 1944 do fortu zaczęto przewozić ok. 20% zbiorów Archiwum Głównego Akt Dawnych[2]. W listopadzie 1944, w ramach tzw. akcji pruszkowskiej, zespół polskich archiwistów załadował na ciężarówki, a następnie wywiózł z Warszawy do Częstochowy pięć wagonów dokumentów[3].
W czasie powstania warszawskiego w forcie mieścił się szpital powstańczy, co upamiętnia tablica[4].
W 1965 fort wraz z całym zespołem Cytadeli został wpisany do rejestru zabytków[1].
Przypisy
- ↑ a b Zestawienie zabytków nieruchomych. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 30 czerwca 2020 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 69. [dostęp 2020-07-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-27)].
- ↑ Krzysztof Dunin-Wąsowicz: Na Żoliborzu 1939–1945. Warszawa: Książka i Wiedza, 1984, s. 275. ISBN 83-05-11180-6.
- ↑ Krzysztof Dunin-Wąsowicz: Na Żoliborzu 1939–1945. Warszawa: Książka i Wiedza, 1984, s. 275–276. ISBN 83-05-11180-6.
- ↑ Jacek Olecki: Wojenne tajemnice Warszawy i Mazowsza. Cz. I. Warszawa: Agencja Wydawnicza CB, 2006, s. 15. ISBN 83-7339-036-7.
Bibliografia
- Lech Królikowski, Twierdza Warszawa, Warszawa 2002.
Linki zewnętrzne
- Zdjęcie satelitarne na Google Maps. W środkowej części widoczna baszta (działobitnia) artyleryjska.
Media użyte na tej stronie
(c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5
Mapa Warszawy - podkład lokalizacyjny
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.55N
- S: 50.95 N
- W: 19.15 E
- E: 23.25 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor: Jolanta Dyr, Licencja: CC BY-SA 3.0
Fort Siergieja ("Sokolnickiego") - wejście na teren Centrum Sztuki