Fort VIIIa w Poznaniu

Fort VIIIa
Zwischenwerk VIIIa
Symbol zabytku nr rej. A-245 z 25 maja 1983[1][2]

Lewa kaponiera fortu
Państwo

 Polska

Miejscowość

Poznań

Adres

ul. Raszyńska[1]
ob. 35 ark. 16 dz. 29/7[3]

Typ budynku

fort

Architekt

Komitet Inżynieryjny Głównego Inspektoratu Twierdz

Rozpoczęcie budowy

1887

Ukończenie budowy

1896

Ważniejsze przebudowy

1913-1914, 1939

Właściciel

Miasto Poznań[3]

Plan budynku
Plan budynku
Położenie na mapie Poznania
Mapa konturowa Poznania, w centrum znajduje się punkt z opisem „Fort VIIIaZwischenwerk VIIIa”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Fort VIIIaZwischenwerk VIIIa”
Ziemia52°23′09″N 16°52′05″E/52,385833 16,868056

Fort VIIIa (Rohr, Mikołaja Sokolnickiego) (oryg. Zwischenwerk VIIIa) – jeden z 18 fortów wchodzących w skład Twierdzy Poznań. Znajduje się na Raszynie na osiedlu samorządowym Grunwald Południe przy ulicy Raszyńskiej[1].

Historia

Zbudowany został w latach 1887–1896, w drugim etapie budowy twierdzy fortowej[4][5]; budowa kosztowała ok. 1 mln marek[6]. Fort otrzymał nazwę Rohr na cześć Ferdinanda von Rohra (do 1902 nazwę tę nosił Nadszaniec III Rohr). W 1931 zmieniono patronów na polskich, Fort VIIIa otrzymał imię generała Michała Sokolnickiego[a][7].

Podczas bitwy o Poznań forty na Górczynie (VIIIa i IX) nie otrzymały środków artyleryjskich[8]. 27 stycznia 1945 rozpoczął się ostrzał fortów przez baterie 128 brygady artylerii lekkiej (dowódca płk. Anatolij Kozub)[8]. Z uwagi na liczne straty w 27 i 74 dywizji gwardii podczas podchodzenia w kierunku fortów, dowódca 29 korpusu armii gwardii, gen. mjr Anastasij Szemienkow, zadecydował o natarciu 27 dywizją gwardii na odcinek między fortami i zaatakowanie ich od tyłu. 28 stycznia 1945 został opanowany cały Górczyn[8].

Po II wojnie światowej fort był użytkowany przez Ludowe Wojsko Polskie, a później jako magazyn[9], m.in. WSS „Społem”[7][10][11]. Część koszar i poterna główna została zniszczona przez pożar w 2006 roku[10][11]. Od 2009 roku fort jest oddany w najem i zorganizowany tam jest salon oraz warsztat motocyklowy[11].

W dniach 13–14 czerwca 2009 podczas akcji "Poznań za pół ceny" obiekt odwiedziło prawie 2000 osób[12][13].

Teren fortu wchodzi w skład obszaru Natura 2000 (obszar specjalnej ochrony SOO „Fortyfikacje w Poznaniu”, symbol PLH300005)[14].

Lokalizacja i konstrukcja

Zdjęcie satelitarne fortu (1965).

Dojazd do fortu drogą forteczną (ul. Raszyńska) i drogą rokadową (ul. Taczanowskiego / ul. Piotra Ściegiennego / ul. Albańska)[15]. Obiekt zlokalizowany jest w parku ks. Jasińskiego, pomiędzy osiedlem im. Mikołaja Kopernika a osiedlem Raszyn[5]. Na przedstoku znajduje się park oraz kościół należący do parafii pw. Świętej Rodziny[5]. Około 500 m na południe od fortu linia kolejowa i stacja Poznań Górczyn[7].

Wokół budynku fortu znajduje się sucha fosa (szerokość 9 m, wysokość 6 m)[6]. Z uwagi na wysoki poziom wód gruntowych zrezygnowano z budowy poterny pod fosą, a kaponiery rewersowe były połączone ze sobą korytarzem biegnącym w murze przeciwskarpowym[6]. Fort jest w dobrym stanie zachowania[9].

Przebudowy

W latach 1913-1914 dokonano nielicznych modernizacji polegających na przemurowaniu niektórych wejść, wstawiając nowe drzwi[9]. Na przeciwskarpie zbudowano też dwa małe betonowe schrony[9][16]. W sierpniu 1939 roku wybudowano trzy betonowe schrony oraz pancerne stanowisko obserwacyjne ze stalowo-betonową kopułą[9][10][7].

Uwagi

  1. ↑ Władze wojskowe proponowały gen. Stanisława Taczaka, jednak władze cywilne nalegały by nie nadawać fortom imion osób żyjących.

Przypisy

  1. ↑ a b c Miasto Poznań, System Informacji Przestrzennej, Miejski Konserwator Zabytków: Zespół Fortów Zewnętrznego Pierścienia Fortyfikacji Pruskich. [dostęp 2013-06-24]. (pol.).
  2. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych województwa wielkopolskiego (31-03-2013). Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2013. s. 160. [dostęp 2013-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-12)]. (pol.).Sprawdź autora:1.
  3. ↑ a b Geopoz: Przeglądarka danych SIP. Miasto Poznań. [dostęp 2013-06-24]. (pol.)., warstwa: Grunty Miasta Poznania
  4. ↑ Maria Strzałko, Raport o stanie zabytków miasta Poznania, Miasto Poznań, 2007.
  5. ↑ a b c Karwat ↓, s. 283.
  6. ↑ a b c Karwat ↓, s. 284.
  7. ↑ a b c d Karwat ↓, s. 286.
  8. ↑ a b c Karwat ↓, s. 288.
  9. ↑ a b c d e Biesiadka ↓, s. 220.
  10. ↑ a b c www.urb-ex.pl: Twierdza Poznań, Fort VIIIa Rohr. [dostęp 2013-06-30]. (pol.).
  11. ↑ a b c mmpoznan.pl: Zabytkowy Fort VIIIa ożył za sprawą... motocykli!. 2012-02-21. [dostęp 2013-06-30]. (pol.).
  12. ↑ Poznańska Lokalna Organizacja Turystyczna. 2009-06-15. [dostęp 2010-11-22]., kopia w web.archive.org
  13. ↑ mmpoznan.pl: Tłumy poznaniaków zdobyły fort VIIIa. 2009-06-14. [dostęp 2013-06-30]. (pol.).
  14. ↑ Instytut na rzecz ekorozwoju: Natura 2000: „Fortyfikacje w Poznaniu”. [dostęp 2013-06-25]. (pol.).
  15. ↑ Biesiadka ↓, s. 217.
  16. ↑ Karwat ↓, s. 285.

Bibliografia

  • Janusz Karwat. Górczyńskie fortyfikacje. „Kronika Miasta Poznania”. 1/2002, s. 275-290. Wydawnictwo Miejskie. (pol.). , rys., fot.
  • Jacek Biesiadka: Twierdza Poznań. O fortyfikacjach miasta Poznania w XIX i XX wieku.. Poznań: 2006.Sprawdź autora:1.

Linki zewnętrzne

Twierdza Poznań
Twierdza
fortowa
Forty główne
Forty pośrednie
Inne
Twierdza
poligonalna
Bramy
Forty
Hydrotechnika

Brama Berlińska Poznań.jpg

Poznań - Osiedle Grunwald Południe
Obszary Systemu Informacji Miejskiej
Osiedla mieszkaniowe
Atrakcje turystyczne
Parki
Ulice
Miejsca kultu religijnego

Stadion Miejski w Poznaniu 2010 środek.jpg

Media użyte na tej stronie

Poznań outline map.svg
Autor:

Oskarro. © użytkownicy OpenStreetMap.

Copyright użytkownicy UMP-pcPL., Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa lokalizacyjna Poznania
Greater Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Greater Poland Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.70 N
  • S: 51.05 N
  • W: 15.68 E
  • E: 19.19 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Brama Berlińska Poznań.jpg
Brama Berlińska - widok od zewnątrz
Twierdza Poznań Fort VIIIa, 1965-08-23.png
Fort VIIIa Twierdzy Poznań sfotografowany przez satelitę KH-4A 1023, 23 sierpnia 1965 r.
Poznań, Fort VIIIa, plan - 01.png
Autor: Jakub Torenc, Licencja: CC BY-SA 3.0
Poznań, Fort VIIIa, plan przyziemia; źródło: Kronika Miasta Poznania 1/2002