Forum Holitorium

Bazylika św. Mikołaja w Więzieniu z pozostałościami świątyni Spes

Forum Holitorium – niewielkie forum w Rzymie, położone pomiędzy zboczem Kapitolu, teatrem Marcellusa a portem handlowym nad brzegiem Tybru^[1].

Utworzone w okresie wczesnej republiki, leżące poza obrębem murów serwiańskich forum pełniło pierwotnie funkcję targu warzywnego, o czym świadczy jego łacińska nazwa^[1]. W III i II wieku p.n.e. wzniesiono na forum trzy świątynie, poświęcone Janusowi, Spes (Nadziei) i Junonie Sospita, których przylegające do bazyliki św. Mikołaja w Więzieniu i częściowo wkomponowane w jej strukturę ruiny zachowały się do dzisiaj^[1].

Najstarszymi świątyniami na forum były świątynie Janusa i Spes. Pierwszą z nich ufundował około 260 roku p.n.e., jako wotum po zwycięskiej bitwie morskiej pod Mylae, konsul Gajusz Duiliusz. Była to posadowiona na betonowym podium obłożonym trawertynem budowla o wymiarach 26×15 m, wzniesiona w formie perypteru sine postico (czyli bez tylnej kolumnady)^[1]. W 17 roku n.e. budowla została odrestaurowana przez Tyberiusza^[1]. Wzniesiona mniej więcej w tym samym czasie co świątynia Janusa świątynia Spes ufundowana została przez Aulusa Atyliusza Kalatinusa^[1][2]. Był to perypter w porządku doryckim o wymiarach 25×11 m. Posiadał sześć kolumn od frontu i po jedenaście po bokach^[1]. Po pożarze z 213 roku p.n.e. świątynia została odrestaurowana w 212 roku p.n.e. i ponownie w 17 roku n.e.^[1] Świątynia Junony Sospita, najmłodsza z trzech, ufundowana przez Gajusza Korneliusza Cethegusa, została wzniesiona między 197 a 194 rokiem p.n.e.^[1][2] i przebudowana w 90 roku p.n.e. na zlecenie Cecylii Metelli^[1]. Była to posadowiona na podium budowla w formie perypteru w porządku jońskim o wymiarach 30×15 m^[1].

Poza wymienionymi wyżej trzema świątyniami, między 191 a 181 rokiem p.n.e. z inicjatywy konsula Maniusza Acyliusza Glabriona i jego syna wybudowano także czwartą świątynię, dedykowaną Pietas (Pobożności), którą później, w 44 roku p.n.e., rozebrano w związku z budową teatru Marcellusa^[1][2].

Przypisy

Plan starożytnego Kapitolu

Area Capitolina Arx Forum Romanum Fora cesarskie Velabrum Świątynia Jowisza Najlepszego Największego Tabularium Świątynia Junony Monety Teatr Marcellusa Forum Holitorium Świątynia Bellony Ś. Jowisza Feretriusa Świątynia Veiovisa Auguraculum Iseum Świątynia Jowisza Strażnika (?) Świątynia Konkordii (Arx) (?) Świątynia Jowisza Obrońcy Casa Romuli Ołtarz Tensarum Świątynia Jowisza Grzmiącego Clivus Capitolinus Centus Gradus Porta Pandana Świątynia Janusa Świątynia Junony Sospita Świątynia Spes Świątynia Augusta Asylum Inter duos lucos Vicus Iugarius Pole Marsowe Portyk Dii Consentes Świątynia Wespazjana Świątynia Konkordii Tullianum Clivus Argentarius Świątynia Wenus Érycine Świątynia Mens (?) Świątynia Fides (?) Świątynia Ops (?) Łuk Scypiona Świątynia Saturna Bazylika Julia Ś. Wenus Victrix (?) Ś. Genius  publicus populi  Romani (?) Ś. Fausta Felicitas (?)