Fossillagerstätte

(c) Presse03, CC-BY-SA-3.0

Złoże wapienia obfitego w doskonale zachowane skamieniałości w Solnhofen, Niemcy

Fossillagerstätte, Fossil-lagerstätten, Fossil lagerstätten, Fossil lagerstätte – termin paleontologiczny pochodzący z języka niemieckiego (w wolnym tłumaczeniu – magazyn skamieniałości, złoże skamieniałości) oznaczający osady z nagromadzeniem wielkiej liczby doskonale zachowanych skamieniałości.

Wyróżnia się dwa podstawowe typy Fossillagerstätte:

1. Konzentrat-Lagerstätten – osady zawierające masowe wystąpienia rozłączonych elementów szkieletowych, np. muszli albo kości, przynajmniej w pewnym stopniu przemieszczone poza obszar śmierci zwierząt i często pochodzące z różnych horyzontów czasowych.
2. Konservat-Lagerstätten – nagromadzenia wyjątkowo dobrze zachowanych skamieniałości, o w większości nierozłączonych elementach szkieletowych i często z zachowanymi częściami miękkimi (lub ich odciskami lub odlewami). Tworzą się one z reguły w środowiskach o wysokim deficycie tlenu i związanym z tym ubóstwem organizmów dennych (bentosu), jednocześnie szybkim tempie osadzania się osadu. Umożliwiało to bowiem szybkie pogrzebanie padłych organizmów, a jednocześnie zabezpieczało przed zniszczeniem organizmów przez penetrujące osad denny zwierzęta czy mikroorganizmy.

Fossillagerstätte dostarczają cennych danych paleontologicznych ze względu na dobry stan zachowania i wielką liczbę okazów, a przeważnie także różnorodność taksonomiczną skamieniałości. Jednakże nie mogą być utożsamiane z biocenozą, gdyż z reguły zachowywanie się skamieniałości w nich jest silnie selektywne.

Najbardziej znane Fossillagerstätte:

• Ediacara – fauna ediakaru (tzw. fauna ediakarańska)
• Łupki z Burgess – skamieniałości środkowego kambru
• Mazon Creek – skamieniałości środkowego pensylwanu (karbon)
• Holzmaden – skamieniałości jurajskie, zwłaszcza gady morskie ichtiozaury, plezjozaury
• Solnhofen – skamieniałości najwyższej jury (tyton), w tym szkielety praptaka archeopteryksa
• Messel – skamieniałości eocenu, głównie kręgowców
• bursztyn – różnowiekowe, przeważnie kenozoiczne skamieniałości stawonogów
• Rancho La Brea – skamieniałości wielkich ssaków plejstocenu

Bibliografia

• R. Niedźwiedzki, 2002: Zespół skamieniałości a biocenoza – reprezentatywność zapisu paleontologicznego. Przegląd Geologiczny, 50, Nr 10: 899-904.
• Lagerstätten Catalogue: University of Bristol. palaeo.gly.bris.ac.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-06-12)]. lista na stronie Uniwersytetu w Bristol