Fotorewolwer Brandla

Fotorewolwer Brandela lub Fotorewolwer Brandla[1], lub brandlówka[1] – ręczny aparat fotograficzny umożliwiający szybkie fotografowanie z ręki, budowany w sposób rzemieślniczy przez polskiego wynalazcę i fotografa Konrada Brandla w Warszawie[1]. Fotorewolwer był prekursorską konstrukcją aparatu przeznaczonego do zdjęć reporterskich, umożliwiającą w terenie, dzięki małym rozmiarom, szybkie wykonywanie zdjęć o możliwie najlepszej jakości.

Historia

Po wprowadzeniu płyt bromożelatynowych i wynalezieniu migawki na początku lat 80. XIX w. zaczęto wprowadzać ręczne kamery, lżejsze od wcześniejszych, które musiały stać na statywie. Jeden z takich aparatów skonstruował Konrad Brandel, jednak dokładna data powstania jego wynalazku nie jest znana. Autorzy współcześni Brandlowi podawali lata 1883 i 1884, podczas gdy w opracowaniach późniejszych, XX-wiecznych, datowanie to przesuwane jest na okres wcześniejszy: ok. 1880-1881, a nawet 1875-1881[2]. Badaczka dorobku Brandla, Krystyna Lejko, opowiedziała się za rokiem 1883[2].

Jako wynalazca ręcznego aparatu Brandel konkurował z innym warszawskim fotografem, Aleksandrem Karolim. Ich rywalizacja stała się tematem polemiki na łamach warszawskiej prasy, którą wywołał krótki artykuł z 1891 roku o aparacie Brandla na 12 klisz. Spotkał się on z odpowiedzią ze stroną syna Karoliego, Władysława, którego zdaniem takie urządzenie opracował 3,5 roku wcześniej jego ojciec, na co z kolei odpowiedział Brandel, a następnie ponownie Karoli[3]. 24 marca 1889 Brandel wystąpił do Departamentu przemysłu i handlu o przyznanie patentu na rewolwer bez kaset mieszczący 25 klisz. Patent o numerze 11515 został przyznany 16 października 1889. „Kurier Warszawski” w 1885 roku donosił, iż pan Brandel za swój wynalazek otrzymał srebrny medal na wrocławskiej wystawie fotograficznej[4].

Aparaty wytwarzane były przez stolarza – kuzyna Brandla, z wyjątkiem obiektywów, które zamawiano w firmie Steinheila, a później Françoise. Aparat miał postać drewnianej skrzynki z celownikiem ramkowym ze skrzyżowanymi nitkami i deseczki z otworem, niektóre celowniki wyposażone były w soczewkę dwuwklęsłą. Parametry: ostrość od 7 m do nieskończoności, migawka: 1/50 sekundy. Produkowane były modele dla trzech formatów: 6,5 × 9, 9 × 12 i 12 × 16,5 cm. W pierwszych aparatach były pojedyncze, a potem podwójne kasety, dopiero późniejsze modele miały magazynek na 12 i 25 płyt, co pozwalało na ich szybką wymianę i wykonywanie zdjęć reporterskich. Zmiana płyt odbywała się w skórzanym worku połączonym z magazynkiem – naświetloną płytę unosiło się ku górze i przesuwało w tył[1].

Aparaty Brandla produkowane były na zamówienie. Sprzedał ich ponad 100. Wśród użytkowników byli, według listu Brandla do Władysława Karoliego, tacy artyści jak Wojciech Gerson, Henryk Siemiradzki, Gierymski i Kossak[5].

Przypisy

  1. ↑ a b c d Henryk Latoś, 1000 słów o fotografii, wyd. II, Warszawa: Wydawnictwo MON, 1979.
  2. ↑ a b Krystyna Lejko, Warszawa w obiektywie Konrada Brandla, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985, s. 51.
  3. ↑ Krystyna Lejko, Warszawa w obiektywie Konrada Brandla, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985, s. 52-54.
  4. ↑ „Kurier warszawski” 1885, nr 87a, s. 2. Za: Krystyna Lejko, „Warszawa w obiektywie Konrada Brandla”, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985, s. 54.
  5. ↑ Archiwum Państwowe m. st. Warszawy, Zbiór Korotyńskich VII/16. Za: Krystyna Lejko, „Warszawa w obiektywie Konrada Brandla”, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985, s. 54.

Bibliografia

  • Henryk Latoś, 1000 słów o fotografii, wyd. II, Warszawa: Wydawnictwo MON, 1979, ​ISBN 83-11-06232-3​.
  • Krystyna Lejko, „Warszawa w obiektywie Konrada Brandla”, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985, ​ISBN 83-01-04577-9​.

Linki zewnętrzne