François Couperin Le Grand

François Couperin
Data i miejsce urodzenia	10 listopada 1668 Paryż
Pochodzenie	francuskie
Data i miejsce śmierci	11 września 1733 Paryż
Instrumenty	organy
Gatunki	muzyka poważna muzyka barokowa
Zawód	kompozytor, organista

François Couperin zw. Le Grand (ur. 10 listopada 1668 w Paryżu, zm. 11 września 1733 tamże) – francuski kompozytor epoki baroku.

Życiorys

Pochodził ze znanego rodu kompozytorów i muzyków. Uczył go ojciec, Charles Couperin, który umarł, gdy François miał 10 lat. Po śmierci ojca uczył go Jacques Thomelin. W 1685 został organistą w kościele świętego Gerwazego (Saint-Gervais) w Paryżu, stanowisko, jakie odziedziczył po ojcu miało przejść dalej na jego kuzyna – Nicolasa Couperina. Inni członkowie rodziny trzymali tę samą pozycję w późniejszych latach. W 1693 Couperin został po Thomelinie organistą w Chapelle Royale (Kaplica Królewska) oraz nadwornym muzykiem króla Ludwika XIV. W 1717 Couperin stał się organistą i kompozytorem dworu z tytułem ordinaire de la musique de la chambre du Roi. Wraz z innymi nadwornymi muzykami Couperin przygotowywał cotygodniowe koncerty niedzielne. Wiele z tych koncertów miało formę suit na skrzypce, wiolonczelę, obój, fagot i klawesyn, na których to instrumentach sam grał biegle. Był również nauczycielem muzyki w Wersalu, nadwornym klawesynistą i organistą kościoła Saint-Gervais w Paryżu. Przez całe życie mieszkał w Paryżu, bardzo rzadko opuszczając na dłużej miasto. Zmarł tamże w 1733 roku.

Twórczość

Couperin jest uważany za, obok mistrzów wczesnego baroku Jeana-Baptiste'a Lully'ego i Marca-Antoine'a Charpentiera, najwybitniejszego francuskiego kompozytora epoki baroku. Konserwatywna w XVII wieku muzyka francuska, cechująca się brakiem zainteresowania najnowszymi osiągnięciami muzyki włoskiej, szukająca własnego stylu, skłaniała się na początku XVIII wieku w stronę melodyjnego, przepełnionego ornamentami nurtu rokoko. François Couperin przezwyciężał zachowawczość muzyki francuskiej, z wielkim kunsztem łączył charakterystyczne cechy muzyki francuskiej z włoskim concerto. Wybitnym tego przykładem są zbiory sonat zespołowych Les Goûts réunis (Style ponownie połączone) czy Le Parnasse, w których Couperin niezwykle odważnie jak na tamte czasy naśladuje styl Corellego. Wysiłki w stronę konstruktywnego „łączenia stylów” szybko podjęli inni wybitni kompozytorzy, m.in. Jean-Marie Leclair. François Couperin był, obok młodszego o 15 lat Jeana-Philippe'a Rameau, najwybitniejszym tzw. klawesynistą francuskim. Jego traktat L'Art de toucher le clavecin (1716) stanowi kamień milowy dla praktyki gry na instrumentach klawiszowych. Było to jedno z najbardziej autorytatywnych dzieł teorii muzyki w XVIII wieku. Couperin porusza w nim kwestie prawidłowego ozdabiania, argements, krytykuje nadmierne stosowanie arpeggiów w lewej ręce, uczy stosowania obu manuałów klawesynu czy użycia kciuka.

Znaczenie

Dzieła klawesynowe Couperina podziwiał Johann Sebastian Bach i, dużo później Maurice Ravel, który upamiętnił ich kompozytora z Le Tombeau de Couperin (Nagrobek Couperina).

Twórczością Couperina inspirował się Johannes Brahms pisząc swe utwory na fortepian. Wykonał również jego muzykę publicznie i przyczynił się do pierwszego kompletnego wydania Piéces de clavecin przez Friedricha Chrysandera w 1880 r.

Utwory klawesynowe ze swoim bogactwem nastrojów i ilustracyjnością zainspirowały również Richarda Straussa do orkiestracji niektórych z nich.

Jordi Savall, wskazał na Couperina jako na „muzyka-poetę”, który uwierzył w Muzykę (przez duże M) wyrażającą się w poezji i prozie. Uwierzył, że jeżeli wchodzimy do poezji muzyki, odkrywamy, że jest to piękniejsze niż piękno absolutne.

Zobacz też

• Mała suita

Posłuchaj

Bibliografia

• Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995, s. 167–168. ISBN 83-01-11390-1. (pol.)
• The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. C. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.)
• Manfred Bukofzer Muzyka w epoce baroku – od Monteverdiego do Bacha PWN, 1970 (strony 347-355)
• François Couperin w AllMusic (ang.)

Linki zewnętrzne

• François Couperin – nuty tego kompozytora dostępne w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
• François Couperin – nuty tego kompozytora dostępne w bibliotece cyfrowej Choral Public Domain Library (ChoralWiki)