Francesc Ferrer i Guàrdia

Francisco Ferrer
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

14 stycznia 1859
Alella

Data i miejsce śmierci

13 października 1909
Barcelona

Miejsce spoczynku

Montjuïc, Barcelona

Zawód, zajęcie

Pedagog

podpis

Francesc Ferrer i Guàrdia (ur. 14 stycznia 1859 – zm. 13 października 1909) (częściej znany pod hiszpańską wersją nazwiska jako Francisco Ferrer y Guardia lub Francisco Ferrer) – hiszpańsko-kataloński wolnomyśliciel, anarchista, pedagog, twórca postępowej Szkoły Nowoczesnej.

Życiorys

Urodził się w Alelli (niewielkim miasteczku w pobliżu Barcelony) w katolickiej rodzinie. Jako zwolennik lidera hiszpańskich republikanów Ruiza Zorilli, był zmuszony emigrować w 1885 do Paryża wraz z żoną i dziećmi. W 1899 rozwiódł się i wkrótce ponownie ożenił z zamożną paryską nauczycielką.

W 1901 powrócił do Hiszpanii, gdzie otworzył Szkołę Nowoczesną, by uczyć dzieci radykalnych (naówczas) wartości społecznych. W 1906 wraz z Mateu Morralem został aresztowany pod zmyślonym zarzutem współudziału w próbie zabójstwa króla Alfonsa XIII[1], a po przeszło roku spędzonym w więzieniu, po ogólnoświatowych protestach[2], wypuszczony na wolność.

Wczesnym latem 1908 roku, już po uwolnieniu, napisał historię Szkoły Nowoczesnej, przetłumaczoną wkrótce m.in. na język angielski. Wtedy też rozpoczął wydawanie w Brukseli francuskojęzycznego pisma poświęconego sprawom nowoczesnej, świeckiej pedagogiki Szkoła Odrodzona (L'École Rénovée).

W 1909 po serii strajków i robotniczych protestów przeciwko rządowi, zakończonych krwawą konfrontacją z armią, został ponownie aresztowany, oskarżony o wywołanie nielegalnego strajku i wkrótce potem 13 października, bez jakichkolwiek dowodów winy[3], rozstrzelany w fortecy na Montjuïc w Barcelonie.

Oddziaływanie

Idee Ferrera znalazły grono zwolenników na całym świecie. Wkrótce po jego egzekucji, zwolennicy Ferrera w Stanach Zjednoczonych zaczęli tworzyć, na wzór la Escuela Moderna, placówki oświatowe nazywane Szkołami Nowoczesnymi lub Szkołami Ferrera. Pierwsza i najbardziej znana z nich powstała w 1911 w Nowym Jorku. Z czasem wokół szkoły zaczęła formować się wspólnota nazwana później Ferrer Colony and Ferrer Modern School. 5 listopada 1911 w Brukseli na placu Świętej Katarzyny odsłonięto pomnik ku pamięci Ferrera. W 1912 Szkołę Ferrera otworzyli szwajcarscy robotnicy-syndykaliści w Lozzannie[4], zaś w 1919 w czasie Powstania Machny na Ukrainie planowano powołanie do życia nowych szkół wzorowanych na szkołach Francisco Ferrera.

W Polsce gorącym orędownikiem idei Szkoły Nowoczesnej był krakowski anarchista Augustyn Wróblewski[5].

Bibliografia

  • [b. a.], Francisco Ferrer : życie i dzieło, wstęp Kazimiery Bujwidowej, Kraków : Towarzystwo etyczne, 1911.
  • Zdzisław Mierzyński, Franciszek Ferrer : męczennik Wolnej Myśli, twórca Współczesnej Szkoły Światowej : w piętnastoletnią rocznicę jego zamordowania, Łódź : Wyd. Łódzkiego Koła Stow. Wolnomyślicieli Polskich, 1924.
  • Proces Ferrera : akta oficyalne, Częstochowa : Druk. B. Święcickiego, 1910.

Przypisy

  1. ↑ Emma Goldman w swojej autobiografii pisała: W całej Hiszpanii wiedziano, że Ferrer przeciwstawiał się aktom przemocy politycznej. Wierzył, że nowoczesna edukacja może oduczyć używania siły. Nie ocaliło go to jednak przed zakusami władzy. (cyt. za: „Mać Pariadka : wolny magazyn autorów”, 2002, nr 3, s. 18-19)
  2. ↑ ibidem, s. 19
  3. ↑ por. przedsłowie do Francisco Ferrer : życie i dzieło, Kraków : Towarzystwo etyczne, 1911.
  4. ↑ „Przyrodniczy pogląd na świat i życie”, Kraków, 1912, nr 6, s. 40.
  5. ↑ por. „Sprawa robotnicza”, Kraków, 1912, nr 1, s. 3.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie