Francis Ford Coppola
(c) Gerald Geronimo, CC BY-SA 2.0 Francis Ford Coppola na San Diego Comic-Con (2011) | |
Data i miejsce urodzenia | 7 kwietnia 1939 |
---|---|
Zawód | reżyser, scenarzysta, producent filmowy |
Współmałżonek | Eleanor Coppola |
Lata aktywności | od 1960 |
Odznaczenia | |
Francis Ford Coppola (ur. 7 kwietnia 1939 w Detroit) − amerykański reżyser i scenarzysta, również kompozytor, producent filmowy i aktor. Był centralną postacią ruchu filmowego Nowe Hollywood w latach 60. i 70. XX wieku i jest powszechnie uważany za jednego z największych filmowców wszech czasów.
Po wyreżyserowaniu dramatu Ludzie z deszczu (1969), Coppola był współautorem scenariusza Patton (1970), zdobywając Oscara za najlepszy oryginalny scenariusz wraz z Edmundem H. Northem[1]. Reputacja Coppoli jako filmowca została ugruntowana wraz z wydaniem dramatu kryminalnego Ojciec chrzestny (The Godfather, 1972). Film zrewolucjonizował produkcję filmów gangsterskich i został doceniany zarówno przez publiczność, jak i przez krytyków. Ojciec chrzestny zdobył trzy Oscary: najlepszy film, najlepszy aktor i najlepszy scenariusz adaptowany wspólnie z Mario Puzo.
Życiorys
Wczesne lata
Urodził się w Detroit w rodzinie włoskich imigrantów jako drugie z trojga dzieci Italii (z domu Pennino; 1912–2004) i Carmine Coppoli (1910–1991), flecisty i kompozytora[2]. Dorastał w Nowym Jorku ze starszym bratem Augustem Floydem (1934–2009) i młodszą siostrą Talią Rose Shire (ur. 1946). Jego dziadkowie ze strony ojca przybyli do Stanów Zjednoczonych z Bernaldy, w regionie Basilicata[2]. Jego dziadek ze strony matki, popularny włoski kompozytor Francesco Pennino, wyemigrował z Neapolu we Włoszech[2]. Coppola otrzymał drugie imię na cześć Henry’ego Forda.
Po nabawieniu się choroby Heinego-Medina jako chłopiec, Coppola przez długi czas był leżał w łóżku, co pozwoliło mu pobudzić wyobraźnię domowymi przedstawieniami teatru lalek. W wieku 15 lat przeczytał Tramwaj zwany pożądaniem, co odegrało kluczową rolę w jego zainteresowaniu teatrem. Początkowo planował karierę muzyczną, zdobył biegłość na tubie i zdobył stypendium muzyczne w Akademii Wojskowej w Nowym Jorku. Ogólnie Coppola uczęszczał do 23 innych szkół, zanim ostatecznie ukończył Great Neck North High School. W 1955 rozpoczął studia w dziedzinie sztuki dramatycznej w Hofstra College w Hempstead. Tam otrzymał stypendium w dziedzinie dramatopisarstwa. To sprzyjało jego zainteresowaniu reżyserią teatralną pomimo dezaprobaty ojca, który chciał, żeby studiował inżynierię.
Kariera
Po uzyskaniu dyplomu teatralnego na Hofstra w 1959, studiował na wydziale filmowym UCLA[3] w Los Angeles, gdzie wyreżyserował krótkometrażowy horror zatytułowany The Two Christophers, zainspirowany nowelą William Wilson Edgara Allana Poe, oraz Ayamonn the Terrible, film o koszmarach rzeźbiarza. W 1967 ukończył studia i otrzymał tytuł magistra sztuki[3].
We wczesnych latach sześćdziesiątych Coppola był całkowicie spłukany, zmuszony do przetrwania za 10 dolarów tygodniowo. Szukając sposobu na zarobienie dodatkowych pieniędzy, odkrył, że wielu kolegów ze szkoły filmowej płaci swoje rachunki, kręcąc produkcje erotyczne. W wieku 21 lat Coppola napisał scenariusz do 12-minutowego filmu krótkometrażowego The Peeper, komedii o podglądaczu, który próbuje szpiegować zmysłową sesję zdjęciową w studiu obok jego mieszkania. Młody filmowiec znalazł zainteresowanego producenta, który dał mu 3 tys. dolarów na nakręcenie filmu. Zatrudnił dziewczynę magazynu „Playboy” Marli Renfro do roli modelki i swojego przyjaciela Karla Schanzera do roli podglądacza. Potem napisał scenariusz do westernu komediowego Tonight for Sure (1962).
W latach 1962–1964 był asystentem Rogera Cormana[4], niezależnego producenta i realizatora niskobudżetowych produkcji. Był scenarzystą horroru Nawiedzony pałac (The Haunted Palace, 1963) z udziałem Vincenta Price’a i współreżyserował Strach (1963) z Borisem Karloffem. W 1969 w San Francisco założył ośrodek produkcji filmów American Zoetrope, z którym współpracowali m.in.: George Lucas, Martin Scorsese i Peter Bogdanovich.
Spośród filmów nakręconych przez Francisa Forda Coppolę najbardziej doceniana jest gangsterska trylogia Ojciec chrzestny o włoskiej rodzinie mafijnej w USA, dreszczowiec Rozmowa i monumentalna opowieść o wojnie w Wietnamie Czas apokalipsy na motywach powieści Josepha Conrada Jądro ciemności[5].
Przewodniczył jury konkursu głównego na 49. MFF w Cannes (1996).
Życie prywatne
Francis Ford Coppola miał czwórkę dzieci: Gian-Carlo Coppola (zm. 1986), Mary Coppola, Sofia Coppola i Roman Coppola. Sofia poszła w ślady ojca i została reżyserem i scenarzystką. Jego bratanek zrobił błyskotliwą karierę aktorską pod pseudonimem Nicolas Cage.
Filmografia
Reżyser
- 2011: Twixt
- 2009: Tetro
- 2007: Młodość stulatka (Youth Without Youth)
- 2001: Czas apokalipsy: Powrót (Apocalypse Now / Apocalypse Now: Redux)
- 2000: Supernova
- 1997: Zaklinacz deszczu (The Rainmaker)
- 1996: Jack
- 1992: Dracula (Dracula)
- 1990: Ojciec chrzestny III (The Godfather: part III)
- 1989: Nowojorskie opowieści
- 1988: Tucker. Konstruktor marzeń (Tucker: The Man and His Dream)
- 1987: Kamienne ogrody (Gardens of Stone)
- 1986: Kapitan EO (Captain Eo)
- 1986: Peggy Sue wyszła za mąż (Peggy Sue Got Married)
- 1984: Cotton Club (The Cotton Club)
- 1983: Wyrzutki (The Outsiders)
- 1983: Rumble Fish
- 1982: Ten od serca (One from the Heart)
- 1979: Czas apokalipsy (Apocalypse Now)
- 1974: Ojciec chrzestny II (The Godfather: part II)
- 1974: Rozmowa (The Conversation)
- 1972: Ojciec chrzestny (The Godfather)
- 1969: Ludzie z deszczu (The Rain People)
- 1968: Tęcza Finiana (Finian's Rainbow)
- 1966: Jesteś już mężczyzną (You're a Big Boy Now)
- 1963: Obłęd (Dementia 13)
- 1963: Strach (The Terror)
- 1962: The Playgirls and the Bellboy
- 1961: Tonight for Sure
Scenarzysta
- 2009: Tetro
- 2007: Młodość stulatka (Youth Without Youth)
- 2001: Czas apokalipsy: Powrót (Apocalypse Now / Apocalypse Now: Redux)
- 1997: Zaklinacz deszczu (The Rainmaker)
- 1990: Ojciec chrzestny III (The Godfather: part III)
- 1989: Nowojorskie opowieści (New York Stories)
- 1984: Cotton Club (The Cotton Club)
- 1983: Rumble Fish
- 1982: Ten od serca (One from the Heart)
- 1979: Czas apokalipsy (Apocalypse Now)
- 1974: Ojciec chrzestny II (The Godfather: part II)
- 1974: Rozmowa (The Conversation)
- 1974: Wielki Gatsby (The Great Gatsby)
- 1972: Ojciec chrzestny (The Godfather)
- 1970: Patton
- 1969: Ludzie z deszczu (The Rain People)
- 1966: Czy Paryż płonie? (Paris brule-t-il)
- 1966: Ta posiadłość jest zakazana (This Property Is Condemned)
- 1966: Jesteś już mężczyzną (You're a Big Boy Now)
- 1963: Obłęd (Dementia 13)
- 1961: Tonight for Sure
- 1953: Sadko
Kompozytor
- 2001: Czas apokalipsy: Powrót (Apocalypse Now / Apocalypse Now: Redux)
Producent
- 2011: Twixt
- 2009: W drodze (On the Road)
- 2009: Tetro
- 2007: Młodość stulatka (Youth Without Youth)
- 2004: 4400 (The 4400)
- 2004: Kinsey
- 2004: Dobry agent (The Good Shepherd)
- 2001: Królowa Syjamu (The Legend of Suryiothai)
- 1999: Przekleństwa niewinności (The Virgin Suicides)
- 1999: The Florentine
- 1996: Mroczny Anioł (Dark Angel (TV))
- 1992: Wiatr (Wind)
- 1983: Hammett
- 1980: Sobowtór
- 1973: Amerykańskie graffiti (American Graffiti)
- 1961: Tonight for Sure
Nagrody i nominacje
Nagroda Akademii Filmowej
Rok | Kategoria | Za | Wynik |
---|---|---|---|
2010 | Nagroda im. Irvinga G. Thalberga | Wygrana[6] | |
1990 | Najlepszy film | Ojciec chrzestny III | Nominacja[6] |
1990 | Najlepsza reżyseria | Ojciec chrzestny III | Nominacja[6] |
1979 | Najlepszy film | Czas apokalipsy | Nominacja[6] |
1979 | Najlepsza reżyseria | Czas apokalipsy | Nominacja[6] |
1979 | Najlepszy scenariusz adaptowany | Czas apokalipsy | Nominacja[6] |
1974 | Najlepszy film | Ojciec chrzestny II | Wygrana[6] |
1974 | Najlepsza reżyseria | Ojciec chrzestny II | Wygrana[6] |
1974 | Najlepszy scenariusz adaptowany | Ojciec chrzestny II | Wygrana[6] |
1974 | Najlepszy film | Rozmowa | Nominacja[6] |
1974 | Najlepszy scenariusz oryginalny | Rozmowa | Nominacja[6] |
1973 | Najlepszy film | Amerykańskie graffiti | Nominacja[6] |
1972 | Najlepszy scenariusz adaptowany | Ojciec chrzestny | Wygrana[6] |
1972 | Najlepsza reżyseria | Ojciec chrzestny | Nominacja[6] |
1970 | Najlepsze materiały do scenariusza i scenariusz oparte na faktach lub na materiałach nigdy wcześniej niepublikowanych | Patton | Wygrana[6] |
Złoty Glob
Rok | Kategoria | Za | Wynik |
---|---|---|---|
1998 | Najlepszy miniserial lub film telewizyjny | Odyseja | Nominacja[7] |
1991 | Najlepszy reżyser | Ojciec chrzestny III | Nominacja[7] |
1991 | Najlepszy scenariusz | Ojciec chrzestny III | Nominacja[7] |
1985 | Najlepszy reżyser | Cotton Club | Nominacja[7] |
1980 | Najlepszy reżyser | Czas apokalipsy | Wygrana[7] |
1975 | Najlepszy reżyser | Ojciec chrzestny II | Nominacja[7] |
1975 | Najlepszy reżyser | Rozmowa | Nominacja[7] |
1975 | Najlepszy scenariusz | Ojciec chrzestny II | Nominacja[7] |
1975 | Najlepszy scenariusz | Rozmowa | Nominacja[7] |
1973 | Najlepszy reżyser | Ojciec chrzestny | Wygrana[7] |
1973 | Najlepszy scenariusz | Ojciec chrzestny | Wygrana[7] |
Pozostałe
Rok | Nagroda | Kategoria | Za | Wynik |
---|---|---|---|---|
1980 | Nagroda Brytyjskiej Akademii Filmowej | Najlepsza muzyka | Czas apokalipsy | Nominacja[8] |
Najlepsza reżyseria | Wygrana[8] | |||
Najlepszy film | Nominacja[8] | |||
1975 | Nagroda Brytyjskiej Akademii Filmowej | Najlepsza reżyseria | Rozmowa | Nominacja[8] |
Najlepszy scenariusz | Nominacja[8] | |||
1979 | 32. MFF w Cannes | Nagroda FIPRESCI | Czas apokalipsy | Wygrana |
Złota Palma | Wygrana | |||
1974 | 27. MFF w Cannes | Wyróżnienie Jury Ekumenicznego | Rozmowa | Wygrana |
Złota Palma | Wygrana | |||
1967 | 20. MFF w Cannes | Złota Palma | Jesteś już mężczyzną | Nominacja |
1992 | 49. MFF w Wenecji | Honorowy Złoty Lew za całokształt twórczości | Wygrana | |
1980 | César | Najlepszy film zagraniczny | Czas apokalipsy | Nominacja[9] |
Odznaczenia
- Grande Ufficiale Orderu Gwiazdy Włoch – Włochy, 2014[10]
Przypisy
- ↑ Ford Coppola Awards. AllMovie. [dostęp 2020-11-18]. (ang.).
- ↑ a b c Francis Ford Coppola – What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs. [dostęp 2020-11-18]. (ang.).
- ↑ a b Francis Ford Coppola - Director. Film Reference. [dostęp 2020-11-19]. (ang.).
- ↑ Francis Ford Coppola. MYmovies. [dostęp 2020-11-19]. (wł.).
- ↑ Jason Ankeny: Francis Ford Coppola Biography. AllMovie. [dostęp 2020-11-18]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Search Results – Academy Awards Search | Academy of Motion Picture Arts & Sciences, awardsdatabase.oscars.org [dostęp 2018-12-30] .
- ↑ a b c d e f g h i j k Diablo Cody, www.goldenglobes.com [dostęp 2018-12-31] (ang.).
- ↑ a b c d e BAFTA Awards Search | BAFTA Awards, awards.bafta.org [dostęp 2019-01-01] .
- ↑ Recherche – Académie des Arts et Techniques du Cinéma, www.academie-cinema.org [dostęp 2019-01-01] [zarchiwizowane z adresu 2019-01-01] .
- ↑ Grande Ufficiale dell’Ordine della Stella d’Italia (già Stella della solidarietà italiana). quirinale.it, 4 września 2014. [dostęp 2014-11-26]. (wł.).
Linki zewnętrzne
- Francis Ford Coppola w bazie IMDb (ang.)
- Francis Ford Coppola w bazie Filmweb
- Francis Ford Coppola w bazie Notable Names Database (ang.)
- ISNI: 0000 0001 1480 194X
- VIAF: 112744406
- ULAN: 500471297
- LCCN: n80145599
- GND: 118522094
- NDL: 00620525
- LIBRIS: 86lnqmds3vs3w51
- BnF: 12373335m
- SUDOC: 032768214
- SBN: NAPV084205
- NLA: 35088677
- NKC: jn20010525098
- BNE: XX883793
- NTA: 071944486
- BIBSYS: 90348740
- CiNii: DA06825077
- Open Library: OL835402A
- PLWABN: 9810606381005606
- NUKAT: n95005376
- J9U: 987007442535005171
- PTBNP: 1736745
- CANTIC: a10367767
- LNB: 000186885
- NSK: 000574440
- BNC: 000243736
- BLBNB: 000228021
- KRNLK: KAC201203728
- LIH: LNB:BNon;=B9
- WorldCat: lccn-n80145599
- PWN: 3887715
- Britannica: biography/Francis-Ford-Coppola
- Treccani: francis-ford-coppola
- Universalis: francis-ford-coppola, coppola-reperes-chronologiques
- БРЭ: 2095413
- NE.se: francis-ford-coppola
- Store norske leksikon: Francis_Ford_Coppola
- Visuotinė lietuvių enciklopedija: francis-ford-coppola
- Catalana: 0019704
Media użyte na tej stronie
(c) Georges Biard, CC BY-SA 3.0
Francis Ford Coppola at the Cannes film festival
Autor: photo taken by flickr user squidish, Licencja: CC BY 2.0
Picture of w:Francis Ford Coppola taken in 2007.
Autor: User:Bryan Derksen, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Stylized silhouette of the Golden Globe award, for use as an icon.
(c) Gerald Geronimo, CC BY-SA 2.0
Director Francis Ford Coppola at the 2011 San Diego Comic-Con International.
Puppetmaster hand from The Godfather movie poster isolated and slighlty edited.
Photo of Francis Ford Coppola to promote a TV program, "Tomorrow" on NBC.
Baretka: Order Gwiazdy Włoch – Wielki Oficer (od 2011).