Francis Gabreski

Francis Stanley Gabreski
Franciszek Gabryszewski
Gabby
34½ (28 – II wojna światowa,
6½ – wojna w Korei) zwycięstwa
Ilustracja
pułkownik pułkownik
Data i miejsce urodzenia

28 stycznia 1919
Oil City (Pensylwania)

Data i miejsce śmierci

31 stycznia 2002
Nowy Jork

Przebieg służby
Lata służby

1940–1967

Siły zbrojne

US Army Air Corps Hap Arnold Wings.svg United States Army Air Forces
Seal of the US Air Force.svg United States Air Force

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa,
wojna koreańska

Późniejsza praca

Long Island Rail Road

Odznaczenia
Command Pilot Badge
Krzyż Wybitnej Służby (Stany Zjednoczone)
Bronze oakleaf-3d.svg
Legionista Legii Zasługi (USA) Distinguished Flying Cross (trzynastokrotnie) Brązowa Gwiazda (Stany Zjednoczone)
Silver oakleaf-3d.svg
Bronze oakleaf-3d.svg
Medal Lotniczy - siedmiokrotnie (Stany Zjednoczone)
Medal Jeńca Wojennego (USA) American Defense Service Medal Medal Kampanii Amerykańskiej (USA) Medal Medal Kampanii Azji-Pacyfiku (USA) Medal Kampanii Europy-Afryki-Bliskiego Wschodu (USA) Medal Zwycięstwa w II Wojnie Światowej (USA) National Defense Service Medal (dwukrotnie) Air Force Longevity Service Award (sześciokrotnie) Air Force Outstanding Unit Award (USA) Krzyż Wojenny z brązową palmą (Belgia) (1940-1945) Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
FR CdG palm br.png
Krzyż Wojenny 1939–1945 z brązową palmą (Francja)
Krzyż Walecznych (od 1941) Krzyż Wybitnej Służby Lotniczej (Wielka Brytania) Medal ONZ za służbę w KOREI

Francis Stanley „Gabby” Gabreski, pol. Franciszek Gabryszewski (ur. 28 stycznia 1919 w Oil City w stanie Pensylwania, zm. 31 stycznia 2002 w Nowym Jorku) – amerykański oficer pochodzenia polskiego, as myśliwski, nazywany przez kolegów „Gabby”, pilot wojskowy II wojny światowej i wojny koreańskiej, trzeci na liście asów USAF. Kawaler Krzyża Walecznych.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Urodził się 28 stycznia 1919 w miejscowości Oil City w stanie Pensylwania. Jego rodzice byli ubogimi polskimi imigrantami. Ojciec pracował na kolei, a następnie prowadził mały sklep spożywczy. Pomagała mu matka i kolejno wszystkie pięcioro dzieci. Francis wspominał, że jako nastolatek lepiej mówił po polsku niż po angielsku. Nawet w jego szkole niektóre przedmioty były prowadzone w języku polskim[1].

W 1938 roku został przyjęty na wydział lekarski Notre Dame University, ale nauki na uczelni nie ukończył. Sam przyznawał, że przeliczył się z siłami – szkoła średnia w polonijnym getcie Oil City nie dawała wystarczających podstaw. Z trudem ukończył pierwszy rok studiów[2]. Zainteresował się natomiast lotnictwem. Po powrocie z wakacji udał się na leżące nieopodal South Bend lotnisko i zaczął naukę pilotażu w szkółce Homera Stockerta. Spędził zaledwie 6 godzin w powietrzu, ale dało mu to pewne podstawy[3]. Gdy był na drugim roku studiów uczelnię odwiedziła grupa oficerów werbunkowych Army Air Corps. Francis wypełnił formularz podania, ale nie przywiązywał do tego większej wagi. Zdziwił się więc, gdy podczas kolejnych wakacji otrzymał list z War Department informujący, że został przyjęty na kurs pilotów wojskowych w East St. Louis w stanie Illinois[4].

Szkolenie w pilotażu

W 1940 roku wstąpił do Szkoły Pilotów Parks Air College, baza lotnictwa wojskowego Maxwell w Alabamie. Szkołę ukończył w roku 1941. Szkolił się na samolotach:

Promocję otrzymał 14 marca 1941 roku i przydział do jednostki myśliwskiej.

Służba na Hawajach

Po przeszkoleniu został wysłany do bazy Wheeler Field na wyspie Oʻahu na Hawajach. Tam przeszkolił się na myśliwcach P-36 i P-40. Szczególnie ten pierwszy typ przypadł mu do gustu. Był świadkiem ataku japońskich samolotów Aichi D3A na Pearl Harbor. W filmie Pearl Harbor znajduje się scena, gdzie kilku pilotów wsiada do maszyn, by podjąć walkę. Taka sytuacja miała miejsce w rzeczywistości, a jednym z jej uczestników był właśnie Francis Gabreski.

Został awansowany na stopień kapitana, po czym skierowany do Waszyngtonu, a potem, na własną prośbę, wysłany do Wielkiej Brytanii.

Walki nad Europą

W okresie od listopada 1942 do lutego 1943 latał bojowo z polskimi pilotami w dywizjonie 315, wykonując 20 lotów bojowych. Walczył na samolocie Spitfire Mk.IX. Nie uzyskał zestrzelenia, cenniejsze było jednak praktyczne doświadczenie bojowe. Potem powrócił na krótko do Stanów Zjednoczonych, gdzie został dowódcą 61 Dywizjonu „B” Group. Przeszkolił się na samolocie Republic P-47 Thunderbolt, będąc w służbie 61 dywizjonu myśliwskiego. Walczył nad Europą na samolocie P-47D w wersjach:

  • P-47D-1
  • P-47D-5
  • P-47D-11
  • P-47D-25

Otrzymał wkrótce awans na dowódcę 61 dywizjonu myśliwskiego. Przed inwazją na Normandię miał już na swoim „koncie” 27 zestrzeleń. 5 lipca 1944 wykonał kolejny lot i zestrzelił 28. maszynę wroga, co było rekordem w amerykańskim lotnictwie w Europie. Otrzymał za to tytuł America's Greatest Living Ace (pol. Największy z żyjących asów). Wszystkie zwycięstwa w Europie odniósł jako pilot 56. FG[5]. Dodatkową nagrodą był powrót do Stanów Zjednoczonych. Przed powrotem do domu postanowił wykonać jeszcze jeden lot. 20 lipca 1944 w czasie osłony wyprawy bombowej nad Niemcy, podczas atakowania z lotu koszącego celów naziemnych uderzył śmigłem w przeszkody i awaryjnie lądował, trafiając do niewoli[6]. W Stalagu Luft I w Barth przebywał do końca wojny. Po wyzwoleniu obozu przez Armię Czerwoną w kwietniu 1945 powrócił do USA i założył rodzinę.

Walka nad Koreą

Francis Gabreski wysiadający ze swojego F-86 Sabre.

W 1951 „Gabby” został skierowany do Korei. Był tam zastępcą dowódcy 4 Skrzydła Myśliwskiego, a później dowódcą 51 Skrzydła Myśliwskiego. Walczył na myśliwcu North American F-86 Sabre. Zestrzelił w wojnie koreańskiej 6,5 samolotu wroga. Po powrocie do USA pełnił odpowiedzialne funkcje w USAF, aż do 1967 r., gdy został przeniesiony w stan spoczynku. Uzyskał 34,5 zestrzeleń pewnych i 3 prawdopodobne.

Dwa razy odwiedzał Polskę – w 1992 i 1999. Zmarł 31 stycznia 2002 w szpitalu w Nowym Jorku. Został pochowany na Cmentarzu Narodowym w Calverton, z pełnymi honorami wojskowymi.

Zestrzelenia

DataZestrzeleńTypMiejsceSamolot własnyPrzydział
24 sierpnia 19431Fw 190Dreux, FrancjaP-47D61 Dyw., 56 FG
3 września 19431Fw 190St-Germain, FrancjaP-47D61 Dyw., 56 FG
11 listopada 19431Fw 190Rheine, NiemcyP-47D61 Dyw., 56 FG
26 listopada 19432Me 110Oldenburg, NiemcyP-47D61 Dyw., 56 FG
29 listopada 19432Me 109Brema, NiemcyP-47D61 Dyw., 56 FG
11 grudnia 19431Me 110Emden, NiemcyP-47D61 Dyw., 56 FG
29 stycznia 19441Me 110Emden, NiemcyP-47DDow.56 FG
30 stycznia 19441Me 410Lingen, NiemcyP-47DDow. 56 FG
30 stycznia 19441Me 109Lingen, NiemcyP-47DDow. 56 FG
20 lutego 19442Me 410Koblencja, NiemcyP-47DDow. 56 FG
22 lutego 19441Fw 190Paderborn, NiemcyP-47DDow. 56 FG
16 marca 19442Fw 190Nancy, FrancjaP-47DDow. 56 FG
27 marca 19442Me 109Nantes, FrancjaP-47DDow. 56 FG
8 maja 19441Me 109Celle, NiemcyP-47D61 Dyw., 56 FG
22 maja 19443Fw 190Höperhöfen, NiemcyP-47D61 Dyw., 56 FG
7 czerwca 19441Me 109Dreux, FrancjaP-47D61 Dyw., 56 FG
7 czerwca 19441Fw 190Dreux, FrancjaP-47D61 Dyw., 56 FG
12 czerwca 19442Me 109Évreux, FrancjaP-47D61 Dyw., 56 FG
27 czerwca 19441Me 109Connantre, FrancjaP-47D61 Dyw., 56 FG
5 lipca 19441Me 109Évreux, FrancjaP-47D61 Dyw., 56 FG
5 lipca 19511MiG-15Korea PółnocnaF-86A4 FIG
2 września 19511MiG-15Korea PółnocnaF-86A4 FIG
2 października 19511MiG-15Korea PółnocnaF-86A4 FIG
11 stycznia 19521MiG-15Dandong, ChinyF-86E51 FIW
20 lutego 1952½MiG-15Korea PółnocnaF-86E51 FIW
1 kwietnia 19521MiG-15Korea PółnocnaF-86E51 FIW
13 kwietnia 19521MiG-15Korea PółnocnaF-86E51 FIW
ŹRÓDŁO: Air Force Historical Study 85: USAF Credits for the Destruction of Enemy Aircraft, World War II i Air Force Historical Study 81: USAF Credits for the Destruction of Enemy Aircraft, Korean War.

Odznaczenia[7]

Francis Stanley Gabreski, 1956
Odznaczenia amerykańskie
  • USAF Command Pilot Wings
  • Krzyż za Wybitną Służbę
  • Army Distinguished Service Medal
  • Srebrna Gwiazda – dwukrotnie
  • Legia Zasługi
  • Zaszczytny Krzyż Lotniczy – trzynastokrotnie
  • Brązowa Gwiazda
  • Medal Lotniczy – siedmiokrotnie
  • Prisoner of War Medal
  • American Defense Service Medal
  • American Campaign Medal
  • Asiatic-Pacific Campaign Medal – dwukrotnie
  • European-African-Middle Eastern Campaign Medal – trzykrotnie
  • World War II Victory Medal
  • National Defense Service Medal – dwukrotnie
  • Korean Service Medal – trzykrotnie
  • Air Force Longevity Service Award – sześciokrotnie
  • Air Force Outstanding Unit Award
Odznaczenia zagraniczne

Przypisy

  1. F. Gabreski, C. Molesworth, Gabby, s. 5.
  2. F. Gabreski, C. Molesworth, Gabby, s.8.
  3. F. Gabreski, C. Molesworth, Gabby, s.10-11.
  4. F. Gabreski, C. Molesworth, Gabby, s. 12.
  5. Mike Spick, Asy myśliwskie aliantów, Warszawa: Bellona, 2006, s. 257, ISBN 83-11-10272-4.
  6. Walter Boyne, „Gabreski”, Air Force Magazine, vol. 88, No. 11, s-74, listopad 2005; Mike Spick Asy myśliwskie aliantów. ISBN 831110272 – 4, wyd. Bellona 2006, s. 183
  7. Gabreski, Colonel Francis S.; Awards and decorations, Turner Publishing Company 1999 (ang.) [dostęp 21 lipca 2011]
  8. Francis Gabreski: Gabby, pilot myśliwski. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Echo”, 2001. ISBN 83-87162-01-9.
  9. a b Kpt. Gabreski w 315 Dyonie

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

US Army Air Corps Hap Arnold Wings.svg
Emblem (Shoulder Sleeve Insigne) used by the United States Army Air Forces before it was created as its own military service, the United States Air Force, in 1947. Continues to be used by the USAF as one of its emblems, known as the "Hap" Arnold Wings.
Bronze oakleaf-3d.svg
Vector illustration based on photo of a Bronze Oak leaf cluster awarded by the United States Department of Defense to be worn as an add-on device on various awards and decorations to denote more than one bestowal of the decoration.
Croix de Guerre 1939-1945 ribbon.svg
Autor: Borodun, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar: Croix de Guerre 1939-1945 (France)
United Kingdom Distinguished Flying Cross ribbon.svg
Autor: F l a n k e r, Licencja: CC BY 3.0
United Kingdom Distinguished Flying Cross ribbon
Mb-gabreski-1956.jpg
Colonel Francis S Gabreski, USAF, 1956

1st Wing Commander, 354th TFW, Myrlte Beach AFB, SC

Source: USAF Photo
Gabby Gabreski stepping out of F-86 Sabre, 1950.jpg
Col. Francis S. "Gabby" Gabreski, stepping out of his F-86.
Croix de Guerre 1940-1945 with palm (Belgium) - ribbon bar.png
Autor: McOleo, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar of the Croix de Guerre 1940-1945 with palm (Belgium)
Silver oakleaf-3d.svg
Vector illustration based on photo of a Silver Oak leaf cluster awarded by the United States Department of Defense to be worn as an add-on device on various awards and decorations to denote more than one bestowal of the decoration.
FR CdG palm br.png
Autor: LukGasz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Bronze palm to French Croix de Guerre
Bronze Star BAR.svg
Ribbon bar: Bronze Star
COMMAND PILOT WINGS.png
U.S. Air Force Command Pilot badge (see en:Command pilot)
US Air Force O6 shoulderboard-horizontal.png
Naramiennik pułkownika US Air Force
POL Krzyż Walecznych (1941) BAR.svg
Baretka: Krzyż Walecznych (1941).