Francisco Sá Carneiro

Francisco Sá Carneiro
Pełne imię i nazwisko	Francisco Manuel Lumbrales de Sá Carneiro
Data i miejsce urodzenia	19 lipca 1934 Porto
Data i miejsce śmierci	4 grudnia 1980 Loures
Premier Portugalii
Okres	od 3 stycznia 1980 do 4 grudnia 1980
Przynależność polityczna	Partia Socjaldemokratyczna
Poprzednik	Maria de Lourdes Pintasilgo
Następca	Diogo Freitas do Amaral (p.o.)
Odznaczenia

Francisco Manuel Lumbrales de Sá Carneiro (ur. 19 lipca 1934 w Porto, zm. 4 grudnia 1980^[1] w Loures) – portugalski prawnik i polityk, współzałożyciel i lider Partii Socjaldemokratycznej, parlamentarzysta i minister, a w 1980 premier Republiki.

Życiorys

Ukończył prawo na Uniwersytecie Lizbońskim^[2], po czym praktykował jako adwokat^[1]. Od czasów studenckich działał w Akcji Katolickiej. W działalność polityczną zaangażował się pod koniec lat 60. w okresie rządów Marcela Caetano^[1]. W 1969 został wybrany do parlamentu z listy partii rządzącej. Zaczął się jednak dystansować wobec rządów dyktatorskich, współorganizował kilkuosobową liberalną grupę deputowanych, do której należeli również m.in. Francisco Pinto Balsemão i João Bosco Mota Amaral. W 1973 na znak protestu wobec braku demokratycznych przemian zrezygnował z mandatu parlamentarnego^[2].

Po rewolucji goździków z 1974 znalazł się w gronie założycieli Partii Ludowo-Demokratycznej, w 1976 przekształconej w Partię Socjaldemokratyczną. Został w jej ramach sekretarzem generalnym, w 1975 z powodów zdrowotnych czasowo zastąpił go Emídio Guerreiro. W październiku 1976 został przewodniczącym PSD, ustąpił z tej funkcji w kwietniu 1977. W lipcu 1978 ponownie stanął na czele socjaldemokratów^[1][2][3][4].

Od maja do lipca 1974 był ministrem bez teki w rządzie, którym kierował Adelino da Palma Carlos. Od 1975 zasiadał w parlamencie – najpierw w konstytuancie, następnie w Zgromadzeniu Republiki. Zorganizował Sojusz Demokratyczny (z udziałem PSD, Centrum Demokratyczno-Społecznego i monarchistów), który wygrał wybory z 1979 i 1980. W grudniu 1979 został desygnowany na stanowisko premiera, urząd objął w styczniu 1980^[1][2][3].

Przed wyborami prezydenckimi z grudnia 1980 wspierał Antónia Soaresa Carneiro przeciwko ubiegającemu się o reelekcję (i późniejszemu zwycięzcy) Antóniowi Ramalho Eanesowi^[2]. 4 grudnia 1980, na trzy dni przed głosowaniem, Francisco Sá Carneiro m.in. wraz z ministrem obrony, udając się na wiec wyborczy, zginął w katastrofie samolotu Cessna 421, który rozbił się wkrótce po starcie^[1][2][5].

Katastrofa ta wzbudziła liczne kontrowersje i stała się przedmiotem kolejnych śledztw parlamentarnych. W szczególności komisje z 1995 i 2004 stwierdzały, że doszło do niej na skutek sabotażu^[1][5][6].

Odznaczenia

• Krzyż Wielki Orderu Chrystusa (1981)
• Krzyż Wielki Orderu Wieży i Miecza (1986)
• Krzyż Wielki Orderu Wolności (1990)^[7]

Przypisy