Francisco de Quevedo y Villegas

Francisco de Quevedo y Villegas
Ilustracja
Francisco de Quevedo (obraz przypisywany Velazquezowi lub Juanowi van der Hamen)
Data i miejsce urodzenia

14 września 1580
Madryt, Hiszpania

Data i miejsce śmierci

8 września 1645
Villanueva de los Infantes (Ciudad Real), Hiszpania

podpis
Odznaczenia
ESP Order of Santiago BAR.svg
(c) Luis García, CC BY-SA 3.0
Pomnik Queveda w Madrycie

Francisco de Quevedo y Villegas (ur. 14 września 1580 w Madrycie, zm. 8 września 1645 w Villanueva de los Infantes (Ciudad Real)) – hiszpański poeta barokowy, polityk, patriota, jeden z głównych przedstawicieli konceptyzmu w okresie Złotego Wieku.

Życiorys

Urodził się w szlacheckiej rodzinie ściśle związanej z dworem króla Filipa II, gdzie jego rodzice zajmowali wysokie stanowiska (matka była damą dworu królowej). Wcześnie osierocony, pobierał nauki u jezuitów w Ocaña, potem studiował w Alcalá de Henares.

Od roku 1606 mieszkał w Madrycie, poświęcając się pracy literackiej. Nawiązał tam liczne kontakty i przyjaźnie, m.in. z Lope de Vegą i Cervantesem. Głośniej było jednak o jego antypatiach literackich i osobistych: krytykował np. dramaturga Juana Ruiza de Alarcón, którego ośmieszał nie tylko jako literata, lecz także ze względu na wygląd fizyczny (Alarcón był rudy i garbaty). Przeciwnicy nie pozostawali mu dłużni, tym bardziej że sam Quevedo miał kilka widocznych defektów fizycznych; utykał na jedną nogę, a ze względu na krótki wzrok nosił grube, okrągłe okulary, powszechnie nazywane z tego powodu w Hiszpanii quevedos[1]. Najzajadlejszą walkę toczył jednak z Luisem de Góngora, przywódcą szkoły tzw. kulteranizmu. Pod jego adresem napisał serię jadowitych satyr, zarzucając mu żydowskie pochodzenie, skłonność do hazardu, zboczenia seksualne i cała serię innych grzechów.

W 1613 wyjechał do Włoch jako sekretarz swego protektora, księcia Osuny(ang.); ponownie przebywał tam od 1616, kiedy Osuna uzyskał urząd wicekróla Neapolu. W tym czasie wypełnił kilka misji dyplomatycznych, za co w 1618 został nagrodzony habitem rycerskiego Zakonu Santiago. Kiedy książę Osuna popadł w niełaskę w 1620, pociągnął za sobą swego protegowanego. Quevedo został wygnany z Madrytu do swego majątku w Torre de Juan Abad (Ciudad Real), gdzie dzielił swój czas między książki i procesy z sąsiadami, podważającymi jego prawo do majątku.

Początek panowania Filipa IV oznaczał dla Queveda powrót do Madrytu, a wraz z tym – do czynnego życia politycznego i literackiego. Pisał liczne dzieła moralne i polityczne oraz traktaty religijne. Ten płodny okres trwał aż do 1639, kiedy to z powodu anonimowego memoriału krytykującego politykę potężnego faworyta królewskiego, hrabiego de Olivares, pisarz został uwięziony w klasztorze San Marcos(ang.) w Leónie. W zimnej, wilgotnej celi spędził cztery lata, aż do upadku Olivaresa w 1643. Wyszedł z więzienia ze zrujnowanym zdrowiem, zdecydowany wycofać się z życia publicznego. Ostatnie lata spędził w Torre de Juan Abad. Zmarł we wrześniu 1645.

Dzieła

Podobnie jak osobowość Queveda, jego dzieła są pełne kontrastów. Ze szczerą pobożnością i surowością moralną sąsiadują złośliwość, cynizm i skłonność do skatologii; stoicka pogarda dla świata miesza się z ambicją; chrześcijańska pokora nie wyklucza nienawiści i okrutnej drwiny. Stąd twórczość Queveda obejmuje zarówno traktaty religijno-moralne, projekty polityczne czy filozoficzne rozważania, jak i bezlitosne satyry i obrazy ludzkiej głupoty, brzydoty i słabości.

Wśród dzieł prozatorskich na wyróżnienie zasługują przede wszystkim: powieść łotrzykowska Żywot młodzika niepoczciwego (La Vida del Buscón llamado Don Pablos(ang.), 1626) oraz alegoryczno-satyryczne Sny (Sueños(ang.)), zredagowane w latach 1606–1620, ale wydane drukiem dopiero w 1627.

Polskie wydania dzieł Queveda

Statue of Francisco de Quevedo in Alcalá de Henares
Francisco de Quevedo (Alcalá de Henares).
  • Francisco de Quevedo: Żywot młodzika niepoczciwego imieniem Pablos czyli wzór dla obieżyświatów i zwierciadło filutów. Przeł. Kalina Wojciechowska, wstęp Piotr Sawicki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1978.
  • Francisco de Quevedo: Sny. Godzina dla każdego, czyli Fortuna mózgiem obdarzona. Przeł. Kalina Wojciechowska, wstęp Kazimierz Piekarec. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1982. ISBN 83-06-00296-2.
  • Francisco de Quevedo Polityka Boża. Rządy Chrystusowe, książka wydana przez jezuitów w 1633 r., tłumaczona bezpośrednio z języka hiszpańskiego.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Piotr Sawicki, Słowo wstępne, w: F. de Quevedo, Żywot młodzika niepoczciwego, Warszawa 1978, s. 5-14.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Retrato de Francisco de Quevedo.jpg
Retrato del célebre poeta y escritor español Francisco de Quevedo y Villegas (1580-1645), que fue señor de la Torre de Juan Abad, caballero de la Orden de Santiago y el máximo exponente del Conceptismo en España, siendo además enemigo acérrimo del insigne poeta cordobés Luis de Góngora y Argote, que era el máximo representante del Culteranismo. Este célebre lienzo, conservado en el Instituto Valencia de Don Juan, ha sido con frecuencia atribuido a Diego Velázquez, aunque en realidad solo es una de las tres copias del original perdido que pinto el célebre pintor hispalense y que fueron ejecutadas en su taller. Y el que se conserva en el Instituto Valencia de Don Juan perteneció desde el siglo XVII a los condes de Oñate, aunque en 1880 fue vendido a los condes de Valencia de Don Juan. Sin embargo, hay otras dos versiones de ella, hallándose una en el Wellington Museum de Londres y la otra en Madrid, en la colección de la familia de Xabier de Salas. Las dos primeras incluyen la inscripción alusiva al nombre del retratado, mientras que la última no, pero sí una «J» en el campo de la derecha, que es el resto de la firma del autor, que según los últimos estudios podría haber sido el pintor Juan van der Hamen.
ESP Order of Santiago BAR.svg
Autor: Mimich, Licencja: CC BY-SA 3.0
Order of Santiago (Spain)