Franciszek Aleksandrowicz

Franciszek Aleksandrowicz

generał dywizji
Data i miejsce urodzenia	4 grudnia 1856 Lwów
Data i miejsce śmierci	3 stycznia 1927 Kraków
Przebieg służby
Lata służby	1874–1909, 1914–1921
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier c. k. Obrona Krajowa Wojsko Polskie
Jednostki	4 Dywizja Piechoty
Stanowiska	dowódca dywizji
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-ukraińska wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia

Grób gen. Franciszka Aleksandrowicza na Cmentarzu Rakowickim

Franciszek Aleksandrowicz^[1] (ur. 4 grudnia 1856 we Lwowie, zm. 3 stycznia 1927 w Krakowie) – generał dywizji Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Urodził się 4 grudnia 1856 we Lwowie, w rodzinie Józefa i Adeli z Szindlerów^[2]. Ukończył pięć klas w c. k. Gimnazjum w Kołomyi^[3]. 1 stycznia 1874 został asenterowany do cesarskiej i królewskiej Armii^[4]. Ukończył Niższą Realną Szkołę Wojskową w Koszycach^[3]. 1 listopada 1875 został mianowany kadetem, a 1 maja 1876 awansowany na zastępcę oficera^[5]. Na stopień porucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 listopada 1876 i wcielony do 24 Galicyjskiego Pułku Piechoty, który wówczas stacjonował w Budapeszcie^[6]. Od 1 października 1887 dowodził kompanią, a od 6 czerwca 1897 batalionem^[7]. W 1896 w Wiedniu zdał egzamin na oficera sztabowego^[3]. Zakończył Akademię Sztabu Generalnego w Wiedniu. W latach 1906–1909 był komendantem 11 Pułku Piechoty Obrony Krajowej Jičín w Jičínie. 1 lipca 1909 na własne żądanie został przeniesiony w stan spoczynku^[5]. 4 czerwca 1912 został mianowany tytularnym generałem majorem. Po wybuchu I wojny światowej został powołany do służby czynnej (reaktywowany) i 12 września 1914 mianowany komendantem 4 Brygady Pospolitego Ruszenia, wchodzącej w skład załogi Twierdzy Kraków^[8]. 1 stycznia 1915 został członkiem i przewodniczącym Najwyższego Trybunału Wojskowego w Wiedniu^[9]. Od 15 kwietnia 1917 do 20 października 1918 pełnił funkcję przewodniczacego Komisji Zażaleń w Morawskiej Ostrawie (referat metalowy)^[9].

Od 5 listopada 1918 dowódca Wojsk Polskich na Śląsku. Tego samego dnia przybył do Białej i Bielska. Na polecenie Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego 17 listopada pod jego dowództwem wkroczyło polskie wojsko do Bielska, które stało w opozycji do propolskich dążeń większości mieszkańców Księstwa Cieszyńskiego. 26 listopada nakazał władzom miasta Bielska by ponownie powiesili zerwanego orła polskiego z gmachu poczty. Ze względu na skomplikowaną sytuację polityczną na terenie „bielsko-bialskiej niemieckiej wyspy językowej” sprawował militarny nadzór nad regionem do 7 grudnia 1918, kiedy to niemiecki burmistrz Bielska Edmund Eichler złożył ślubowanie na wierność rządowi polskiemu w Warszawie^[10][11].

Od stycznia do kwietnia 1919 dowódca Grupy Operacyjnej. 5 marca 1919 został przyjęty z dniem 1 listopada 1918 do Wojska Polskiego z zatwierdzeniem posiadanego stopnia generała podporucznika ze starszeństwem od dnia 4 czerwca 1912^[12]. W marcu 1919 na czele oddziałów wojskowych wyruszył z Żywca na odsiecz Lwowa. Od 25 kwietnia 1919 dowodził 4 Dywizją Piechoty na froncie małopolskim. Po początkowych sukcesach doznał niepowodzeń. 13 grudnia 1919 Naczelny Wódz zwolnił go ze stanowiska i oddał do dyspozycji Ministerstwa Spraw Wojskowych^[13]. 7 kwietnia 1920 został przydzielony do Stacji Zbornej w Warszawie^[14]. 1 maja 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu generała podporucznika, w grupie oficerów byłej armii austro-węgierskiej^[15]. 14 października 11920 został przydzielony do Centralnej Komisji Kontroli Stanów przy MSWojsk.^[16] 25 stycznia 1921 minister spraw wojskowych generał porucznik Kazimierz Sosnkowski podziękował mu za położone zasługi na zajmowanych stanowiskach i udzielił urlopu od 1 lutego do 31 marca 1921^[17]. Z dniem 1 kwietnia 1921 został przeniesiony w stały stan spoczynku, w stopniu generała podporucznika^[18]. 26 października 1923 Prezydent RP Stanisław Wojciechowski zatwierdził go w stopniu generała dywizji^[19].

Mieszkał w Krakowie przy ul. Łobzowskiej 29^[2]. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim^[20] (kwatera HE, rząd zach.).

Był dwukrotnie żonaty^[2]. Z pierwszego związku miał córkę Irenę (ur. 2 maja 1889)^[2]. Po raz drugi ożenił się z Marią z Gregorowiczów (1869–1951), z którą miał syna Karola (ur. 13 października 1902)^[2].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 5275^[21] – 24 marca 1922^[22]
• Krzyż Walecznych czterokrotnie (po raz pierwszy „za obronę Lwowa” nr 36628 w 1922^[23], po raz trzeci nr 42473^[24][25])
• Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi
• Krzyż za Obronę Śląska Cieszyńskiego II kl. (2 października 1919)^[26],
• Krzyż Wołyński
• Odznaka Honorowa „Orlęta”^[27]
• Krzyż Zasługi Wojskowej 3 klasy – 1908
• Brązowy Medal Zasługi Wojskowej na czerwonej wstążce

Przypisy

Bibliografia

• Franciszek Aleksandrowicz. [w:] Kolekcja Generałów i Osobistości, sygn. I.480.3 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-11-19].
• Kais. Königl. Militär-Schematismus für 1877. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1876. (niem.).
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Henryk Piotr Kosk: Generalicja polska. Popularny słownik biograficzny. T. 1 A-Ł. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-87103-55-1.