Franciszek Barnert

Franciszek Barnert

major piechoty
Data i miejsce urodzenia	10 sierpnia 1895 Poprad
Data i miejsce śmierci	11 września 1977 Katowice
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Formacja	Polska Organizacja Wojskowa
Stanowiska	Ministerstwo Skarbu
Późniejsza praca	Ministerstwo Górnictwa PRL
Odznaczenia

Franciszek Barnert – (ur. 10 sierpnia 1895 w Popradzie na Spiszu^[1], zm. 11 września 1977, w Katowicach) – polski działacz niepodległościowy, żołnierz Polskiej Organizacji Wojskowej (POW), komisarz Głównego Komitetu Plebiscytowego Spisko-Orawskiego, księgowy Ministerstwa Skarbu, naczelnik wydziału Dyrekcji Urzędu Ceł w Mysłowicach, major Wojska Polskiego.

Życiorys

Syn Alojzego i Anny z Kunschów^[1]. Po ukończeniu gimnazjum w Kieżmarku^[2] oraz szkoły kadetów wyruszył latem 1914 w Alpy, na front austriacko-włoski I wojny światowej, gdzie jako oficer (ostatecznie w stopniu porucznika) walczył do jesieni 1917 w szeregach armii Cesarstwa Austro-Węgierskiego w lwowskim pułku piechoty Nr 30.

W latach 1918–1919 podjął tajną działalność wojskową^[1] na rzecz ponownego przyłączenia Doliny Popradu do odradzającej się Rzeczypospolitej Polskiej. Zorganizował własne oddziały wojskowe, których komendę oddał Polskiej Organizacji Wojskowej.

W latach 1919–1920 kierował konspiracyjną i jawną akcją polityczną na Spiszu. Był m.in. komisarzem Głównego Komitetu Plebiscytowego Spisko-Orawskiego w Nowym Targu^[3], wydawał pismo propagandowe w języku niemieckim Zipser Freiheitsbote, wielokrotnie przekraczał zieloną granicę w Tatrach, ze Spiszu do Polski.

Po traktacie wersalskim osiadł na stałe w Polsce. Miał zakaz przybywania w Czechosłowacji. W 1921 ukończył na Akademii Handlowej w Krakowie studium ekonomiczne^[1], a po zdanych egzaminach w Ministerstwie Skarbu, Rada Ministrów przyznała mu w 1931 pełne wykształcenie wyższe na zasadach veniam studiorum. W 1923 ożenił się z Ireną Potz^[1]. W latach 1925–1929 pracował w Ministerstwie Skarbu, początkowo jako kontroler skarbowy, a potem jako księgowy.

W 1930 został przeniesiony na Śląsk. Objął funkcję naczelnika wydziału Dyrekcji Ceł w Mysłowicach, którą pełnił do początku września 1939 Wojsko Polskie nadało mu stopień majora, a jako naczelnik Dyrekcji Ceł otrzymał stopień generalski Straży Celnej. Często zastępował gen. J. Konarkiewicza. W razie wojny miał dowodzić wojskami WOP na południowej i południowo-zachodniej granicy kraju. W 1939 miał objąć placówkę Dyrekcji Urzędu Ceł w Gdańsku.

W latach 1939-1944 ukrywał się nad Balatonem i w Budapeszcie, gdzie utrzymywał kontakty z Rządem Londyńskim i pomagał jego kurierom. Oficjalnie pracował dla Węgierskiego Czerwonego Krzyża, gdzie prowadził rejestr polskich wojskowych, internowanych na Węgrzech. W 1944 został pojmany przez Gestapo i początkowo przetrzymywany w areszcie na Szwabskiej Górze (wspólnie z Henrykiem Sławikiem). Potem przewieziony do obozu koncentracyjnego Flossenbürg w Bawarii, a ostatecznie do Zwickau, gdzie kierował komórką oporu (więzień Nr 29245). Po zbliżeniu się frontu zachodniego, w czasie ewakuacji obozu zainicjował udaną, kilkuosobową ucieczkę więźniów do lasów w Dolnych Sudetach w Czechosłowacji.

W okresie Polski Ludowej pracował dla Ministerstwa Górnictwa (lata 1947–1962). Został pochowany w Katowicach, przy ulicy Francuskiej. Był sympatykiem Kościoła Baptystów.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Niepodległości (27 czerwca 1938)^[4]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (27 listopada 1929)^[5]
• Złoty Krzyż Zasługi

Przypisy

Bibliografia

• Ziemia. Miesięcznik Krajoznawczy Ilustrowany: 1920 R.6 Nr 4, zbiory Biblioteki Narodowej w Warszawie.
• Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?. Warszawa : Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.
• Archiwum Akt Nowych, Organizacje pomocy Polakom i instytucje polskie na Węgrzech, sygn. I/1, M. Chomrański, Uchodźstwo polskie na Węgrzech w okresie od 21 X 1939 r. do 31 VII 1946. Opracowanie, k. 59.
• Zeszyty Historyczne. Zeszyt Drugi. s. 35–37, Instytut Literacki. Kultura Paryska, Paryż, 1962.
• Kwatera 139, Cezary Leżeński. T. 1–2 Lublin : Wydawnictwo Lubelskie, 1989.
• Pamięć : polscy uchodźcy na Węgrzech 1939–1946 = Emlékezés : lengyel menekültek Magyarországon 1939–1946 / Krystyna Łubczyk, Grzegorz Łubczyk, Oficyna Wydawnicza Rytm, 2009.
• Pamięć II: polscy uchodźcy na Węgrzech 1939–1946 = Emlékezés : lengyel menekültek Magyarországon 1939–1946 / Krystyna Łubczyk, Grzegorz Łubczyk, Oficyna Wydawnicza Rytm, 2012.
• Wiktor Krzysztof Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863–1938. Słownik biograficzny, t. 4, Mińsk Mazowiecki 2012, s. 91–92.
• Tomasz Kurpierz, Henryk Sławik 1894–1944. Biografia socjalisty, Katowice-Warszawa 2020, s. 409–410, 719–720, 732.
• Dokumenty państwowe z archiwum rodzinnego.