Franciszek Barnert

Franciszek Barnert
Ilustracja
major piechoty major piechoty
Data i miejsce urodzenia

10 sierpnia 1895
Poprad

Data i miejsce śmierci

11 września 1977
Katowice

Przebieg służby
Siły zbrojne

Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie

Formacja

Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowe1.jpg Polska Organizacja Wojskowa

Stanowiska

Ministerstwo Skarbu

Późniejsza praca

Ministerstwo Górnictwa PRL

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi

Franciszek Barnert – (ur. 10 sierpnia 1895 w Popradzie na Spiszu[1], zm. 11 września 1977, w Katowicach) – polski działacz niepodległościowy, żołnierz Polskiej Organizacji Wojskowej (POW), komisarz Głównego Komitetu Plebiscytowego Spisko-Orawskiego, księgowy Ministerstwa Skarbu, naczelnik wydziału Dyrekcji Urzędu Ceł w Mysłowicach, major Wojska Polskiego.

Życiorys

Syn Alojzego i Anny z Kunschów[1]. Po ukończeniu gimnazjum w Kieżmarku[2] oraz szkoły kadetów wyruszył latem 1914 w Alpy, na front austriacko-włoski I wojny światowej, gdzie jako oficer (ostatecznie w stopniu porucznika) walczył do jesieni 1917 w szeregach armii Cesarstwa Austro-Węgierskiego w lwowskim pułku piechoty Nr 30.

W latach 1918–1919 podjął tajną działalność wojskową[1] na rzecz ponownego przyłączenia Doliny Popradu do odradzającej się Rzeczypospolitej Polskiej. Zorganizował własne oddziały wojskowe, których komendę oddał Polskiej Organizacji Wojskowej.

W latach 1919–1920 kierował konspiracyjną i jawną akcją polityczną na Spiszu. Był m.in. komisarzem Głównego Komitetu Plebiscytowego Spisko-Orawskiego w Nowym Targu[3], wydawał pismo propagandowe w języku niemieckim Zipser Freiheitsbote, wielokrotnie przekraczał zieloną granicę w Tatrach, ze Spiszu do Polski.

Po traktacie wersalskim osiadł na stałe w Polsce. Miał zakaz przybywania w Czechosłowacji. W 1921 ukończył na Akademii Handlowej w Krakowie studium ekonomiczne[1], a po zdanych egzaminach w Ministerstwie Skarbu, Rada Ministrów przyznała mu w 1931 pełne wykształcenie wyższe na zasadach veniam studiorum. W 1923 ożenił się z Ireną Potz[1]. W latach 1925–1929 pracował w Ministerstwie Skarbu, początkowo jako kontroler skarbowy, a potem jako księgowy.

W 1930 został przeniesiony na Śląsk. Objął funkcję naczelnika wydziału Dyrekcji Ceł w Mysłowicach, którą pełnił do początku września 1939 Wojsko Polskie nadało mu stopień majora, a jako naczelnik Dyrekcji Ceł otrzymał stopień generalski Straży Celnej. Często zastępował gen. J. Konarkiewicza. W razie wojny miał dowodzić wojskami WOP na południowej i południowo-zachodniej granicy kraju. W 1939 miał objąć placówkę Dyrekcji Urzędu Ceł w Gdańsku.

W latach 1939-1944 ukrywał się nad Balatonem i w Budapeszcie, gdzie utrzymywał kontakty z Rządem Londyńskim i pomagał jego kurierom. Oficjalnie pracował dla Węgierskiego Czerwonego Krzyża, gdzie prowadził rejestr polskich wojskowych, internowanych na Węgrzech. W 1944 został pojmany przez Gestapo i początkowo przetrzymywany w areszcie na Szwabskiej Górze (wspólnie z Henrykiem Sławikiem). Potem przewieziony do obozu koncentracyjnego Flossenbürg w Bawarii, a ostatecznie do Zwickau, gdzie kierował komórką oporu (więzień Nr 29245). Po zbliżeniu się frontu zachodniego, w czasie ewakuacji obozu zainicjował udaną, kilkuosobową ucieczkę więźniów do lasów w Dolnych Sudetach w Czechosłowacji.

W okresie Polski Ludowej pracował dla Ministerstwa Górnictwa (lata 1947–1962). Został pochowany w Katowicach, przy ulicy Francuskiej. Był sympatykiem Kościoła Baptystów.

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. a b c d e Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 26.
  2. Evangélikus kerületi liceum, Késmárk, 1910 | Könyvtár | Hungaricana, hungaricana.hu [dostęp 2021-01-13] (węg.).
  3. Jerzy M. Roszkowski, Zapomniane kresy. Spisz, Orawa, Czadeckie w świadomości i działaniach Polaków 1895–1925, 2018.
  4. M.P. z 1938 r. nr 177, poz. 323 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości” - zamiast uprzednio nadanego Medalu Niepodległości (M.P. z 1934 r. nr 27, poz. 41).
  5. M.P. z 1929 r. nr 278, poz. 644 „za zasługi w pracach plebiscytowych”.

Bibliografia

  • Ziemia. Miesięcznik Krajoznawczy Ilustrowany: 1920 R.6 Nr 4, zbiory Biblioteki Narodowej w Warszawie.
  • Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?. Warszawa : Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.
  • Archiwum Akt Nowych, Organizacje pomocy Polakom i instytucje polskie na Węgrzech, sygn. I/1, M. Chomrański, Uchodźstwo polskie na Węgrzech w okresie od 21 X 1939 r. do 31 VII 1946. Opracowanie, k. 59.
  • Zeszyty Historyczne. Zeszyt Drugi. s. 3537, Instytut Literacki. Kultura Paryska, Paryż, 1962.
  • Kwatera 139, Cezary Leżeński. T. 1–2 Lublin : Wydawnictwo Lubelskie, 1989.
  • Pamięć : polscy uchodźcy na Węgrzech 1939–1946 = Emlékezés : lengyel menekültek Magyarországon 1939–1946 / Krystyna Łubczyk, Grzegorz Łubczyk, Oficyna Wydawnicza Rytm, 2009.
  • Pamięć II: polscy uchodźcy na Węgrzech 1939–1946 = Emlékezés : lengyel menekültek Magyarországon 1939–1946 / Krystyna Łubczyk, Grzegorz Łubczyk, Oficyna Wydawnicza Rytm, 2012.
  • Wiktor Krzysztof Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863–1938. Słownik biograficzny, t. 4, Mińsk Mazowiecki 2012, s. 9192.
  • Tomasz Kurpierz, Henryk Sławik 1894–1944. Biografia socjalisty, Katowice-Warszawa 2020, s. 409410, 719720, 732.
  • Dokumenty państwowe z archiwum rodzinnego.

Media użyte na tej stronie

PL Epolet mjr.svg
Naramiennik majora Wojska Polskiego (1919-39).
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
Franciszek Barnert.jpg
Autor: Anonymous photographer working for Franciszek Barnet, Licencja: CC BY-SA 2.5
Photo of Franciszek Barnert
Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowe1.jpg
Autor: Olerys, Licencja: CC BY-SA 3.0
Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowe