Franciszek Borgiasz

Święty
Franciszek Borgiasz SJ
Francisco de Borja y Aragón
generał zakonu
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

28 października 1510
Gandia, obecnie Walencja

Data i miejsce śmierci

30 września 1572
Ferrara

Czczony przez

Kościół katolicki

Beatyfikacja

23 listopada 1624
Madryt
przez Urbana VIII

Kanonizacja

20 czerwca 1671
przez Klemensa X

Wspomnienie

30 września i 10 października

Atrybuty

czaszka w diademie

Patron

Portugalii, Roty, Marianów, przed trzęsieniem ziemi

Święty Franciszek Borgiasz żegnający się z rodziną, Goya, 1788

Franciszek Borgiasz SJ, hiszp. Francisco de Borja y Aragón (ur. 28 października 1510 w Gandia, zm. 30 września 1572 w Ferrarze) – trzeci generał zakonu jezuitów, jedna z kluczowych postaci kontrreformacji, święty Kościoła katolickiego.

Życiorys

Franciszek urodził się w rodzinie Borgiów, jednej z najznakomitszych rodzin w Hiszpanii. Jego ojciec to Juan Borja y Enriquez, trzeci książę Gandii i wnuk papieża Aleksandra VI. Jego matką była Juana Aragońska, córka Alonso de Aragón, arcybiskupa Saragossy, który z kolei był nieślubnym synem Ferdynanda II Katolickiego. Brat Franciszka Tomás de Borja y Castro również został duchownym, biskupem Malagi, a później arcybiskupem Saragossy.

Chociaż od dzieciństwa był bardzo religijny i chciał zostać mnichem, rodzina wybrała mu karierę świecką. W młodości otrzymał bardzo dobre wykształcenie, służył na dworze Karola V Habsburga, który był także królem Hiszpanii. Odznaczył się w kilku kampaniach. Na dworze w wieku szesnastu lat ożenił się z Eleanor de Castro Melo e Menezes i w ciągu dziewięciu lat doczekał się ośmiorga dzieci:

W 1539 roku Franciszek Borgiasz sprowadził ciało cesarzowej Izabeli Portugalskiej, matki Filipa II z Toledo do Grenady. Podobno kiedy zobaczył zmiany, jakie poczyniła śmierć na twarzy pięknej cesarzowej, zdecydował „nigdy więcej już nie służyć śmiertelnemu władcy”. Ale jeszcze w tym samym roku w wieku 29 objął urząd wicekróla Katalonii (zastępując zmarłego Fadrique de Portugal y Noroña) i pełnił go do śmierci ojca w 1543, kiedy to został czwartym księciem Gandii. Wówczas powrócił w rodzinne strony i poświęcił się głównie życiu religijnemu. W Gandii założył kolegium, które powierzył zarządowi jezuitów[1].

W 1546 roku zmarła jego żona, wtedy przepisał posiadłości i dobra na swoje dzieci i wstąpił do nowo powstałego zakonu jezuitów. Do roku 1550 porzucił sprawy polityczne i zrzekł się wszystkich tytułów na rzecz najstarszego syna Luisa de Borja-Aragon y de Castro-Melo i został księdzem. Ze względu na jego pochodzenie i sławę oferowano mu kapelusz kardynalski, ale odmówił wybierając funkcję wędrownego kaznodziei. Ale z czasem został przekonany, że powinien odgrywać rolę stosowną do okoliczności i w 1554 roku został jezuickim prowincjałem Hiszpanii, a dwa lata później po śmierci Diego Layneza, trzecim w historii generałem zakonu.

Jego osiągnięcia na tym stanowisku, które pełnił w latach 1565–1572 spowodowały, że jest określany jako największy generał zakonu po Ignacym Loyoli. Wspomógł utworzenie Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego (Collegium Romanum) przez Loyolę (którego był przyjacielem i doradcą), kształcącego elitę Kościoła: misjonarzy, wysyłanych później w najdalsze zakątki globu, doradców królów i papieży, pionierów kontrreformacji w różnych częściach Europy. Wzmocnił organizacyjnie zakon, kładąc podstawy pod jego potęgę. Przyczynił się do powstania koalicji państw chrześcijańskich, która pokonała wielką flotę turecką w bitwie pod Lepanto (1571). Pozostawił również po sobie wiele pism filozoficznych. Pomimo znaczenia pełnionego urzędu prowadził bardzo skromne życie i już za życia miał opinię świętego. Zmarł 10 października 1572 roku w wieku 62 lat w drodze do Rzymu.

Przyjął do nowicjatu Stanisława Kostkę.

Kult

Scena nawrócenia była popularnym tematem dla wielu malarzy, m.in. Nawrócenie księcia Gandii José Moreno Carbonero i Święty Franciszek Borgiasz nad ciałem cesarzowej Izabeli Mariana Salvadora Maelli. Scenę opuszczenia rodzinnego pałacu w Gandii przedstawił Francisco Goya na obrazie Święty Franciszek Borgiasz żegnający się z rodziną. Trzy sceny z życia świętego włączając obraz Święty Franciszek Borgiasz u łoża konającego grzesznika znajdują się w Kaplicy Franciszka Borgiasza w Katedrze w Walencji. Powstały w latach 1787–1788, kiedy María Josefa Pimentel y Téllez-Girón, księżna Osuny zainicjowała renowację kaplicy znajdującej się pod patronatem jej rodziny. Święty był przodkiem księżnej Osuny[2].

Relikwie Franciszka Borgiasza zostały przeniesione z Ferrary do kościoła jezuitów w Madrycie w 1901 roku.

Franciszek Borgiasz beatyfikowany został przez Urbana VIII 23 listopada 1624 roku, a 20 czerwca 1671 roku kanonizowany przez Klemensa X.

Wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone było od 1688 roku w dniu 3 października, jednak w 1966 roku usunięto je z kalendarza rzymskiego ze względu na znikome znaczenie kultu na świecie, zachowując obchody dies natalis 30 września.

Zobacz też

Przypisy

  1. Henryk Fros SJ, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 2: D-G. Kraków: WAM, Księża Jezuici, 1997, s. 366. ISBN 83-7097-374-4.
  2. San Francisco de Borja despidiéndose de su familia. fundaciongoyaenaragon.es. [dostęp 2019-01-01]. (hiszp.).

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

SaintIcon.PNG
Autor: Tomasz Wachowski, Licencja: CC BY 3.0
ikona Święty
Ihs-logo.svg
IHS - symbol Towarzystwa Jezusowego (zakonu jezuitów)
San Francisco de Borja says goodbye to his family.jpg

San Francisco de Borja says goodbye to his family

San Francisco de Borja despidiéndose de sus familiares en su palacio de Gandía para ingresar en la compañía de Jesús, óleo de Francisco de Goya. Pintado en el año 1788.

Capilla de San Francisco de Borja - Catedral de Valencia
Franciszek Borgjasz.jpg
Franciszek Borgjasz