Franciszek Chłapowski

Franciszek Chłapowski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

17 września 1846
Czerwonej Wsi koło Krzywinia

Data i miejsce śmierci

10 kwietnia 1923
Żegocinie koło Pleszewa)

Zawód, zajęcie

lekarz

Franciszek Chłapowski (ur. 17 września 1846 w Czerwonej Wsi koło Krzywinia, zm. 10 kwietnia 1923 w Żegocinie koło Pleszewa) – polski lekarz, profesor Uniwersytetu Poznańskiego. Inicjator pierwszej polskiej księgarni oraz pierwszego polskiego przedszkola na Górnym Śląsku.

Życiorys

Dyplom uniwersytetu w Berlinie dla Franciszka Chłapowskiego, ze zbiorów Archiwum Państwowego w Poznaniu

Wnuk Dezyderego Adama, uczestnika kampanii napoleońskich, generała powstania listopadowego. Ukończył kolegium jezuickie w Metzu i poznańskie Gimnazjum św. Marii Magdaleny. Studiował od 1868 roku w Berlinie oraz jeden semestr w Heidelbergu. W 1870 w Berlinie uzyskał w przyśpieszonym trybie stopień doktora chirurgii i medycyny. Działał w Towarzystwie Naukowym Akademików Polaków w Berlinie, był w nim współorganizatorem i pierwszym przewodniczącym sekcji medycznej i nauk przyrodniczych.

W 1872 wyjechał na Górny Śląsk, prowadził praktykę medyczną w Królewskiej Hucie (obecnie Chorzów), gdzie współdziałał z Karolem Miarką i Janem Ligoniem w tworzeniu polskich organizacji, m.in. Kółka Towarzyskiego, zwanego też Kółkiem Katolickim, Kasyna Polskiego. W 1875 założył w Bytomiu Czytelnię Polską. W 1877 został posłem do sejmu pruskiego.

Inicjator pierwszej polskiej księgarni na Górnym Śląsku, założonej w Królewskiej Hucie (obecnie Chorzów) przy obecnej ul. Wolności 62, przez honorowego członka jego Kółka Katolickiego, Idziego Komendzińskiego. Założył także pierwsze na Górnym Śląsku polskie przedszkole, które mieściło się w kamienicy sąsiadującej z jego mieszkaniem. W 1879 roku zajął się dystrybucją tysiąca egzemplarzy elementarza, wydanego dla Górnego Śląska przez Poznańskie Towarzystwo Oświaty Ludowej.

W 1884 roku osiadł w Poznaniu. Kierował dwoma wydziałami Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (lekarskim i przyrodniczym) oraz współorganizował Muzeum Przyrodnicze tego towarzystwa. W 1913 walne zgromadzenie członków PTPN nadało muzeum jego imię. Prowadził także pensjonat dla Polaków w Kissingen.

W latach 90. XIX wieku był jednym z założycieli Nowin Lekarskich, w których w latach 1898–1899 pełnił funkcję redaktora naczelnego. Współzałożyciel i redaktor „Nowin Lekarskich”. Działacz Towarzystwa św. Wincentego a Paulo, a od 1917 członek honorowy Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

W latach 1919–1923 wykładał na Uniwersytecie Poznańskim geologię i paleontologię. Profesor honorowy patologii i terapii szczegółowej chorób wewnętrznych. Opublikował kilkadziesiąt prac naukowych z medycyny, historii medycyny, paleontologii, historii nauk przyrodniczych oraz historii filozofii.

Członek honorowy Towarzystwa Lekarskiego w Warszawie, Krakowie, Wilnie i Łodzi oraz Towarzystwa Przyrodników Polskich w Petersburgu, a także Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Mikołaja Kopernika. Członek honorowy Akademii Nauk Lekarskich w Warszawie.

Zmarł w Żegocinie koło Pleszewa, ale spoczywa w Poznaniu. Pozostawił po sobie bogate archiwum i zbiory przyrodnicze, które zapoczątkowały Muzeum im. Franciszka Chłapowskiego, utworzone przez Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Wkrótce też powołano w Poznaniu Towarzystwo Miłośników Przyrody im. Franciszka Chłapowskiego.

Bibliografia

  • Marek Rezler: Sylwetki zasłużonych poznaniaków. Biogramy historyczne. W: Wielka Księga Miasta Poznania. Wyd. 1. Poznań: Dom Wydawniczy „Koziołki Poznańskie”, 1994, s. 732. ISBN 83-901625-0-4.
  • Janusz Skoczylas: Franciszek Chłapowski. W: Dzieje nauk geograficznych i geologicznych na uniwersytecie w Poznaniu. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2012, ss. 26-30. ISBN 978-83-7654-179-2.

Literatura dodatkowa

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Franciszek chłapowski.jpg
polski lekarz, profesor Uniwersytetu Poznańskiego, redaktor "Nowin Lekarskich"