Franciszek Duszeńko

Pomnik Artylerii Polskiej w Toruniu

Pomnik Ofiar Obozu Zagłady w Treblince

Grób artysty na gdańskim Cmentarzu Srebrzysko

Franciszek Duszeńko (ur. 6 kwietnia 1925 w Gródku Jagiellońskim koło Lwowa, zm. 11 kwietnia 2008 w Gdańsku) – polski rzeźbiarz, profesor Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Gdańsku (od roku 1996: Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku) i jej rektor w latach 1981–1987. Więzień niemieckich obozów koncentracyjnych.

Życiorys

W czasie II wojny światowej był żołnierzem Armii Krajowej w służbie łączności okręgu działania Lwów, inspektoratu Gródek Jagielloński. Aresztowany we Lwowie, był więźniem hitlerowskich obozów koncentracyjnych Gross-Rosen i Sachsenhausen-Oranienburg.

Studiował w latach 1942–1944 w Państwowym Instytucie Sztuk Plastycznych we Lwowie u profesora Mariana Wnuka. Po wojnie kontynuował studia w pracowni rzeźby profesora Mariana Wnuka w Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Pięknych w Sopocie (przemianowaną później na Państwową Wyższą Szkołą Sztuk Plastycznych w Gdańsku), dyplom uzyskał w 1952 roku. W roku 1950 rozpoczął pracę pedagogiczną w PWSSP w Gdańsku, gdzie prowadził Pracownię Rzeźby na Wydziale Rzeźby. W latach 1960–1964 na stanowisku dziekana Wydziału Rzeźby a w latach 1981–1987, rektora uczelni. Od 1987 do 1996 kierował Katedrą Rzeźby i Rysunku. (Na prośbę władz gdańskiej uczelni sprawował jeszcze do roku 2001 pedagogiczną opiekę nad dyplomantami).

Brał czynny udział w latach 1952–1962 w odtwarzaniu zniszczonych w czasie wojny obiektów rzeźbiarskich Gdańska wraz z prof. Stanisławem Horno-Popławskim, prof. Alfredem Wiśniewskim i prof. Adamem Smolaną. Jego autorstwa są m.in. kobiece sfinksy na słupkach przed schodami kamienicy przy Długim Targu 8, rycerze na kamienicy przy Długim Targu 40, portal kamienicy przy ul. Ogarnej 99.

Autor lub współautor pomników: Ofiar Obozu Zagłady w Treblince (wspólnie z Adamem Hauptem i Franciszkiem Strynkiewiczem)^[1], „Bohaterów Westerplatte” w Gdańsku (wspólnie z Adamem Hauptem i Henrykiem Kitowskim), Polskich Artylerzystów w Toruniu i Pomnika Marii Konopnickiej w Gdańsku oraz projektu i elementów wystroju plastycznego kościoła św. Józefa w Gdyni-Leszczynkach. W latach 1986–1987 przygotował projekt rewitalizacji miejsca pamięci narodowej Westerplatte. Został pochowany na Cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku (rejon II, taras II, grób 9)^[2].

Rodzina

Syn artysta, Marcin Duszeńko (ur. 1958, zm. 2000) – malarz, pracował jako adiunkt na Wydziale Malarstwa ASP w Gdańsku.

Żona, Urszula Ruhnke-Duszeńko (ur. 1922, zm. 2014) – malarka, pracowała w latach 1952–1971, początkowo w Pracowni Malarstwa prof. Juliusza Studnickiego, a następnie prowadziła Pracownię Malarstwa na Wydziale Architektury Wnętrz ASP w Gdańsku.

Nagrody

• Laureat Nagrody Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury (za 1987)^[3]

Inne

W styczniu 2013 w Gdańskiej Galerii Güntera Grassa zorganizowana została wystawa poświęcona postaci profesora^[4].

Zobacz też

• Lista rektorów i wykładowców Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Urodzili się, mieszkali, studiowali, tworzyli, działali we Lwowie... · Franciszek Duszeńko
• ASP w Gdańsku·strona 398 katalogu · Franciszek Duszeńko. asp.gda.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-19)].
• Odszedł Franciszek Duszeńko· PolskaLokalna.pl. polskalokalna.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-15)].
• Strona internetowa ASP w Gdańsku