Franciszek Jóźwiak

Franciszek Jóźwiak
Witold
	; Franciszek Jóźwiak po aresztowaniu przez Policję Państwową za działalność komunistyczną w 1928
	generał dywizji
Data i miejsce urodzenia	20 października 1895 ; Huta
Data i miejsce śmierci	23 października 1966 ; Warszawa
	Przebieg służby
Lata służby	1914–1949
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego; Armia Austro-Węgier; Wojsko Polskie; Gwardia Ludowa; Armia Ludowa; Ludowe Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie; Milicja Obywatelska
Stanowiska	Szef Sztabu Głównego Gwardii Ludowej,; zastępca naczelnego dowódcy Armii Ludowej,; komendant główny Milicji Obywatelskiej
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa,; wojna polsko-bolszewicka,; II wojna światowa

Franciszek Jóźwiak
Data i miejsce urodzenia	20 października 1895 ; Huta, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	23 października 1966 ; Warszawa, Polska
	Wiceprezes Rady Ministrów
Okres	od 16 kwietnia 1955; do 24 października 1956
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
	Minister kontroli państwowej
Okres	od 12 grudnia 1952; do 16 kwietnia 1955
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Poprzednik	funkcja utworzona po likwidacji Najwyższej Izby Kontroli
Następca	Roman Zambrowski
	Prezes Najwyższej Izby Kontroli
Okres	od 9 marca 1949; do 21 listopada 1952
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Poprzednik	Henryk Kołodziejski
Następca	funkcja zlikwidowana
	Członek Rady Państwa
Okres	od 9 marca 1949; do 20 listopada 1952
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
	Odznaczenia

Franciszek Jóźwiak, ps. Witold, Wit, Tadek, Mieczysław Ćwilichowski (ur. 20 października 1895 w Hucie, zm. 23 października 1966 w Warszawie) – polski polityk komunistyczny, szef sztabu Gwardii Ludowej (wrzesień 1942 – 31 grudnia 1943) i Armii Ludowej (1944), generał dywizji ludowego Wojska Polskiego, komendant główny Milicji Obywatelskiej (1944–1949) i wiceminister bezpieczeństwa publicznego (od marca 1945 do marca 1949), od marca 1946 członek Państwowej Komisji Bezpieczeństwa. Członek Biura Politycznego KC PZPR (1948–1956), członek Rady Państwa (1949–1952), prezes Najwyższej Izby Kontroli (1949–1952), minister kontroli państwowej (1952–1955), wiceprezes Rady Ministrów (1955–1956). Poseł do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy oraz Sejm PRL I kadencji^[1]. Budowniczy Polski Ludowej.

Życiorys

Syn Ignacego i Antoniny. W 1912 wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej^[2]. Był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej. Podczas I wojny światowej został wcielony do armii rosyjskiej, z której zbiegł, a następnie wstąpił do Legionów Polskich^[3]. W czasie tzw. kryzysu przysięgowego służąc w 1 pp odmówił złożenia przysięgi na wierność państwom centralnym, za co 17 lipca 1917 został internowany w obozie w Szczypiornie^[4]. Po odzyskaniu niepodległości wstąpił do Wojska Polskiego, w którego szeregach wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej. W 1921 został zdemobilizowany jako podoficer rezerwy WP stopniu kaprala. W 1921 wstąpił do Komunistycznej Partii Robotniczej Polski. Rok później został po raz pierwszy zatrzymany i aresztowany na 18 miesięcy w Lublinie. W grudniu 1924 aresztowany po raz drugi. Więzienie opuścił w grudniu 1926 i kierował pracą komitetów okręgowych KPP: lubelskim, radomsko-kieleckim i poznańsko-pomorskim. W latach 1928–1929 na szkoleniu w ZSRR. W 1931 został szefem Wydziału Wojskowego Komitetu Centralnego KPP, zajmującego się wywiadem na rzecz ZSRR i propagandą komunistyczną w Wojsku Polskim. W kwietniu tego roku aresztowany po raz trzeci i skazany na sześć lat pozbawienia wolności. W styczniu 1937 osadzony został w obozie w Berezie Kartuskiej. W tym samym roku skazany został na karę dziesięciu lat pozbawienia wolności. Do 1939 odbywał karę w zakładzie karnym w Tarnowie. Po ataku Niemiec na Polskę został zwolniony z więzienia. Przebywał następnie na terenach okupacji sowieckiej. W maju 1941 został członkiem Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików)^[2].

Po agresji niemieckiej na ZSRR walczył w partyzantce radzieckiej. Na początku 1942 powrócił do okupowanego kraju. Wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej i w maju tego roku został członkiem Komitetu Centralnego PPR, w sierpniu szefem Sztabu Głównego Gwardii Ludowej, a w listopadzie członkiem Sekretariatu KC PPR. Franciszek „Witold” Jóźwiak do warszawskiego getta przyniósł rewolwer, z którego 18 stycznia 1943 padł pierwszy strzał przeciw oddziałom niemieckim w trakcie akcji likwidacyjnej^[5]. 1 stycznia 1944 mianowany został szefem Sztabu Głównego – zastępcą naczelnego dowódcy Armii Ludowej.

W latach 1944–1949 pełnił obowiązki pierwszego komendanta głównego Milicji Obywatelskiej i od marca 1945 równocześnie wiceministra bezpieczeństwa publicznego (do marca 1945). W kwietniu 1946 awansowany do stopnia generała dywizji^[2]. Następnie był prezesem Najwyższej Izby Kontroli^[4], a po jej likwidacji (1952) w latach 1952–1955 ministrem kontroli państwowej. Równocześnie, w latach 1949–1952, był członkiem Rady Państwa. W latach 1955–1956 był wicepremierem. W latach 1948–1956 był członkiem Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i przewodniczącym Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej. Był posłem do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy i Sejm PRL I kadencji. Od 1945 do 1948 był prezesem Zarządu Głównego Związku Uczestników Walki Zbrojnej o Wolność i Demokrację. W latach 1948–1949 prezes Zarządu Głównego Związku Bojowników z Faszyzmem i Najeźdźcą Hitlerowskim o Niepodległość i Demokrację, a do 1956 Związku Bojowników o Wolność i Demokrację^[2]. W listopadzie 1949 został członkiem Ogólnokrajowego Komitetu Obchodu 70-lecia urodzin Józefa Stalina^[6].

Został pochowany 26 października 1966 z pełnymi honorami państwowymi i wojskowymi w Alei Zasłużonych na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A28-tuje-18)^[7] w Warszawie. W pogrzebie wzięli udział członkowie Biura Politycznego KC PZPR i sekretariatu KC: premier Józef Cyrankiewicz, minister obrony narodowej Marian Spychalski, Zenon Kliszko, Ignacy Loga-Sowiński, Ryszard Strzelecki, Eugeniusz Szyr, Witold Jarosiński i Władysław Wicha^[8].

Życie prywatne

W latach 1942–1956 był mężem Heleny Wolińskiej, prokuratora wojskowego w stalinowskich procesach politycznych, która zostawiła go i powróciła do Włodzimierza Brusa, swego pierwszego i trzeciego męża. Brat Franciszka, Józef Jóźwiak, był żołnierzem 2 Korpusu Polskiego, walczył pod Monte Cassino^[9].

Upamiętnienie

W czasach PRL był patronem milicyjnej Wyższej Szkoły Oficerskiej w Szczytnie (1972–1989) i 18 Brygady Artylerii w Bolesławcu (1972–1991) oraz Szkoły Podstawowej nr 146 w Warszawie, Szkoły Podstawowej nr 7 w Koninie, szkoły podstawowej nr 36 (obecnie Gimnazjum nr 17) w Lublinie, Szkoły Podstawowej nr 5 w Ełku, Zespołu Szkół Budowlanych w Koszalinie i Zespołu Szkół Samochodowych w Radomiu, Szkoły Podstawowej w Kozłowie^[10].

W latach 1984–1989 w Wojewódzkim Urzędzie Spraw Wewnętrznych w Lublinie stało popiersie generała dłuta Sławomira Mieleszki. Obecnie znajduje się ono w Galerii Sztuki Socrealizmu w zespole pałacowo-parkowym w Kozłówce. Do 18 października 1990 był on również patronem ulicy na terenie obecnej dzielnicy Praga-Południe w Warszawie^[11].

W 1977 w Szkole Podstawowej Nr 6 przy ówczesnej ulicy Marksa w Krośnie ustanowiono tablicę upamiętniającą F. Jóźwiaka^[12].

Grób gen. Franciszka Jóźwiaka na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie
Galeria Socrealizmu w Kozłówce – wystawa plenerowa – gen. dyw. Franciszek Jóźwiak

Ordery i odznaczenia

Order Budowniczych Polski Ludowej
Order Krzyża Grunwaldu I klasy
Order Sztandaru Pracy
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1949)^[13]
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1946)^[14]
Krzyż Partyzancki (12 czerwca 1946)^[15]

i inne.

Przypisy

↑ Profil na stronie Biblioteki Sejmowej
↑ ^a ^b ^c ^d Dane osoby z katalogu kierowniczych stanowisk partyjnych i państwowych PRL
↑ JÓŹWIAK Franciszek., www.dws-xip.pl [dostęp 2019-03-19] .
↑ ^a ^b Dane osoby z katalogu funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa
↑ Joanna Gromek-Illg: Ludzkość, która zostaje. Tygodnik Powszechny, 2009-02-11. [dostęp 2014-06-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (30 czerwca 2014)].
↑ Życie Warszawy, nr 306 (1808), 6 listopada 1949, str. 1
↑ Juliusz Jerzy Malczewski: Cmentarz komunalny (dawny wojskowy) na Powązkach. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1975, s. 12.
↑ "Stolica pożegnała Franciszka Jóźwiaka-"Witolda" [w]: "Trybuna Robotnicza", nr 255 (7074), 27 października 1966, s. 1-2
↑ Tadeusz M. Płużański: Żołnierz Andersa, brat twórcy MO. asme.pl, 15 listopada 2009. [dostęp 2014-06-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (11 maja 2012)].
↑ Szkoła w Kozłowie do dekomunizacji? Sprawdzamy archiwalia
↑ Uchwała Nr 41/VIII/90 Rady Dzielnicy-Gminy Praga Południe w Warszawie z dnia 18 października 1990 r. w sprawie nadania nazw 2 nowym ulicom w osiedlu Gocław Lotnisko – Orlik VII oraz zmiany nazwy ulicy Franciszka Jóźwiaka.
↑ Województwo krośnieńskie. W: Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa, lata wojny 1939–1945. Warszawa: Rada Ochrony Pomników Walk i Męczeństwa / Sport i Turystyka, 1988, s. 387. ISBN 83-217-2709-3.
↑ M.P. z 1949 r. nr 27, poz. 422.
↑ M.P. z 1947 r. nr 74, poz. 490.
↑ M.P. z 1946 r. nr 116, poz. 216.

Bibliografia

Gen. dyw. Franciszek Jóźwiak „Witold” (1895–1966), „Wojskowy Przegląd Historyczny” Nr 4 (40), Warszawa 1966, s. 363–364.

[1] Profil na stronie Biblioteki Sejmowej

[:0-2] Dane osoby z katalogu kierowniczych stanowisk partyjnych i państwowych PRL

[3] JÓŹWIAK Franciszek., www.dws-xip.pl [dostęp 2019-03-19] .

[:1-4] Dane osoby z katalogu funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa

[Gromek_Illg2009-5] Joanna Gromek-Illg: Ludzkość, która zostaje. Tygodnik Powszechny, 2009-02-11. [dostęp 2014-06-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (30 czerwca 2014)].

[6] Życie Warszawy, nr 306 (1808), 6 listopada 1949, str. 1

[7] Juliusz Jerzy Malczewski: Cmentarz komunalny (dawny wojskowy) na Powązkach. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1975, s. 12.

[8] "Stolica pożegnała Franciszka Jóźwiaka-"Witolda" [w]: "Trybuna Robotnicza", nr 255 (7074), 27 października 1966, s. 1-2

[Płużański2009-9] Tadeusz M. Płużański: Żołnierz Andersa, brat twórcy MO. asme.pl, 15 listopada 2009. [dostęp 2014-06-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (11 maja 2012)].

[10] Szkoła w Kozłowie do dekomunizacji? Sprawdzamy archiwalia

[11] Uchwała Nr 41/VIII/90 Rady Dzielnicy-Gminy Praga Południe w Warszawie z dnia 18 października 1990 r. w sprawie nadania nazw 2 nowym ulicom w osiedlu Gocław Lotnisko – Orlik VII oraz zmiany nazwy ulicy Franciszka Jóźwiaka.

[12] Województwo krośnieńskie. W: Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa, lata wojny 1939–1945. Warszawa: Rada Ochrony Pomników Walk i Męczeństwa / Sport i Turystyka, 1988, s. 387. ISBN 83-217-2709-3.

[13] M.P. z 1949 r. nr 27, poz. 422.

[MP_1947-74-490-14] M.P. z 1947 r. nr 74, poz. 490.

[MP_1946-116-216-15] M.P. z 1946 r. nr 116, poz. 216.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

Przewodniczący	Bolesław Bierut (PZPR)
Członkowie	Wacław Barcikowski (SD) Władysław Kowalski (ZSL) Stanisław Szwalbe (PZPR) Roman Zambrowski (PZPR) Henryk Kołodziejski Józef Niećko (ZSL) Franciszek Jóźwiak (PZPR) Aleksander Zawadzki (PZPR) Michał Żymierski (PZPR)

II Rzeczpospolita	Józef Higersberger Jan Żarnowski Stanisław Wróblewski Jakub Krzemieński Tadeusz Tomaszewski
RP na Uchodźstwie	Tadeusz Tomaszewski Stanisław Okoniewski Tadeusz Antoni Porębski Ludwik Ząbkowski Stanisław Kuniczak Władysław Zaleski Jan Berek Franciszek Szystowski Stanisław Borczyk
Polska Ludowa	Jan Michał Grubecki Henryk Kołodziejski Franciszek Jóźwiak Roman Zambrowski Konstanty Dąbrowski Zenon Nowak Mieczysław Moczar Tadeusz Hupałowski
III Rzeczpospolita	Walerian Pańko Piotr Kownacki Lech Kaczyński Janusz Wojciechowski Mirosław Sekuła Jacek Jezierski Krzysztof Kwiatkowski Marian Banaś

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne