Franciszek Koprowski

Franciszek Koprowski
Dąb, Konar
Ilustracja
major major
Data i miejsce urodzenia

11 października 1895
Berkenek k. Brodnicy

Data i miejsce śmierci

2 czerwca 1967
Zerzeń

Przebieg służby
Siły zbrojne

Kaiserstandarte.svg Armia Cesarstwa Niemieckiego
Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie
Kotwica symbol.svg Armia Krajowa

Jednostki

21 Pułk Piechoty "Dzieci Warszawy"
211 Pułk Ułanów
10 Pułk Ułanów Litewskich
Centrum Wyszkolenia Kawalerii
14 Pułk Ułanów Jazłowieckich (PSZ)
6 Wileńska Brygada AK

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
powstanie wielkopolskie
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
Operacja „Ostra Brama”

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920-1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej Krzyż Żelazny (1813) II Klasy

Franciszek Koprowski, ps. Dąb, Konar (ur. 11 października 1895 w Brzezinkach, zm. 2 czerwca 1967 w Zerzniu k. Warszawy) – major Wojska Polskiego[1], cichociemny, olimpijczyk z Amsterdamu (1928) w pięcioboju nowoczesnym. Mistrz Polski w tej dyscyplinie sportu.

Życiorys

Młodość

Był synem Jana (rzemieślnika wiejskiego) i Józefy z Rykaczewskich. Po ukończeniu 5 letniej szkoły podstawowej, został wysłany do szkoły ogrodniczo-rolnej w Berlinie. Po 2 latach nauki wyjechał na rok do Stanów Zjednoczonych. W 1913 odbył służbę wojskową w armii niemieckiej - ukończył szkołę podoficerów jazdy w Toruniu. W I wojnie światowej walczył w szeregach armii niemieckiej, najpierw w 176 pułku piechoty, następnie w 1 pułku Ułanów Bawarskich. Za walki na froncie francuskim w 1915 odznaczony Krzyżem Żelaznym. W listopadzie 1918 opuścił armię niemiecką i walczył w rejonie Inowrocławia jako ochotnik w powstaniu wielkopolskim.

Zawodowa służba wojskowa

W styczniu 1919 wstąpił do Wojska Polskiego. Po ukończeniu szkoły podoficerskiej służył w 21 pułku piechoty, walcząc w wojnie polsko-bolszewickiej na froncie litewskim. Od października 1920 dowodził plutonem w 211 pułku ułanów. W 1921 urlopowany, uzyskał maturę w grudniu 1922. Następnie służył w 10 pułku Ułanów Litewskich, w październiku 1924 awansowany do stopnia podporucznika, w maju 1925 do stopnia porucznika. W 1927 ukończył kurs instruktorów w-f w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego przy Uniwersytecie Poznańskim, po którym został przydzielony do Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu, a od 1933 pełnił tam funkcję kierownika wychowania fizycznego. W 1936 awansowany na rotmistrza. Od maja 1939 pracował w Oddziale II Sztabu Generalnego WP.

Kariera sportowa

Był reprezentantem Polski podczas IX Igrzysk Olimpijskich w Amsterdamie w pięcioboju nowoczesnym (34. miejsce). Zdobył także mistrzostwo Polski w tej dyscyplinie sportu (1931), a także dwa srebrne (1928, 1929) i dwa brązowe medale (1926, 1927) mistrzostw Polski. Z sukcesami uprawiał także wioślarstwo, był mistrzem Polski w czwórce w 1921. Należał do założycieli Olimpii Grudziądz (1923), był działaczem Pomorskiego Okręgowego Związku Bokserskiego, w tym jego prezesem (1932–1934). Na Igrzyskach Olimpijskich w 1936 sędziował w turnieju bokserskich i zawodach pięcioboju nowoczesnego.

II wojna światowa

We wrześniu 1939 został wysłany z misja kurierską do Kopenhagi. Następnie służył w Wojsku Polskim we Francji. Od lipca 1940 przebywał w Wielkiej Brytanii, początkowo służył w 10 Brygadzie Kawalerii Pancernej, gdzie dowodził 3 szwadronem 14 pułku Ułanów Jazłowieckich. W styczniu 1941 został skierowany do szkoły wywiadu (działającej pod nazwą Oficerski Kurs Doskonalenia Administracji Wojskowej), następnie uczestniczył w kursach dla cichociemnych jako instruktor, był także pierwszym komendantem kursu walki konspiracyjnej w Briggens. Od grudnia 1942 pozostawał do dyspozycji Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza, został zaliczony do cichociemnych. W marcu 1943 przerzucony na spadochronie do Polski, otrzymał przydział do Oddziału II Informacyjno-Wywiadowczego Komendy Głównej AK w wileńskim ośrodku wywiadowczym. 8 listopada 1943 zatrzymany przez Gestapo, załamał się w śledztwie, ale 13 listopada 1943 zdołał uciec. Następnie służył w partyzantce. 19 marca 1944 objął dowództwo 6 Wileńskiej Brygady AK, którą dowodził w Operacji „Ostra Brama”. 17 lipca 1945 został aresztowany przez NKWD, 18 miesięcy więziony w Wilnie, następnie w obozach w Ostaszkowie i Murszańsku w ZSRR. Do Polski powrócił 26 lipca 1948.

Za bohaterstwo w AK odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderem Wojennym Virtuti Militari – rozkazem Dowódcy Armii Krajowej z 2 października 1944, zatwierdzonym przez Naczelnego Wodza w 1948.

Po II wojnie światowej

Od 1948 był nauczycielem wychowania fizycznego w Państwowej Szkole Przemysłu Drzewnego w Cieplicach Śląskich. W 1950 zamieszkał w Warszawie, w latach 1950–1958 pracował jako trener szermierki w CWKS Legia Warszawa i KS Kolejarz Warszawa, był także członkiem zarządu Polskiego Związku Szermierczego (1957–1960). Od 1954 działał na rzecz odbudowy pięcioboju nowoczesnego w Polsce. Był członkiem powstałej w 1954 Komisji Pięcioboju Nowoczesnego GKKF i członkiem pierwszego zarządu Polskiego Związku Pięcioboju Nowoczesnego (1957–1959).

W 1958 doznał wylewu mózgu, po którym przeniósł się do Zerznia. Prowadził tam gospodarstwo rolne.

Zmarł w 1967 w Zerzniu k. Warszawy (obecnie część Anina), tam też, na cmentarzu w Zerzniu, został pochowany.

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. Mórawski podaje podpułkownik Armii Krajowej
  2. Łukomski G., Polak B., Suchcitz A., Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945, Koszalin 1997, s. 439.
  3. M.P. z 1939 r. nr 121, poz. 282 „za zasługi na polu rozwoju sportu”.
  4. M.P. z 1932 r. nr 65, poz. 87 „za zasługi na polu wychowania fizycznego oraz sportu w wojsku”.

Bibliografia

  • Karol Mórawski: Warszawskie cmentarze. Przewodnik historyczny. Warszawa: PTTK „Kraj”, 1991, s. 108–110. ISBN 83-7005-333-5.
  • Roman Korab-Żebryk, Franciszek Koprowski, [w:] Polski Słownik Biograficzny, Tom XIV, Z. 60, Kraków 1969, s. 23–25.
  • Bogusław Szwedo, Na bieżni i w okopach. Sportowcy odznaczeni Orderem Wojennym Virtuti Militari 1914–1921,1939–1945, wyd. IPN, Rzeszów 2011.
  • Z dziejów walk o niepodległość, t. 1, red. Marek Gałęzowski, Waldemar Grabowski, Sławomir Kalbarczyk, Jerzy Kirszak, wyd. IPN, Warszawa 2011 (tam biogram F.K. autorstwa Andrzeja Chmielarza).
  • Złota księga pięcioboju nowoczesnego w Polsce. 1922–2005, wyd. Warszawa 2006.
  • Bogdan Tuszyński, Henryk Kurzyński, Od Chamonix i Paryża do Vancouver. Leksykon olimpijczyków polskich 1924–2010 wyd. Fundacja Dobrej Książki, b.d i m. w.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Kaiserstandarte.svg

Standarte seiner Majestät des Deutschen Kaisers
„Die Standarte, 4 m im Quadrat, besteht aus goldgelber Seide und zeigt das eiserne Kreuz, belegt mit dem kleineren Wappen Sr. Majestät. In den Winkeln des Kreuzes erscheinen je eine Kaiserkrone und drei rotbewehrte, schwarze Adler. Auf dem Kreuz steht "GO TT MIT UNS 18 70". Sobald Se. Majestät sich an Bord eines Schiffes begibt, wird die Kaiserstandarte am Topp des Grossmastes gehisst und alle anderen Kommando- und Unterscheidungszeichen gestrichen“.(Ströhl: Deutsche Wappenrolle, S. 80)
Kotwica symbol.svg
Autor: Liftarn, Licencja: CC BY-SA 2.5
Kotwica symbol
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
PL Epolet mjr.svg
Naramiennik majora Wojska Polskiego (1919-39).