Franciszek Kręcki

Franciszek Kręcki
„Bobrius”
Data i miejsce urodzenia

16 kwietnia 1883
Borzestowo

Data i miejsce śmierci

22 marca 1940
Stutthof (KL)

Przebieg służby
Lata służby

19141918

Formacja

Armia Cesarstwa Niemieckiego

Stanowiska

d-ca Organizacji Wojskowej „Pomorze”
prezes Tow. Gim. „Sokół”
kierownik Naczelnej Rady Ludowej o. Gdańsk
prezes gdańskiego Związku Harcerstwa Polskiego

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa

Późniejsza praca

finansista, prawnik, działacz społeczny

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości z Mieczami Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi
herb Kręckich (Bończa odmienna)
Grób Franciszka Kręckiego na Cmentarzu Ofiar Hitleryzmu na Zaspie

Franciszek Leon Kręcki (ur. 16 kwietnia 1883 w Borzestowie k. Kartuz, zm. zamordowany 22 marca 1940 w Stutthofie) – polski prawnik, dyrektor banku, działacz kaszubski i polonijny w Gdańsku.

Życiorys

Pochodził z drobnoszlacheckiej rodziny kaszubskiej herbu Bończa odmienna[1] przydomku szlacheckiego Kręckich „Bobrius”[2]. Syn Konstantego[3] i Lukrecji z d. Warzewska[4]. Franciszek Kręcki był bratem działaczki pomorskiej Marii Lukrecji Bobrius-Kręckiej[3].

Ukończył gimnazjum w Chełmnie. Studiował prawo w Królewcu, Berlinie i Heidelbergu[5][4], gdzie uzyskał uprawnienia do prowadzenia kancelarii adwokackiej, a następnie doktorat. Władze pruskie nie pozwoliły mu jednak otworzyć własnej kancelarii.

Od 1907 związał się z Gdańskiem, gdzie został jednym z dyrektorów Domu Handlowego i Komisowego „Ceres”. W październiku 1919 firma ta została przekształcona w gdański oddział Banku Kwilecki, Potocki i Spółka, a Kręcki był przez cały okres 1919-1939 jego dyrektorem. Zasiadał też m.in. w zarządzie Gdańskiej Giełdy Papierów Wartościowych i Dewiz, w radach nadzorczych The British and Polish Trade Bank i Bank von Danzig, członkiem Związku Polskich Kupców i Przemysłowców.

Należał do pierwszych członków założonego przez Friedricha Lorentza w 1907 w Kartuzach Kaszubskiego Towarzystwa Ludoznawczego, wspólnie z Aleksandrem Majkowskim wydawał czasopismo „Gryf”, przez pewien czas samodzielnie kierował jego redakcją. 22 sierpnia 1912 został skarbnikiem Towarzystwa Młodokaszubów. Od 1911 był prezesem gdańskiego gniazda Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Był też członkiem Bractwa Pomorskiego w Toruniu (1921) oraz Zrzeszenia Miłośników Kaszubszczyzny „Stanica”, również w Toruniu (1936).

Podczas I wojny światowej w 1914 wcielony do armii niemieckiej[4]. Po powrocie do Gdańska w latach 1918–1920 kierował gdańskim podkomisariatem Naczelnej Rady Ludowej i tajną Organizacją Wojskową „Pomorze”, przygotowywaną na wypadek zbrojnego powstania w celu przyłączenia Pomorza do Polski.

Po utworzeniu Wolnego Miasta Gdańska włączył się niezwykle aktywnie w życie Polonii. Wstąpił do utworzonego w 1922 Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki, wspierał finansowo wydawany przez nie „Rocznik Gdański”, udzielał się w Gdańskiej Macierzy Szkolnej. W 1935, po utworzeniu Gdańskiego Okręgu Związku Harcerstwa Polskiego został jego prezesem; do jego zadań należało przygotowanie bazy materialnej i lokalowej dla rozbudowującego się harcerstwa. Członek Komitetu Budowy Domu Polskiego, który otwarto przy ul. Wałowej w grudniu 1924.

Aresztowany 1 września 1939, został osadzony w Victoriaschule, a zimą w Stutthofie. Został rozstrzelany w zbiorowej egzekucji działaczy polskich w lesie obok obozu w Wielki Piątek 1940.

W 1947 jego szczątki ekshumowano i pochowano na cmentarzu na Zaspie w Gdańsku. Patronuje ulicy w gdańskiej Oliwie.

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. Przemysław Pragert: Herbarz szlachty kaszubskiej. T. 4. Gdańsk: Wydawnictwo Oskar Sp, z o.o. w koedycji z BiT Beata Żmuda-Trzebiatowska, 2015, s. 137. ISBN 978-83-65175-14-4. ISBN 978-83-927383-6-7.
  2. Przemysław Pragert: Herbarz szlachty kaszubskiej. T. 5. 2018.
  3. a b Elżbieta Maria Grot. Doktor Franciszek Leon Kręcki (1883–1940), działacz młodokaszubski i obrońca praw Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku stracony w obozie Stutthof w 1940 roku. „Rocznik Gdański Gdańskiego Towarzystwa Naukowego”. LXXVII, 2017/2018. 
  4. a b c d e Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. Bogusław Polak (red.). T. 2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993, s. 102. ISBN 83-900510-0-1.
  5. Łukasz Grzędzicki: Bankowiec na czele pomorskiej konspiracji, dod. do „Dziennika Bałtyckiego” pt. 100-lecie powrotu Pomorza w granice Rzeczypospolitej i zaślubin Polski z Bałtykiem, 31 stycznia 2020.

Bibliografia

  • Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. Bogusław Polak (red.). T. 2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.

Media użyte na tej stronie

Grób Franciszka Kręckiego.jpg
Autor: Kordiann, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Franciszka Kręckiego (1883-1940) na Cmentarzu Ofiar Hitleryzmu na Zaspie.
POL COA Kręcki odmienny.svg
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape przez Avalokitesvara., Licencja: CC BY-SA 4.0
Herb Kręcki odmienny