Franciszek Ksawery Drucki Lubecki

Franciszek Ksawery Drucki Lubecki
	; portret namalowany przez Marie Prévot Gomier
	; Druck
Rodzina	Druccy-Lubeccy
Data i miejsce urodzenia	16 grudnia 1779 ; Pohost koło Pińska
Data i miejsce śmierci	28 maja 1846 ; Sankt Petersburg
Ojciec	Franciszek Drucki Lubecki
Matka	Genowefa z Olizarów-Wołczkiewiczów
Żona	Maria Scipio del Campo
Dzieci	August, Julia, Józef Gabriel Gustaw, Seweryna, Aleksandra Medarda Franciszka, Jadwiga
	Odznaczenia

Kasztanowiec posadzony w 1827 przez ministra skarbu Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego. Kasztanowiec znajduje się w podwórku przy Urzędzie Miar na ul. Elektoralnej w Warszawie, naprzeciwko budynku XVII LO im. A. Frycza Modrzewskiego w Warszawie przy ul. Elektoralnej 5/7

Tablica upamiętniająca Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego i Ludwika Jelskiego na gmachu dawnej Giełdy i Banku Polskiego na Placu Bankowym w Warszawie

Franciszek Ksawery Drucki Lubecki herbu Druck (ur. 16 grudnia 1779 w Pohoście na Polesiu, zm. 28 maja 1846 w Sankt Petersburgu)^[1] – polski polityk, książę, minister skarbu Królestwa Polskiego w latach 1821–1830, minister prezydujący w Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji Królestwa Polskiego w grudniu 1830 roku^[2], członek Komisji Najwyższej Egzaminacyjnej przy Radzie Stanu Królestwa Kongresowego w 1830 roku, członek Rządu Tymczasowego Królestwa Polskiego w 1815 roku^[3], założyciel Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego (1825) i Banku Polskiego (1828), marszałek guberni grodzieńskiej w latach 1815–1817 i 1828–1834, marszałek powiatu grodzieńskiego w latach 1809–1815, rzeczywisty radca stanu^[4].

Zwany był „małym księciem”.

Życiorys

Wychowywał się w podupadłej rodzinie magnackiej. Syn kasztelana pińskiego księcia Franciszka Druckiego Lubeckiego i Genowefy z Olizarów-Wołczkiewiczów (siostry Filipa Nereusza Olizara). Miał siedmioro rodzeństwa:

Onufrego, marszałka powiatowego pińskiego, żonatego z Apolinarią Żabą h. Kościesza
Teresę zamężną za Józefem Scipio del Campo h. wł.
Karola Józefa Idziego, marszałka powiatowego pińskiego, żonatego z Nimfą Ślizień h. Świat
Hieronima, marszałka powiatowego pińskiego, żonatego z Krystyną Niemirowicz-Szczytt h. Jastrzębiec
Annę za Józefem Strutyńskim
Józefę za Wojciechem Pusłowskim h. Szeliga
Teklę za Józefem Niemirowiczem-Szczyttem h. Jastrzębiec^[5]

W wieku siedmiu lat, razem z młodszym o rok bratem Hieronimem, został oddany przez ojca do Korpusu Kadetów w Petersburgu. Według przekazu rodzinnego stało się tak z powodu rozkazu lub na życzenie potężnego rosyjskiego feldmarszałka Potiomkina^[6]. W 1797 r. ukończył naukę w kuźni kadr rosyjskiego imperium ze stopniem podchorążego i przeszedł do nizowskiego pułku muszkieterów. Nauka i brutalna tresura w petersburskim korpusie zaważyła na poglądach o Rosji i dalszym życiu księcia. Poza perfekcyjną znajomością języka rosyjskiego z akcentem petersburskim zaowocowała osobistymi znajomościami z Rosjanami, którzy w późniejszych latach objęli wiele istotnych stanowisk w instytucjach Petersburga. Będąc oficerem w armii rosyjskiej w latach 1798–1799 służył pod komendą feldmarszałka Suworowa, brał udział w czteromiesięcznej kampanii włoskiej przeciw Francji, nie walczył jednak bezpośrednio przeciw legionom Dąbrowskiego. Według opinii na temat służby siedmiokrotnie brał udział w walce, a za męstwo wykazane w starciu z wojskami francuskimi w okolicach Alessandrii w czerwcu 1799 roku został mianowany kawalerem Orderu św. Anny 3 klasy. Z powodu kontuzji żebra w grudniu 1800 zwolnił się z wojska i po kilkunastu latach powrócił na Litwę. Osiadł w Czerlonie na Grodzieńszczyźnie, po ślubie ze swoją czternastoletnią siostrzenicą Marią 20 czerwca 1814 r. przeniósł się do Szczuczyna.

W 1806 roku został wybrany członkiem komitetu gubernialnego do spraw żydowskich. W styczniu 1809 roku, w wieku 30 lat, został wybrany przez szlachtę na marszałka powiatu grodzieńskiego. W latach 1813–1815 był członkiem Rady Najwyższej Tymczasowej Księstwa Warszawskiego. Zwolennik polityki prorosyjskiej na Litwie. Wiązał nadzieje na odbudowę Polski z Aleksandrem I.

Będąc w latach 1821–1830 ministrem skarbu Królestwa Polskiego, wprowadził politykę oszczędnościową, egzekwował bezwzględnie zaległości podatkowe, nałożył podatek pośredni na niektóre artykuły pierwszej potrzeby, rozbudował monopol państwowy na sól i wyroby tytoniowe, a także wspierał program poszukiwań soli. W ten sposób zlikwidował deficyt budżetowy oraz zapewnił budżetowi nadwyżkę, która mogła być przeznaczana na inwestycje. Zapewnił także Polsce zewnętrzne rynki zbytu i zabezpieczył ją przed obcą konkurencją. Wydał decyzję o budowie rządowej warzelni soli w Ciechocinku. Przed podjęciem decyzji zabiegał o poparcie i zgodę namiestnika, księcia Józefa Zajączka i przychylność króla Polski i cesarza Rosji. Inicjator założenia Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w 1825 roku i Banku Polskiego w 1828. Jego dziełem była wstępna industrializacja ziem Królestwa, rozwój starych gałęzi przemysłu jak hutnictwo w Zagłębiu Staropolskim oraz nowych jak górnictwo w Zagłębiu Dąbrowskim czy włókiennictwo w Łodzi. Dzięki swoim wpływom w Sankt Petersburgu i argumentacji politycznej doprowadził do zniesienia bariery celnej między Rosją i Polską, co zapewniło wyrobom polskim nieograniczoną niemal możliwość zbytu na terenie Rosji i tranzyt przez Rosję dalej na wschód. Chroniąc kraj od konkurencji wyrobów pochodzących z krajów niemieckich, wprowadził protekcyjne cła przywozowe na granicy z Prusami. Spowodowało to tzw. wojnę celną z Prusami. Widocznym efektem tych wydarzeń jest Kanał Augustowski, mający umożliwić transport rzeczny z obszaru Królestwa na Bałtyk bez potrzeby przekraczania granicy pruskiej. Zbudował w Polsce nowoczesne drogi.

Jako zwolennik polityki ugody z Rosją wystąpił przeciwko powstaniu listopadowemu. W grudniu 1830 roku zawiózł, wraz z Janem Nepomucenem Jezierskim, petycję do cesarza, żądając przestrzegania konstytucji, wyprowadzenia wojsk rosyjskich z obszaru Królestwa oraz włączenia w jego skład tzw. Ziem zabranych. Po odrzuceniu petycji i wybuchu wojny polsko-rosyjskiej zdecydował się pozostać w Rosji.

Od 1832 był członkiem rosyjskiej Rady Państwa. W 1816 odznaczony Orderem Orła Białego, w 1785 kawaler Orderu Świętego Stanisława, w 1815 odznaczony rosyjskim Orderem św. Włodzimierza^[7]. Odznaczony Orderem Świętego Aleksandra Newskiego, Wielkim Krzyżem austriackiego Orderu Leopolda, pruskim Orderem Orła Czerwonego 1. klasy i saskim Orderem Korony Rucianej^[8]. Był członkiem honorowym Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk^[9].

Po śmierci księcia w roku 1846 w Petersburgu, jego ciało zostało przetransportowane i pochowane w grobowcu rodzinnym^[10] w kaplicy kościoła św. Wojciecha w Olszewie w rejonie bereskim na Białorusi^[11]. Kościół uległ zniszczeniu w wieku XX^[12].

Z małżeństwa z Marią Scipio del Campo pozostawił dwóch synów i pięć córek:

Augustę (ur. 1808) za Leonem Siemieńskim
Julię (ur. 1811) za Ksawerym hr. Pusłowskim
Józefa Gabriela Gustawa (ur. 1817)
Genowefę Paulinę Emilię (ur. 1821) za Władysławem Pusłowskim
Sewerynę (ur. 1824) za Achillesem Zaleskim
Aleksandra Medarda Franciszka (ur. 8 VII 1827) żonatego z Marią Szemiot
Jadwigę (ur. 1836) za Stanisławem Bychowcem.

W 1918 roku od nazwiska Ksawerego Druckiego-Lubeckiego nazwano minerał lubeckit, odmianę psylomelanu występującą w Miedziance koło Kielc^[13]. Wizerunek Ksawerego Druckiego-Lubeckiego został umieszczony na złotej monecie okolicznościowej o nominale 200 zł wyemitowanej 30 marca 2009 roku z okazji 180. rocznicy założenia pierwszego banku centralnego w Polsce^[14]. Jego imieniem nazwano ulice w Bydgoszczy i Kielcach.

Działalność masońska

W XVIII wieku był członkiem loży wolnomularskiej Świątynia Izis, członkiem honorowym lóż: Doskonała Jedność w 1820 roku, Przyjaciele Ludzkości, Zum Gutten Hirten w 1821 roku^[15].

Zobacz też

Przypisy

↑ Lubecki-Drucki Franciszek Ksawery, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2016-01-04] .
↑ Andrzej Biernat, Ireneusz Ihnatowicz, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003, s. 572.
↑ Andrzej Biernat, Ireneusz Ihnatowicz, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003, s. 572.
↑ Спісы маршалкаў шляхты Гарадзенскай губерні ў ХІХ ст. (паводле Люцыяна Шчукі), w: „Герольд Litherland” № 3–4 (3). Горадня, 2001. Год І, s. 110.
↑ A. Boniecki, Herbarz polski, t. XV, s. 20; hasło: Lubeccy książęta h. wł.
↑ Stanisław Smolka, Polityka Lubeckiego, Tom 1, Warszawa.
↑ Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 284.
↑ Obraz polityczny i statystyczny Królestwa Polskiego iaki był w roku 1830 przed dniem 29 listopada, Warszawa 1830, s. 22.
↑ Aleksander Kraushar, Towarzystwo Warszawskie Przyjaciół Nauk 1800-1832 : monografia historyczna osnuta na źródłach archiwalnych. Ks. 4, Czasy polistopadowe: epilog: 1831-1836, 1906, s. 491.
↑ Pieski, dworypogranicza.pl [dostęp 2020-06-27] .
↑ http://webapp.sbc.org.pl/Content/243516/wystawa_miniatur_na_tle_wnetrz.pdf
↑ Ольшево, место храма (фотогалерея), orda.of.by [dostęp 2020-06-27] .
↑ Jerzy Gągol, Gertruda Herman: Polonica wśród minerałów i skał. pgi.gov.pl. [dostęp 2022-06-27].
↑ Folder emisyjny.
↑ Stanisław Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738–1821, w: Archiwum Komisji Historycznej, t. XIV, Kraków 1930, s. 248.

Bibliografia

Biogram Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego w internetowej wersji Polskiego Słownika Biograficznego
Wywód rodowy

Linki zewnętrzne

Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki w bibliotece Polona

[Ency-1] Lubecki-Drucki Franciszek Ksawery, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2016-01-04] .

[2] Andrzej Biernat, Ireneusz Ihnatowicz, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003, s. 572.

[3] Andrzej Biernat, Ireneusz Ihnatowicz, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003, s. 572.

[4] Спісы маршалкаў шляхты Гарадзенскай губерні ў ХІХ ст. (паводле Люцыяна Шчукі), w: „Герольд Litherland” № 3–4 (3). Горадня, 2001. Год І, s. 110.

[5] A. Boniecki, Herbarz polski, t. XV, s. 20; hasło: Lubeccy książęta h. wł.

[6] Stanisław Smolka, Polityka Lubeckiego, Tom 1, Warszawa.

[7] Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 284.

[8] Obraz polityczny i statystyczny Królestwa Polskiego iaki był w roku 1830 przed dniem 29 listopada, Warszawa 1830, s. 22.

[9] Aleksander Kraushar, Towarzystwo Warszawskie Przyjaciół Nauk 1800-1832 : monografia historyczna osnuta na źródłach archiwalnych. Ks. 4, Czasy polistopadowe: epilog: 1831-1836, 1906, s. 491.

[10] Pieski, dworypogranicza.pl [dostęp 2020-06-27] .

[11] ttp://webapp.sbc.org.pl/Content/243516/wystawa_miniatur_na_tle_wnetrz.pdf

[12] Ольшево, место храма (фотогалерея), orda.of.by [dostęp 2020-06-27] .

[13] Jerzy Gągol, Gertruda Herman: Polonica wśród minerałów i skał. pgi.gov.pl. [dostęp 2022-06-27].

[14] Folder emisyjny.

[15] Stanisław Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738–1821, w: Archiwum Komisji Historycznej, t. XIV, Kraków 1930, s. 248.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne