Franciszek Leszczyński (1841–1904)

Franciszek Leszczyński
Ilustracja
Data urodzenia1 kwietnia 1841
Data i miejsce śmierci12 sierpnia 1904
Olszanica
Narodowośćpolska
RodziceLeopold, Malwina
MałżeństwoLeopoldyna Leszczyńska z d. Walter
DzieciFranciszek Stefan, Jadwiga
Krewni i powinowaciEmil (stryj) i Maria (stryjenka), Zygfryd Gölis (zięć), Michał Leszczyński, Jerzy Gölis, Maria Bieńkowska (wnuki)

Franciszek Leszczyński z Leszczyn herbu Korczak (ur. 1 kwietnia 1841, zm. 12 sierpnia 1904 w Olszanicy) – polski oficer, powstaniec styczniowy, kupiec.

Ogłoszenie sklepu Franciszka Leszczyńskiego w Tarnowie opublikowane w tygodniku „Pogoń” z 1898

Życiorys

Urodził się 1 kwietnia 1841[1][2]. Wywodził się z rodu Leszczyńskich herbu Korczak[3]. Był synem Leopolda (właściciel dóbr Solina[2]) i Malwiny z domu Bobowskiej oraz bratankiem Emila[4].

Został oficerem Armii Cesarstwa Austriackiego, mianowany podporucznikiem 2 klasy w 1959 służył w szeregach 30 pułku piechoty we Lwowie[a][5]. Podczas wojny francusko-austriackiej uczestniczył bitwie pod Solferino 24 czerwca 1859, w której stracił prawą rękę[6][2]. W 1863 jako ochotnik przyłączył się do powstania styczniowego[2]. Informacja o wyprawie ochotników z Galicji od dowództwem Leona Czechowskiego na Lubelszczyznę była przed nim ukrywana, aby nie narażać go więcej w obliczu jego niepełnosprawności - jednak dowiedziawszy się o tym że ochotnicy wymaszerowali już, pospieszył za nimi[7]. Walczył w szeregach oddziałów Czechowskiego, Jana Żalplachty Zapałowicza[8][6], Franciszka Ksawerego Horodyńskiego, biorąc udział we wszystkich bitwach pod ich komendą[1][2].

W trakcie walk posługiwał się zarówno szablą, jak i rewolwerem używając lewej ręki[9]. W bitwie pod Radziwiłłowem (zakończonej niepowodzeniem 2 lipca 1863) został wzięty przez Rosjan do niewoli[1]. Został osadzony w twierdzy kijowskiej (uwięziono tam ponad stu powstańców spod Radziwiłłowa, pochodzących z obszaru Austro-Węgier, m.in. Seweryna Manasterskiego)[1][10]. Z guberni kijowskiej zimą wraz z innymi skazańcami w kajdanach był prowadzony pieszo aż do Moskwy, zaś wiosną z Niżnego Nowogrodu przez Kazań do Permu[11]. W tym mieście spotkał Feliksa Wiktora Riedla, swojego znajomego sprzed powstania i towarzysza walki w 1863[12] (który wspominał o nim w swoich pamiętnikach)[13]. Ostatecznie został zesłany na Syberię na obszar guberni irkuckiej[1][2].

Po powrocie na ziemie polskie osiadł w Tarnowie[2]. Został kupcem[1][14][15]. Prowadził jeden z ważniejszych sklepów w mieście trudniąc się handlem towarów kolonialnych i korzennych[16][17][18][19][20][21]. Był także poczmistrzem[1][2]. Był członkiem zarządu gminnego Tarnowa (od 4 kwietnia do 29 listopada 1877), radnym i asesorem VII kadencji Rady Miejskiej w Tarnowie, trwającej od 1 lipca 1890 do 3 stycznia 1900, jednak po trzech latach złożył mandat, jako że zgodnie z ustawą 1 lipca 1893 został wylosowany w grupie połowy liczby radnych przewidzianych do wymiany[22]. W Tarnowie w 1881 został członkiem Komitetu dla uczczenia gen. Józefa Bema[23]. Był współzałożycielem Towarzystwa Eskontowego w Tarnowie[24]. Na początku 1894 został wylosowany do składu pierwszej kadencji sądu przysięgłych w Tarnowie[25]. Na początku XX wieku (1901) jego sklep w Tarnowie został przejęty przez innego właściciela i odtąd nosił nową nazwę Szynki prawdziwe pragskie. K. Bednarski i spółka[26].

Zamieszkując w Tarnowie odwiedzał swoje rodzinne strony w Bieszczadach[2]. Zamieszkał w gminie Olszanica. Był właścicielem rodzinnego majątku w Solinie. Zmarł 12 sierpnia 1904 w Olszanicy podczas odwiedzin krewnych[b][14][15][2]. Został pochowany w Uhercach[27][28].

Był żonaty[29] z Leopoldyną z domu Walter (1852-1929, do końca życia zamieszkiwała w Sanoku i pochowana na tamtejszym cmentarzu)[4]. Mieli syna Franciszka Stefana[30], córkę Jadwigę (1878-1952, zamężna z Zygfrydem Gölisem[31][32]).

Uwagi

  1. ↑ Zarówno w publikacji Józefa Białyni Chołodeckiego, jak i w „czasopismach „Pogoń” nr 33/1904 i „Głos Rzeszowski” nr 34/1904 podano, że był porucznikiem 40 pułku piechoty.
  2. ↑ W publikacjach prasowych donoszących o zgonie Franciszka Leszczyńskiego poinformowano, iż zmarł w wieku 68 lat.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Nieco szczegółów biograficznych, dotyczących uczestników organizacyi i partyzantki z r. 1863/64. W: Józef Białynia Chołodecki: Księga pamiątkowa opracowana staraniem Komitetu Obywatelskiego w czterdziestą rocznicę powstania r. 1863/1864. Lwów: 1904, s. 281.
  2. ↑ a b c d e f g h i j Augustyn 1999 ↓, s. 162.
  3. ↑ Herbarz polski (14) 1911 ↓, s. 144.
  4. ↑ a b Herbarz polski (14) 1911 ↓, s. 147.
  5. ↑ Militärschematismus des österreichischen Kaiserthumes. Wiedeń: 1859, s. 141.
  6. ↑ a b Riedl 1981 ↓, s. 161.
  7. ↑ Celina Dominikowska: IX. Wyprawa Czechowskiego. W: Jakub Gordon: Obrazki galicyjskie. Sanok: Drukarnia Karola Pollaka, 1869, s. 101.
  8. ↑ Udział ziemi sanockiej w powstaniu styczniowem. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 9, s. 2, 3 marca 1912. 
  9. ↑ Riedl 1981 ↓, s. 170.
  10. ↑ Nieco szczegółów biograficznych, dotyczących uczestników organizacyi i partyzantki z r. 1863/64. W: Józef Białynia Chołodecki: Księga pamiątkowa opracowana staraniem Komitetu Obywatelskiego w czterdziestą rocznicę powstania r. 1863/1864. Lwów: 1904, s. 307–308.
  11. ↑ Riedl 1981 ↓, s. 271–272.
  12. ↑ Riedl 1981 ↓, s. 154, 190, 272.
  13. ↑ Riedl 1981 ↓, s. 154, 161, 170, 173, 177, 178, 190, 271.
  14. ↑ a b Kronika miejscowa i zamiejscowa. Zmarli. „Pogoń”. Nr 33, s. 2, 14 sierpnia 1904. 
  15. ↑ a b Kronika. Zmarli. „Głos Rzeszowski”. Nr 34, s. 3, 21 sierpnia 1904. 
  16. ↑ Kronika miejscowa i zamiejscowa. Jeszcze o markach pocztowych. „Pogoń”. Nr 1, s. 5, 6 stycznia 1884. 
  17. ↑ Kronika miejscowa i zamiejscowa. „Pogoń”. Nr 3, s. 6, 17 stycznia 1892. 
  18. ↑ Z księgi życzeń i zażaleń. „Pogoń”. Nr 50, s. 3–4, 14 grudnia 1895. 
  19. ↑ Ogłoszenie. „Pogoń”. Nr 43, s. 4, 30 maja 1900. 
  20. ↑ Ogłoszenie. „Pogoń”. Nr 13, s. 9, 27 marca 1898. 
  21. ↑ Zabagnione sprawy. Pomnik jenerała Bema. „Pogoń”. Nr 38, s. 7, 1898. 
  22. ↑ Franciszek Herzig: Tarnów od r. 1567 do r. 1907. Tarnów samorządne miasto. W: Dzieje miasta Tarnowa. Tarnów: 1911, s. 214, 230, 236.
  23. ↑ Zabagnione sprawy. Pomnik jenerała Bema. „Pogoń”. Nr 14, s. 3, 3 kwietnia 1898. 
  24. ↑ Obwieszczenie. „Pogoń”. Nr 31, s. 8, 21 października 1888. 
  25. ↑ Kronika miejscowa i zamiejscowa. „Pogoń”. Nr 6, s. 5, 11 lutego 1894. 
  26. ↑ Reklama. „Pogoń”. Nr 13, s. 6, 31 marca 1901. 
  27. ↑ Augustyn 1999 ↓, s. 162, 163.
  28. ↑ Relacja. bdk.lesko.pl, 2013. [dostęp 2021-04-15].
  29. ↑ Kronika miejscowa i zamiejscowa. „Pogoń”. Nr 44, s. 6, 1896. 
  30. ↑ Herbarz polski (14) 1911 ↓, s. 147. Tu podano rok jego urodzenia w 1889.
  31. ↑ Księga Zmarłych 1946–1958 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 333 (poz. 64).
  32. ↑ Edward Zając: Sanockie biografie. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2009, s. 83. ISBN 978-83-61043-09-6.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Franciszek Leszczyński (1841–1904).jpg
Franciszek Leszczyński (1841–1904)
Advertisement of Franciszek Leszczyński store in Tarnów (1898).jpg
Ogłoszenie sklepu Franciszka Leszczyńskiego w Tarnowie z 1898.