Franciszek Malik

Franciszek Malik

Piorun

major dyplomowany
Data i miejsce urodzenia	6 marca 1912 Bażanówka Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	24 sierpnia 2006 Wielka Brytania
Przebieg służby
Lata służby	1936–1948
Siły zbrojne	Wojsko Polskie, Polskie Siły Zbrojne, Armia Krajowa
Jednostki	2 Pułk Strzelców Podhalańskich, Batalion Zaremba-Piorun
Stanowiska	dowódca batalionu
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa (kampania wrześniowa, powstanie warszawskie)
Odznaczenia

Franciszek Malik ps. „Piorun”, „Piorun 2” (ur. 6 marca 1912 w Bażanówce, zm. 24 sierpnia 2006 w Wielkiej Brytanii) – podporucznik Wojska Polskiego, cichociemny, oficer Armii Krajowej w stopniu kapitana, w powstaniu warszawskim dowódca batalionu Zaremba-Piorun, major dyplomowany Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.

Życiorys

(c) Pior z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0

Tablica upamiętniająca walki batalionu AK Zaremba-Piorun i jego dowódców przy ul. Poznańskiej w Warszawie

Urodził się 6 marca 1912 w Bażanówce w rolniczej rodzinie jako syn Andrzeja i Karoliny z domu Surowiak^[1][2]. Ukończył szkołę ludową w Bażanówce, następnie powszechną w pobliskim Jaćmierzu. Od 1924 uczęszczał do Państwowego Gimnazjum im. królowej Zofii w Sanoku, gdzie zdał egzamin dojrzałości 24 maja 1932 (w jego klasie byli m.in. Mieczysław Granatowski, Zbigniew Wyskiel i Ludwik Warchał – wszyscy również późniejsi żołnierze Wojska Polskiego, w tym dwaj ostatni ofiary zbrodni katyńskiej)^[1][3]. W 1936 ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty w Ostrowi-Komorowie. Został awansowany do stopnia podporucznika w korpusie oficerów piechoty ze starszeństwem z dniem 15 października 1936 i zweryfikowany z lokatą 28. W tym stopniu służył w 2 pułku strzelców podhalańskich w Sanoku do 1939^[4].

Po wybuchu II wojny światowej 1939 w okresie kampanii wrześniowej był dowódcą 9 kompanii strzeleckiej III batalionu 2 pułku strzelców podhalańskich dowodzonego przez płk. Stefana Szlaszewskiego, w składzie 22 Dywizji Piechoty Górskiej. Po klęsce wojny obronnej powrócił do Bażanówki, lecz ostrzeżony ukrywał się, po czym w połowie października 1939 został aresztowany przez NKWD. Został skazany na trzy lata łagru. Wywieziony na daleki wschód ZSRR był osadzony m.in. w obozie pracy Małoszujka w obwodzie archangielskim. Po układzie polsko-sowieckim z sierpnia 1941 został zwolniony. W październiku 1941 w Buzułuku wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych. Został dowódcą 1 kompanii 13 pułku piechoty w 5 Dywizji Piechoty. Podczas trwającej ewakuacji na Bliski Wschód zdobywał kolejne umiejętności i wtajemniczenia przyszłego dywersanta.

W 1943 został awansowany do stopnia porucznika. Na terenie Włoch został przeszkolony w dywersji i 14 lutego 1944 awansowany do stopnia kapitana, zaprzysiężony na rotę Armii Krajowej o pseudonimie „Piorun 2”. Do Polski został przerzucony w ramach operacji lotniczej „Jacek 1” 30 / 31 lipca 1944 jako cichociemny samolotem Liberator C-87 KG-890 S. Zrzutu skoczków dokonano na obszarze placówki „Solnica” w okolicach Grodziska Mazowieckiego i Podkowy Leśnej. 1 sierpnia, tuż po przybyciu do Warszawy wraz z innym skoczkiem por. Julianem Piotrowskim, zastał ich wybuch powstania warszawskiego. W początkowym okresie walk został mianowany zastępcą dowódcy odcinka taktycznego „Litwin”, położonego w dzielnicy Śródmieście Południowe. Brał m.in. udział w zdobywaniu Małej Pasty, bronionej przez Obersturmführera Junga. Po tym jak ciężko ranny został rtm. Romuald Radziwiłłowicz „Zaremba”, od 28 sierpnia Franciszek Malik został mianowany dowódcą batalionu „Zaremba-Piorun”.

Po kapitulacji powstania został wzięty przez Niemców do niewoli pod numerem jenieckim 102679, osadzony w stalagu w Lamsdorf oraz oflagach w Sandbostel i Lubece. 2 maja 1945 został uwolniony przez wojska alianckie. Po zakończeniu II wojny światowej, był oficerem Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, ukończył kurs przygotowawczy do Wyższej Szkoły Wojennej, ukończony w 1946 otrzymując tytuł oficera dyplomowanego i stopień majora. 22 lipca 1948 zrzekł się wszelkich obowiązków.

Osiadł na stałe w Wielkiej Brytanii. Początkowo zamieszkał w obozie Burton (Burton Camp) w miejscowości Burton on the Wolds^[5][6], gdzie przez lata był nauczycielem w szkole sobotniej oraz pełnił funkcję honorowego prezesa zarządu obozu^[7]. Następnie zamieszkiwał w oddalonym o 4 km Loughborough^[8][9]. 7 marca 1974, w wyniku naturalizacji, otrzymał obywatelstwo brytyjskie^[10].

Odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari^[11] (1944)
• Złoty Krzyż Zasługi – dwukrotnie (po raz drugi 3 maja 1985)^[12]
• Warszawski Krzyż Powstańczy
• Krzyż Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie
• Medal za Odwagę w Sprawie Wolności (Wielka Brytania)

Upamiętnienie

Przy skrzyżowaniu z ulic Wspólnej i Poznańskiej w Warszawie został ustanowiony Skwer Batalionu AK „Zaremba-Piorun”, a na nim obelisk z tablicą pamiątkową. Nazwa skweru została nadana w grudniu 1993^[13].

Przypisy

Bibliografia

• Tadeusz Baczyński: Batalion Armii Krajowej „Zaremba” - „Piorun” w Powstaniu Warszawskim. Warszawa: 1994
• Edward Zając: Sanockie biografie. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2009, s. 61-67. ISBN 978-83-61043-09-6.
• Cichociemni z ziemi sanockiej rodem (II). „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 5, Nr 8 (479) 10-20 marca 1989. Sanocka Fabryka Autobusów. 
• Franciszek Malik. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2014-07-13].

Linki zewnętrzne

• Biogram na stronie elitadywersji.org - kompendium wiedzy o 316 Cichociemnych spadochroniarzach Armii Krajowej