Franciszek Rudnicki (pilot)

Franciszek Rudnicki

pułkownik pilot
Data i miejsce urodzenia	21 października 1894 Zabara
Data i miejsce śmierci	2 maja 1952 Edgware
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Błękitna Armia Wojsko Polskie Wojsko Litwy Środkowej Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Lotnictwo RAF
Jednostki	39 eskadra breguetów 12 eskadra wywiadowcza Instytut Techniczny Lotnictwa
Stanowiska	dowódca eskadry kierownik instytutu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa
Odznaczenia

Franciszek Rudnicki (ur. 21 października 1894 w Zabarze, zm. 2 maja 1952 w Edgware) – pułkownik inżynier pilot Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, kawaler Orderu Virtuti Militari. Żołnierz armii carskiej, armii Hallera, uczestnik I wojny światowej, wojny polsko-bolszewickiej i II wojny światowej. Komendant szkół lotniczych w II Rzeczypospolitej i w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie.

Życiorys

W 1915 roku ukończył oficerską szkołę artylerii w Petersburgu. Do 1917 roku służył w formacjach artyleryjskich carskiej armii. W 1917 roku przedostał się do Francji, gdzie wstąpił w szeregi Błękitnej Armii. Od sierpnia 1918 do marca 1919 roku pracował w zakładach lotniczych Farmana. W kwietniu 1919 roku został skierowany na kurs pilotażu, który ukończył w październiku. W listopadzie otrzymał przydział do 39. eskadry breguetów i w jej składzie powrócił do niepodległej Polski^[1][2].

W tej jednostce służył przez cały okres wojny polsko-bolszewickiej. Od 15 kwietnia 1920 roku brał udział w walkach podczas wyprawy kijowskiej i w późniejszym odwrocie^[3]. 26 kwietnia, w załodze z ppor. pil. Marianem Burchardem (jako obserwatorem), przeprowadzili rozpoznanie w rejonie Berdyczowa, Koziatyna i Chmielnika. W okolicy Berezówki zbombardowali i ostrzelali nieprzyjacielską baterię artylerii, czym ułatwili jednemu z batalionów 13. Dywizji Piechoty zdobycie miasta. Na trasie Berezówka – Koziatyn atakowali też tabory nieprzyjaciela i bolszewicki pociąg pancerny. Ich samolot został uszkodzony, a załoga musiała dwukrotnie przymusowo lądować i usuwać uszkodzenia silnika^[4][5].

Na początku sierpnia, już po przesunięciu eskadry na lotnisko mokotowskie, ppor. pil. Franciszek Rudnicki został mianowany jej dowódcą^[6][7]. 12 sierpnia, w załodze z pchor. obs. Władysławem Ciechońskim, atakował oddziały Armii Czerwonej pod Tłuszczem. Polscy lotnicy przeprowadzili szereg ataków z niskiego pułapu na oddziały wroga. W walce w wyniku ognia przeciwlotniczego ich samolot został uszkodzony (miał 60 przestrzelin), a obserwator zginął^[8][9]. Ciężko ranny Rudnicki zdołał wylądować w pobliżu polskiego pociągu pancernego i złożyć meldunek rozpoznawczy jego dowódcy^[10].

Przeszedł czteromiesięczną rekonwalescencję, po czym powrócił do służby w 16. eskadrze wywiadowczej i wziął udział w buncie Żeligowskiego. Zaprojektował też godło eskadry „Krakowianka” (biegnąca dziewczyna w czerwono-białej sukience z bukietem kwiatów)^[11], które miało symbolizować więź Polski i Litwy^[12].

19 stycznia 1921 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu porucznika, w Wojskach Lotniczych, w grupie oficerów byłej Armii gen. Hallera^[13]. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 62. lokatą w korpusie oficerów aeronautycznych^[14]. W lipcu 1923 roku objął dowództwo 12. eskadry wywiadowczej^[15]. Z dniem 15 maja 1924 został przydzielony na stanowisko komendanta Szkoły Mechaników Lotniczych w Bydgoszczy^[16]. 1 grudnia 1924 roku został mianowany majorem ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 roku i 23. lokatą w korpusie oficerów aeronautycznych^[17]. W 1925 roku rozpoczął studia na École Supérieure ďAeronautique et Construction Mecanique w Paryżu, gdzie w 1927 roku uzyskał dyplom inżyniera lotnictwa^[18][19]. W listopadzie 1928 roku został zatwierdzony w Centrum Wyszkolenia Podoficerów Lotnictwa na stanowisku komendanta Szkoły Podoficerów Mechaników Lotniczych^[20].

W lutym 1929 roku został mianowany komendantem nowo utworzonego Centrum Wyszkolenia Podoficerów Lotnictwa, a 31 maja 1929 roku objął obowiązki komendanta Szkoły Podoficerów Mechaników Lotniczych^[21]. 12 marca 1933 roku został mianowany podpułkownika ze starszeństwem z 1 stycznia 1933 roku i 4. lokatą w korpusie oficerów aeronautyki^[22] (w marcu 1939 roku, w tym samym stopniu i starszeństwie, zajmował 1. lokatę w korpusie oficerów lotnictwa, grupa techniczna^[23]). W listopadzie 1934 roku został przesunięty w Centrum Wyszkolenia Technicznego Lotnictwa ze stanowiska komendanta Szkoły Podoficerów Specjalistów Lotnictwa na stanowisko dyrektora nauk^[24]. W kwietniu 1935 roku został zatwierdzony na stanowisku komendanta Centrum Wyszkolenia Technicznego Lotnictwa^[25]. W 1937 roku objął funkcję kierownika Instytutu Technicznego Lotnictwa, którą sprawował do 1939 roku^[26][19].

Po kampanii wrześniowej przedostał się do Wielkiej Brytanii i wstąpił do RAF, otrzymał numer służbowy P-0019^[27]. Od 1942 do 1944 roku był komendantem Polskiej Szkoły Technicznej w Halton^[28]. Przez następne dwa lata funkcję komendanta pełnił w Lotniczej Szkole Technicznej RAF w Locking^[2]. Po zakończeniu II wojny światowej nie zdecydował się na powrót do Polski i pozostał w Wielkiej Brytanii.

Zmarł 2 maja 1952 roku w londyńskiej dzielnicy Edgware^[27]. Został pochowany na Streatham Park Cemetery^[29].

Ordery i odznaczenia^[10][30]

Godło 16. eskadry wywiadowczej zaprojektowane przez Franciszka Rudnickieg

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 8092 (27 lipca 1922)^[31]
• Krzyż Walecznych^[32]
• Medal Lotniczy (czterokrotnie)^[33]
• Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)^[34][32]
• Medal Niepodległości (9 listopada 1931)^[35]
• Polowa Odznaka Pilota nr 21 (11 listopada 1928)^[36]
• Order Imperium Brytyjskiego (Wielka Brytania)^[33]
• francuska Odznaka Pilota (1929)^[37]

Zobacz też

• Polscy absolwenci francuskich wyższych szkół wojskowych

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Marian Romeyko: Ku czci poległych lotników: księga pamiątkowa. Marian Romeyko (red.). Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku czci Poległych Lotników, 1933. OCLC 830230270.
• Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
• Krzysztof A. Tarkowski: Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją Sowiecką: 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0985-2. OCLC 69498511.
• Jerzy Płoszajski: Technicy lotnictwa polskiego na Zachodzie 1939–1946. Cz. 1. Londyn: Stowarzyszenie Techników Polskich w Wielkiej Brytanii, 1993. ISBN 0-9522473-0-5. OCLC 749530918.
• Arkadiusz Kaliński. Bydgoskie lotnisko w latach 1916–1939 (cz. 2). „Kronika Bydgoska”. XX/1998, 1999. Bydgoszcz; Poznań: Wyd. Poznańskie. ISSN 0454-5451. OCLC 68757189&. 
• Józef Zieliński, Waldemar Wójcik: Lotnicy Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari: 1919–1920. T. 1: Wojna polsko-bolszewicka 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2005. ISBN 83-7441-243-7. OCLC 749442378.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Hubert Mordawski: Polskie lotnictwo wojskowe 1918–1920: narodziny i walka. Poznań; Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie Oddział Publicat, 2009. ISBN 978-83-245-8844-2. OCLC 750811729.
• Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
• Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). T. I: Początki, organizacja, personel i sprzęt. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
• Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). T. II: Walka i demobilizacja. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.