Franciszek Skibiński

Franciszek Skibiński

Franciszek Skibiński jako generał brygady (1968)
generał dywizji
Data i miejsce urodzenia	15 sierpnia 1899 Monachium, Królestwo Bawarii, Cesarstwo Niemieckie
Data i miejsce śmierci	16 maja 1991 Warszawa, Polska
Przebieg służby
Lata służby	1917–1951, 1956–1964
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne ludowe Wojsko Polskie
Formacja	I Korpus Polski w Rosji Polska Organizacja Wojskowa
Jednostki	10 Brygada Kawalerii 10 Brygada Kawalerii Pancernej 10 Pułk Strzelców Konnych 10 Brygada Kawalerii Pancernej 3 Brygada Strzelców 10 Brygada Kawalerii Pancernej 2 Dywizja Pancerna
Stanowiska	szef sztabu brygady dowódca pułku zastępca dowódcy brygady dowódca brygady zastępca dowódcy dywizji
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-ukraińska wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa kampania francuska
Odznaczenia

Franciszek Skibiński w stopniu rotmistrza

Nagrobek Franciszka Skibińskiego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Franciszek Maria Skibiński (ur. 15 sierpnia 1899 w Monachium, zm. 16 maja 1991 w Warszawie^[1]) – generał dywizji Wojska Polskiego, pisarz wojskowy, teoretyk i badacz sztuki wojennej, doktor nauk wojskowych.

Życiorys

Syn Władysława^[2] i Zofii z domu Królikowskiej (1870–1942)^[3]. Jego młodszą siostrą była Maria Skibniewska. Uczył się początkowo w Gimnazjum im. Mikołaja Reja w Warszawie (klasy I–VI, 1909–1915), później (klasy VII i VIII, 1915–1917) w polskim gimnazjum w Kijowie, gdzie zdał maturę. We wrześniu 1917 wstąpił jako ochotnik do Wojska Polskiego, gdzie do maja 1918 był wolontariuszem w 1 pułku ułanów^[4]. Z grupą ułanów po rozbrojeniu pułku wstąpił do POW na Ukrainie^[4]. W listopadzie 1918 przybył do Warszawy, gdzie brał udział w rozbrajaniu Niemców^[5]. W styczniu 1919 został ranny podczas walk w obronie Przemyśla i Lwowa^[4].

Po skończeniu Szkoły Kawalerii w Starej Wsi w stopniu podporucznika został przydzielony od listopada 1919 do 14 pułku Ułanów Jazłowieckich^[4], w którym podczas wojny 1920 dowodził plutonem 1 szwadronu^[4]. 15 sierpnia 1923 ze stanowiska oficera ordynansowego dowódcy VI Brygady Jazdy przydzielony został do macierzystego 14 puł^[6]. W 1925 skończył w Grudziądzu kurs dowódców szwadronów^[4], a w latach 1926–1931 był instruktorem wyszkolenia bojowego w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu^[4]. Służąc w 14 pułku został awansowany w 1927 na rotmistrza^[4]. W 1931 służył w 3 pułku strzelców konnych na stanowisku dowódcy szwadronu^[4], a od jesieni 1932 do 1935 w Wyższej Szkole Wojennej^[4]. Powraca do barw 14 pułku i zostaje szefem sztabu 10 Brygady Kawalerii w Rzeszowie^[4]. Mianowany majorem dyplomowanym w 1936^[4]. Od listopada 1937 był szefem sztabu 10 Brygady Kawalerii.

Jesienią 1938 uczestniczył wraz z brygadą w zajęciu Zaolzia. Walczył w kampanii wrześniowej. Po agresji ZSRR na Polskę 19 września 1939, razem z całą brygadą przekroczył granicę z Węgrami, a już 26 września przybył do obozu Coëtquidan w Bretanii (Francja). W dniach 10–18 czerwca 1940 uczestniczył w kampanii francuskiej. Następnie przez Hiszpanię, Portugalię i Gibraltar 3 września 1940 dotarł do Liverpoolu. Brał udział w organizacji 1 Dywizji Pancernej Polskich Sił Zbrojnych pod dowództwem gen. Stanisława Maczka. Kolejno szef sztabu 10 Brygady Kawalerii Pancernej, dowódca 10 pułku strzelców konnych i dowódca 3 Brygady Strzelców w składzie dywizji. Od sierpnia 1944 do maja 1945 wraz z dywizją uczestniczył w kampanii w zachodniej Europie. Brał udział w wyzwoleniu Bredy. Wojnę zakończył w stopniu pułkownika.

Od 21 sierpnia 1945 do 1947 zastępca dowódcy 2 Warszawskiej Dywizji Pancernej w składzie 2 Korpusu Polskich Sił Zbrojnych. W lipcu 1947 powrócił do Polski, został wykładowcą w Akademii Sztabu Generalnego. W kwietniu 1951 aresztowany przez organa Informacji Wojskowej. Zarzucono mu udział w organizacji konspiracyjnej w wojsku, w ramach której znalazł się w Akademii Sztabu Generalnego. Zdaniem śledczych miał go zwerbować Stanisław Tatar. Po aresztowaniu grupy generałów (S. Tatara, Franciszka Hermana, Jerzego Kirchmayera i Stefana Mossora) miał wejść do tzw. nowego kierownictwa konspiracji wojskowej jako zastępca gen. Heliodora Cepy. Był sądzony razem ze Stefanem Biernackim, Adamem Jaworskim, Apoloniuszem Zawilskim i Kornelem Dobrowolskim, a 28 kwietnia 1952 skazany wyrokiem Najwyższego Sądu Wojskowego na karę śmierci za zdradę ojczyzny (przewodniczącym składu sędziowskiego był Wilhelm Świątkowski, w jego składzie byli także Feliks Aspis i Teofil Karczmarz, oskarżał Stanisław Zarakowski). 19 listopada 1952 Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski, ale wstrzymał wykonanie kary śmierci, co było związane z wykorzystaniem Skibińskiego, jako świadka w innych procesach dotyczących „spisku w wojsku”. 21 stycznia 1954 wykonanie wyroku zasugerował Antoni Skulbaszewski, czemu sprzeciwił się Stanisław Zarakowski. 25 stycznia 1954 przewodniczący Rady Państwa, Aleksander Zawadzki skorzystał z prawa łaski^[7]. Osadzony w Zakładzie Karnym we Wronkach Skibiński podjął głodówkę protestując przeciwko niesprawiedliwemu wyrokowi. 4 kwietnia 1956 Najwyższy Sąd Wojskowy wznowił postępowanie w jego sprawie, a po dwóch dniach Naczelna Prokuratura Wojskowa umorzyła je z powodu braku dowodów winy^[7].

W 1963 obronił doktorat za pracę pt. „Bitwa w Normandii we wrześniu 1944 roku”^[8]. W latach 1957-1964 był szefem Biura Studiów MON. W sierpniu 1964 przeszedł w stan spoczynku.

Na emeryturze był wielokrotnie powoływany w skład komitetów honorowych i władz organizacji społecznych. Prezes Komitetu Budowy Pomnika Tysiąclecia Jazdy Polskiej. Prezes Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Belgijskiej. Wieloletni członek Komitetu Redakcyjnego kwartalnika Wojskowy Przegląd Historyczny. Wiceprezes Rady Naczelnej ZBoWiD 1958–1990. W latach 1981–1983 członek prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Członek Rady Krajowej PRON w 1983^[9]. W 1987 wszedł w skład polskiej sekcji ruchu „Emerytowani Generałowie na rzecz Pokoju i Rozbrojenia”. Od 1988 był członkiem Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa^[10]. 11 listopada 1988 wszedł w skład Honorowego Komitetu Obchodów 70. rocznicy Odzyskania Niepodległości przez Polskę, którego przewodnictwo objął I sekretarz KC PZPR gen. armii Wojciech Jaruzelski. W lutym 1989 wszedł w skład działającej przy Radzie Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Komisji do spraw Upamiętnienia Ofiar Represji Okresu Stalinowskiego^[11].

Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A38-4-5)^[12]. W pogrzebie uczestniczył m.in. b. prezydent RP gen. armii Wojciech Jaruzelski^[13].

Przebieg służby wojskowej

• wolontariusz w 2 szwadronie 1 pułku ułanów polskich I Korpusu Polskiego w Rosji od 10 września 1917–1918,
• członek Polskiej Organizacji Wojskowej na Ukrainie po rozwiązaniu I KP 1918,
• młodszy podoficer (kapral) 1 pułku Ułanów Krechowieckich od listopada 1918 do 13 stycznia 1919, kiedy zostaje ranny w walkach, w rejonie Lwowa i Przemyśla,
• słuchacz Szkoły Podchorążych Kawalerii w Starej Wsi od kwietnia do sierpnia 1919,
• kadet 19 klasy Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie od września do października 1919,
• dowódca plutonu w 1 szwadronie i pełniący obowiązki dowódcy 4 szwadronu 14 pułku Ułanów Jazłowieckich od listopada 1919 do października 1920,
• adiutant dowódcy szwadronu zapasowego 14 pułku Ułanów Jazłowieckich we Lwowie,
• dowódca plutonu w 4 szwadronie i dowódca 1 szwadronu 14 pułku Ułanów Jazłowieckich,
• słuchacz Kursu Dowódców Szwadronów w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu od listopada 1925 do lipca 1926, który ukończył jako prymus.
• dowódca 1 szwadronu 14 pułku Ułanów Jazłowieckich we Lwowie,
• instruktor wyszkolenia bojowego w Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu od września 1926 do kwietnia 1927,
• instruktor wyszkolenia bojowego w Oficerskiej Szkole Kawalerii od kwietnia 1927 do 1930,
• kierownik grupy na Kursie Dowódców Szwadronów w Centrum Wyszkolenia Kawalerii od 1930 do października 1931,
• dowódca 2 szwadronu w 3 pułku strzelców konnych w Wołkowysku od października 1931 do października 1933,
• słuchacz kursu przygotowawczego w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie od listopada 1932 do lutego 1933,
• słuchacz Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawa (XIV promocja) od listopada 1933 do października 1935,
• szef sztabu 10 Brygady Kawalerii w Rzeszowie od listopada 1935 do marca 1937,
• organizator i szef sztabu 10 Brygady Kawalerii w Rzeszowie (pierwszej wielkiej jednostki motorowej, zorganizowanej na bazie rozformowanej 10 BK z zachowaniem jej dotychczasowej nazwy i podporządkowanej Dowództwu Broni Pancernych) od kwietnia 1937 do 21 września 1939
• zastępca komendanta Obozu WP w Coëtquidan, w departamencie Morbihan od września 1939,
• dowódca batalionu szkolnego 1 Dywizji Piechoty,
• zastępca szefa sztabu Obozu Wojsk Pancernych i Motorowych w m. Bollène, w departamencie Vaucluse (komenda obozu była zalążkiem dowództwa Lekkiej Dywizji Zmechanizowanej, na zorganizowanie której Francuzi wyrazili zgodę dopiero w maju 1940, w obliczu przegranej bitwy we Flandrii),
• szef sztabu 10 Brygady Kawalerii Pancernej (zgrupowanie bojowe wydzielone na żądanie strony francuskiej ze składu Lekkiej Dywizji Zmechanizowanej) w czerwcu 1940,
• szef sztabu 10 Brygady Kawalerii Pancernej od września 1940 do lutego 1942,
• dowódca 10 pułku strzelców konnych w składzie 10 BKPanc. od 23 lutego 1942 do 8 listopada 1943,
• zastępca dowódcy 10 Brygady Kawalerii Pancernej w składzie 1 Dywizji Pancernej od 9 listopada 1943 do 22 sierpnia 1944,
• dowódca 10 pułku strzelców konnych w dniach 22–24 sierpnia 1944, w ostatniej fazie bitwy pod Falaise,
• dowódca 3 Brygady Strzelców 1 DPanc. od 24 sierpnia 1944 do 18 stycznia 1945,
• dowódca 10 Brygady Kawalerii Pancernej od 19 stycznia 1945 do 16 lipca 1945,
• zastępca dowódcy 2 Warszawskiej Dywizji Pancernej we Włoszech od sierpnia 1945 do lipca 1947,
• oficer Grupy Organizacyjno–Przygotowawczej Akademii Sztabu Generalnego WP od sierpnia 1947,
• szef Katedry Broni Pancernych Akademii Sztabu Generalnego WP do kwietnia 1951,
• zastępca szefa Biura Studiów MON od stycznia 1957 do września 1957,
• szef Biura Studiów MON od września 1957 do sierpnia 1964

Awanse generalskie

• generał brygady – 1958
• generał dywizji w stanie spoczynku – 1988

Życie prywatne

Żonaty z Anną z Kamieńskich (1911-1990), antropologiem, profesorem AWF w Warszawie. Miał córkę^[14].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari^[15][16][17]
• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1921) nr 2630^[17][18]
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski^[15][17]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Walecznych – trzykrotnie^[17][19]
• Złoty Krzyż Zasługi – czterokrotnie, w tym drugi raz w 1938^[20]
• Medal Niepodległości^[17]
• Krzyż Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (1989)^[21]
• Order Wybitnej Służby – Wielka Brytania^[15][22]
• Gwiazda za Wojnę 1939–1945 – Wielka Brytania
• Gwiazda Francji i Niemiec – Wielka Brytania
• Medal Obrony – Wielka Brytania
• Komandor Orderu Legii Honorowej – Francja^[15]
• Kawaler Orderu Legii Honorowej – Francja^[23]
• Krzyż Wojenny z palmą – Francja^[24]
• Medal Brązowego Lwa – Holandia^[15][24]
• Komandor Orderu Korony – Belgia^[15]
• Odznaka „Za Zasługi dla ZBoWiD”
• Wpis do „Honorowej Księgi Czynów Żołnierskich” (1983)
• Odznaka Mistrza Mechanika-Kierowcy Czołgów i Dział Pancernych
• Odznaka za Rany i Kontuzje^[25]

Wybrane prace

• Ułańska młodość 1917–1939, Warszawa 1989, ISBN 83-11-07705-3.
• Pierwsza pancerna, Warszawa 1979,
• O sztuce wojennej na północno-zachodnim teatrze działań wojennych 1944–1945, Warszawa 1989,
• Dowodzenie jednostkami polskimi na Zachodzie w skali operacyjnej: (wybrane przykłady), Warszawa 1973,
• Falaise, Warszawa 1971,
• Axel, Warszawa 1979,
• Bitwa o Kretę: maj 1941, Warszawa 1983,
• Wojska pancerne w II wojnie światowej, Warszawa 1982,
• Ardeny, Warszawa 1966,
• Dowodzenie wojskami koalicji na tle bitwy w Normandii, Warszawa 1963
• Zbiór ćwiczeń bojowych i kawaleryjskich, Warszawa 1935 (razem z mjr. dypl. Franciszkiem Stachowiczem)
• O polskim języku wojskowym. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (54), s. 340–361, 1970. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny. 

Przypisy

Bibliografia

• FranciszekF. Skibiński FranciszekF., Ułańska młodość 1917–1939, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1989, ISBN 83-11-07705-3 .
• Franciszek Skibiński, Pierwsza pancerna, Warszawa 1979.
• Czesław Szafran, Lech Kowalski, Z żałobnej karty. Gen. dyw. Franciszek Skibiński (1899–1991), Wojskowy Przegląd Historyczny nr 2 (136) z 1991.
• Cezary Leżeński, O kawalerii polskiej XX wieku, Ossolineum 1991.
• Jerzy Poksiński, TUN. Tatar–Utnik–Nowicki, Represje wobec oficerów Wojska Polskiego w latach 1949–1956, Warszawa 1992, ISBN 83-11-07980-3.
• V Kongres ZBoWiD Warszawa 8–9 maja 1974, Książka i Wiedza, Warszawa 1976.
• VI Kongres ZBoWiD Warszawa 7–8 maja 1979, Wydawnictwo ZG ZBoWiD, Warszawa 1979.
• VII Kongres ZBoWiD, Wydawnictwo ZG ZBoWiD, Warszawa 1985.
• Wojskowy Przegląd Historyczny, 1987, nr 3 (121), s. 229
• Za Wolność i Lud, nr 33 (1078) z 18 sierpnia 1984, s. 6
• Cezary Leżeński, Lesław Kukawski: O kawalerii polskiej XX wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 40–41. ISBN 83-04-03364-X.
• Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792 – 1945. T. 2/1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1991. ISBN 83-900510-0-1.

Linki zewnętrzne

• Franciszek Skibiński – relacja biograficzna Ośrodek KARTA.