Franciszek Stefczyk
 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 30 czerwca 1924 |
| Poseł na Sejm Krajowy Galicji | |
| Okres | od 1908 |
| Przynależność polityczna | |
| Dyrektor Krajowej Centralnej Kasy dla Spółek Rolniczych we Lwowie | |
| Przynależność polityczna | |
| Odznaczenia | |
  | |
Franciszek Stefczyk (ur. 2 grudnia 1861 w Krakowie, zm. 30 czerwca 1924 tamże) – nauczyciel, ekonomista, działacz społeczny, spółdzielczy i ruchu ludowego. Inicjator zakładania spółdzielczych kas oszczędnościowo-pożyczkowych, znanych później jako Kasy Stefczyka.
Życiorys
Pochodził z rodziny chłopskiej[1]. Z wykształcenia był historykiem. W 1889 r. przebywał w Westfalii, gdzie zapoznał się z systemem wiejskich kas spółdzielczych zakładanych przez Raiffeisena, które od 1866 r. szeroko przyjęły się w krajach niemieckich i w Austrii. Po powrocie do kraju pracował jako nauczyciel szkoły rolniczej w Czernichowie koło Krakowa, gdzie założył w 1889 r. pierwszą na ziemiach polskich wiejską spółdzielnię oszczędnościowo-pożyczkową wg wzoru Raiffeisena.
W latach 1898–1899 był dyrektorem Związku Handlowego Kółek Rolniczych. W latach 1899–1918 był kierownikiem Biura Patronatu dla Spółek Oszczędności i Pożyczek przy Wydziale Krajowym we Lwowie. Przyczynił się do upowszechnienia wiejskich kas spółdzielczych i osłabienia lichwy na wsi galicyjskiej.
W 1907 był współorganizatorem, a od 1909 r. pierwszym dyrektorem Krajowej Centralnej Kasy dla Spółek Rolniczych we Lwowie, powołanej przez galicyjski Sejm Krajowy. Od 1907 był członkiem Polskiego Stronnictwa Ludowego, z jego ramienia – posłem do Sejmu Krajowego we Lwowie (1908-1913). W czasie Obrony Lwowa w listopadzie 1918 był jednym z przywódców polskiego Komitetu Bezpieczeństwa i Obrony Dobra Publicznego odpowiedzialnym za resort skarbu. Został członkiem powołanego 23 listopada 1918 Tymczasowego Komitetu Rządzącego we Lwowie[2].
Od początku 1919 przeniósł się do Warszawy, gdzie do 1924 r. kierował Centralną Kasą Spółek Rolniczych (przeniesioną tam ze Lwowa). W 1924 r. zainicjował powołanie Zjednoczenia Związków Spółdzielni Rolniczych i został jego prezesem.
Był autorem wielu prac o spółdzielczości. Tuż przed śmiercią uzyskał habilitację na Uniwersytecie Jagiellońskim na podstawie pracy o spółdzielczości.
Zmarł w Krakowie, pochowany wraz z żoną (zmarłą w lutym 1916 we Lwowie) na Cmentarzu Łyczakowskim.
Upamiętnienie
W 1969 r. ówczesnej nienazwanej drodze, wytyczonej od ulicy Krakowiaków do ul. Łopuszańskiej, pierwszej równoległej do ul. Działkowej, w Warszawie, na terenie obecnej dzielnicy Włochy, nadano nazwę Franciszka Stefczyka[3]. Ówczesna administracja warszawska z nieustalonych przyczyn nie wykonała jednak tej uchwały.
Imię Franciszka Stefczyka nosi Bank Spółdzielczy w Belsku Dużym, powstały w 1973 roku (banki spółdzielcze są kontynuatorem tradycji spółdzielni oszczędnościowo-pożyczkowych, zapoczątkowanych przez Stefczyka).[4]
W 1993 r. powstała w Polsce SKOK (odwołująca się do tradycji Kas Stefczyka), która przyjęła Franciszka Stefczyka za swojego patrona[5].
Krajowy Związek Banków Spółdzielczych przyznaje Odznakę im. Franciszka Stefczyka[6]
W grudniu 2011 roku metropolita lwowski Mieczysław Mokrzycki przychylił się do postulatu rozpoczęcia postępowania prowadzącego do beatyfikacji Franciszka Stefczyka[7].
Odznaczenia
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)[8]
- Krzyż Kawalerski Orderu Franciszka Józefa (1907)[9]
Przypisy
- ↑ Praca zbiorowa, Roczniki dziejów ruchu ludowego, Warszawa 1965, s. 24.
- ↑ Agnieszka Biedrzycka: Kalendarium Lwowa 1918–1939. Kraków: 2012, s. 1–2. ISBN 97883-242-1542-3.
- ↑ Uchwała nr 119 Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 31 stycznia 1969 r. w sprawie nadania nazw ulicom, „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy”, Warszawa, dnia 20 czerwca 1969 r., nr 6, poz. 32, s. 2.
- ↑ Historia – Bank Spółdzielczy w Belsku Dużym
- ↑ O nas – SKOK Stefczyka.
- ↑ Bogdan Roczniak. Na sto trzydzieści. „Tygodnik Sanocki”. Nr 44 (520), s. 1, 2 listopada 2001.
- ↑ Franciszek Stefczyk, twórca SKOK błogosławionym?. [dostęp 2017-03-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-13)].
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 16.
- ↑ Telegramy Gazety Lwowskiej. „Gazeta Lwowska”. Nr 162, s. 5, 18 lipca 1907.
Bibliografia
- Janusz Skodlarski, Franciszek Stefczyk (1861-1924). Pionier spółdzielczości kredytowej w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2010.
- Bohdan Cywiński, Idzie o dobro wspólne... Opowieść o Franciszku Stefczyku, wyd. Fundacja na rzecz Polskich Związków Kredytowych oraz Wyd. Trio, Sopot – Warszawa 2005; wydanie trzecie, zmienione, Spółdzielczy Instytut Naukowy, Sopot 2011.
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Autor: LuigiXIV, Licencja: CC BY-SA 3.0
Nastrino da Cavaliere dell'Ordine Imperiale di Francesco Giuseppe (Austria)
Franiszek Stefczyk (1861-1924) – Polish economist, politician, pioneer of rural credit unions in Poland
Autor: Adam Redzik, Licencja: CC BY-SA 3.0
Grave of Franciszek Stefczyk on Lychakowski Cemetery in Lwow