Franciszek Strynkiewicz

Franciszek Strynkiewicz
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

15 września 1893
Mogielnica

Data i miejsce śmierci

20 listopada 1996
Ząbki

Narodowość

polska

Alma Mater

Szkoła Sztuk Pięknych w Warszawie

Dziedzina sztuki

rzeźbiarstwo

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Złoty Krzyż Zasługi Medal 10-lecia Polski Ludowej
Pomnik Ofiar Obozu Pracy w Treblince. Ściana śmierci (1964)
Rzeźba Oświęcim II w Warszawie (1945 lub 1948)

Franciszek Strynkiewicz (ur. 15 września 1893 w Mogielnicy, zm. 20 listopada 1996 w Ząbkach[1]) – polski rzeźbiarz.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Ignacego (1865–1917) i Julii z Nastulów (1867–1948). Po ukończeniu gimnazjum brał udział w tajnych kursach samokształceniowych, za co został aresztowany i uwięziony przez władze carskie. Ukończył seminarium nauczycielskie w Warszawie. Od sierpnia 1915 walczył w szeregach 4 kompanii III baonu 1 Pułku Piechoty Legionów Polskich w kampanii wołyńskiej, gdzie został ranny. Po rekonwalescencji został przydzielony do 5 batalionu 1 Pułku Artylerii, w późniejszym czasie wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej. Jako ochotnik walczył w wojnie polsko-bolszewickiej[2][3].

W latach 1921–1927 studiował w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych[3] (obecnie Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie) pod kierunkiem Tadeusza Breyera. Następnie kontynuował naukę we Włoszech, Francji, Szwecji i Jugosławii. Przez wiele lat pracował na Akademii Sztuk Pięknych jako asystent, następnie od 1946 do 1963 jako profesor wykładał rzeźbę. W latach 1947–1951 oraz 1957–1959 był rektorem tej uczelni[2][4]. Do jego uczniów należą Kazimierz Gustaw Zemła i Barbara Zbrożyna, Jan Kucz, Adam Roman, Ryszard Wojciechowski.

W listopadzie 1949 został członkiem Ogólnokrajowego Komitetu Obchodu 70-lecia urodzin Józefa Stalina[5]. Jako prezes ZPAP (od 1951) i członek komisji Ogólnopolskiej Wystawy Plastyki (OWP) był wpływową postacią okresu socrealizmu. Z tego czasu pochodzą m.in. jego projekty pomnika Feliksa Dzierżyńskiego i rzeźb dla Domu Partii. Jednak po śmierci Stalina (1953) zaniechał działalności publicznej i portretem van Gogha (1954) zamanifestował swoją niezależność artystyczną[2].

Pochowany razem z drugą żoną i ich córką na cmentarzu leśnym w Laskach (kwatera D-VIII-15)[6].

Życie prywatne

Był dwukrotnie żonaty. Od 11 września 1917 był mężem Stanisławy z Dembowskich (ur. 1890), z którą mieli dwie córki: Agnieszkę Marię (1919–1944), łączniczkę ps. „Katarzyna”, która zginęła w powstaniu warszawskim oraz Barbarę (ur. 1924), także łączniczkę w powstaniu warszawskim, ps. „Romka”. 9 stycznia 1944 Franciszek Strynkiewicz poślubił Barbarę Bieniulis (1922–1996), swoją byłą uczennicę, rzeźbiarkę[2], z którą miał córkę Annę Dorotę (1949–1983), artystkę malarkę.

Twórczość

Tworzył kompozycje figuralne, pomniki, rzeźby sportowe, akty i portrety. Jest także autorem rzeźb nagrobnych, w tym pomnika nagrobnego Żwirki i Wigury na Cmentarzu Powązkowskim (1934) oraz tablic pamiątkowych[2]. Budował formy zwarte i dynamiczne, zmierzając do coraz większych uproszczeń. Poszukiwał własnej formuły przedstawienia figuracji w sposób aluzyjny, odwołując się do różnych techni rzeźbiarskich[2]. Wraz ze swoją drugą żoną Barbarą Bieniulis-Strynkiewicz prowadził stałą wystawę rzeźb plenerowych w Mogielnicy[2].

Odznaczenia i nagrody

Ważniejsze prace

Przypisy

  1. ↑ Franciszek Strynkiewicz, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2020-12-03].
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m Joanna Chrzanowska-Pieńkos, Andrzej Pieńkos, Leksykon sztuki polskiej XX wieku. Sztuki plastyczne, Poznań: Wyd. Kurpisz, 1996, s. 204–205, ISBN 83-86600-48-9 (pol.).
  3. ↑ a b c Strynkiewicz, Franciszek, Benezit Dictionary of Artists, 31 października 2011, DOI: 10.1093/benz/9780199773787.article.B00177276 [dostęp 2021-12-07] (ang.).
  4. ↑ Poczet Rektorów, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie [dostęp 2021-12-06] (pol.).
  5. ↑ Życie Warszawy, nr 306 (1808), 6 listopada 1949, s. 1.
  6. ↑ Alfabetyczny (litery od R do S) wykaz osób pochowanych na Cmentarzu zakładowym Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi w Laskach, cmentarz-w-laskach.pl [dostęp 2020-12-03].
  7. ↑ M.P. z 1950 r. nr 6, poz. 58 „za zasługi położone dla Narodu i Państwa w dziedzinie (...), kultury i sztuki”.
  8. ↑ M.P. z 1932 r. nr 167, poz. 198 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  9. ↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  10. ↑ M.P. z 1934 r. nr 259, poz. 338 „za zasługi na polu pracy artystycznej”.
  11. ↑ M.P. z 1951 r. nr 74, poz. 1007 „za wybitną działalność naukową”.
  12. ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 – Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 – na wniosek Ministra Kultury i Sztuki, s. 1632.
  13. ↑ Agnieszka Gębczyńska-Janowicz: Polskie założenia pomnikowe. Rola architektury w tworzeniu miejsc pamięci od połowy XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2010, s. 64. ISBN 978-83-7543-177-3.
  14. ↑ Martyna Rusiniak: Obóz zagłady Treblinka II w pamięci społecznej (1943–1989). Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2008, s. 44. ISBN 978-83-7543-020-2.

Bibliografia

  • Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Stanisław Łoza (red.). Warszawa: 1939, s. 295. [dostęp 2021-10-22].
  • Lech Grabowski: Strynkiewicz, Wydawnictwo „Sztuka” 1957.
  • Wacława Milewska, Maria Zientara: Sztuka Legionów Polskich i jej twórcy, 1914–1918, Wydawnictwo Arkady, 1999, ISBN 83-7188-350-1.
  • Franciszek Strynkiewicz. Stulecie urodzin rzeźbiarza, pod red. M. Lewańskiej, Wydawnictwo ASP w Warszawie, Warszawa 1993.

Linki zewnętrzne

Rektorzy Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie
Rektorzy (dyrektorzy)
Szkoły Sztuk Pięknych
Rektorzy
Akademii Sztuk Pięknych

Media użyte na tej stronie