Franciszek Stutzmann
.jpg) | |
 pułkownik piechoty | |
| Data i miejsce urodzenia | 18 sierpnia 1882 |
|---|---|
| Data śmierci | 3 marca 1967 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | do 1929 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | 85 Węgierski Pułk Piechoty |
| Stanowiska | dowódca pułku piechoty |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 _BAR.svg){kind=small}        | |
.jpg)
Franciszek Józef Stutzmann (ur. 18 sierpnia 1882 w Oravița, zm. 3 marca 1967) – pułkownik piechoty Wojska Polskiego.
Życiorys
Franciszek Józef Stutzmann urodził się 18 sierpnia 1882 w miejscowości Oravița (obecnie Rumunia), jako syn osiadłego tam niemieckiego osadnika Ferdynanda i Polki, Apolonii, z domu Gajdzicka[1][2][3]. Franciszek Stutzmann miał dwie siostry[2].
Został absolwentem Szkoły Kadetów we Lwowie[2]. Jako oficer c. i k. Armii został przydzielony do 85 węgierskiego pułku piechoty w Lewoczy[4]. Tam poznał swoją późniejszą żonę[2]. W latach 1912–1913 wziął udział w mobilizacji sił zbrojnych Monarchii Austro-Węgierskiej, wprowadzonej w związku z wojną na Bałkanach. W 1914 pełnił służbę w 3 batalionie 85 pp, detaszowanym w Rogaticy[5]. W czasie służby w c. i k. Armii awansował na kolejne stopnie w korpusie oficerów piechoty: kadeta–zastępcy oficera (1 września 1903)[6], podporucznika (1 listopada 1905)[7], porucznika (1 maja 1911)[8] i kapitana (1 maja 1915)[9].
Po wstąpieniu do Wojska Polskiego, w stopniu kapitana, walczył w szeregach 2 pułku strzelców podhalańskich na wojnie polsko-bolszewickiej, za co otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari[10]. Od 1922 dowodził 2 pułkiem strzelców podhalańskich w Sanoku[11]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 120. lokatą w korpusie oficerów piechoty[12]. W lipcu tego roku został przeniesiony do 84 pułku piechoty w Pińsku na stanowisko dowódcy pułku. 15 lipca został uroczyście pożegnany przez korpus oficerski pułku[13]. W marcu 1923 został ponownie przeniesiony do 2 pułku strzelców podhalańskich na stanowisko dowódcy pułku[14]. W tym roku został wybrany prezesem Społecznego Komitetu Budowy Domu Żołnierza w Sanoku[15]. W latach 20. był przewodniczącym zarządu Towarzystwa Domu Żołnierza Polskiego w Sanoku[16]. Uchwałą Rady Miejskiej w Sanoku z 24 marca 1927 został uznany przynależnym do gminy Sanok[1]. 22 lipca 1927 został mianowany członkiem Oficerskiego Trybunału Orzekającego z jednoczesnym przeniesieniem do kadry oficerów piechoty[17][18]. 12 marca 1929 został zwolniony z zajmowanego stanowiska i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr I[19]. Z dniem 30 czerwca 1929 został przeniesiony w stan spoczynku[20].
W 1934 pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Przemyśl. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr X. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”[21]. 14 lutego 1938 został wybrany członkiem sądu honorowego przemyskiego gniazda „Sokoła”[22]. 27 marca 1938 został wybrany członkiem zarządu Kongregacji Kupców w Przemyślu[23].
Franciszek Stutzmann zmarł 3 marca 1967 i został pochowany na Cmentarzu Zasanie w Przemyślu (kwatera 23, rząd 6, grób 11)[24]. Przez wiele lat był to grób ziemny. W 2009 staraniem Towarzystwa Przyjaciół Przemyśla i Regionu został postawiony nagrobek[25].
Żoną Franciszka Stutzmanna została Węgierka, Wilhelmina, z domu Klimko[2][3], w latach 20. przewodnicząca zarządu kobiecego klubu sportowego „San”[26] (zm. 1969)[27]. W 1929 rodzina osiedliła się w Przemyślu[2][3]. W 1939 Franciszek Stutzmann zamieszkiwał przy ulicy Bolesława Chrobrego 60 w Przemyślu. Jedynym dzieckiem Franciszka i Wilhelminy Stuzmannów był Ferdynand Karol (1918-1994)[28], kapitan pilot Wojska Polskiego (21 Eskadra Bombowa Lekka w 1939), Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (Dywizjon 318)[3][2][29].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 1370 (23 stycznia 1921)[30][25][31]
- Krzyż Walecznych z okuciem[25]
- Złoty Krzyż Zasługi – 10 listopada 1938 „za zasługi w służbie wojskowej”[32]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[25]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[25]
- Odznaka Przyczółek Kijów[25]
- Krzyż Zasługi Wojskowej 3 klasy z dekoracją wojenną i mieczami[33]
- Brązowy Medal Zasługi Wojskowej z mieczami na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej[33]
- Krzyż Wojskowy Karola[33]
- Krzyż Pamiątkowy Mobilizacji 1912–1913[5]
- Krzyż Jubileuszowy Wojskowy[8]
Przypisy
- ↑ a b Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 492 (poz. 443).
- ↑ a b c d e f g Zenon Andrzejewski: Był niezawodny na ziemi i w powietrzu. magnum-x.pl. [dostęp 2014-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (17 października 2014)].
- ↑ a b c d Wojciech Zmyślony: Ferdynand Stutzman. polishairforce.pl. [dostęp 2014-10-13].
- ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1904 ↓, s. 571.
- ↑ a b Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1914 ↓, s. 548.
- ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1904 ↓, s. 317.
- ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1906 ↓, s. 317, 594.
- ↑ a b Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1912 ↓, s. 334, 636.
- ↑ Lista starszeństwa c. i k. Armii 1916 ↓, s. 81.
- ↑ Ludwik Migdał: Zarys historji wojennej 2-go Pułku Strzelców Podhalańskich. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, s. 32, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- ↑ Krótka historia 2. Pułku Strzelców Podhalańskich. muzeum.sanok.pl. [dostęp 2014-03-11].
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 21.
- ↑ Korespondencje. Z Sanoka. „Polska Zbrojna”. 213, s. 3, 1922-08-08. Warszawa.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 9 marca 1923, s. 175.
- ↑ Stanisław Piekarski: Domy Żołnierza Polskiego. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 1997, s. 80. ISBN 83-85389-15-6.
- ↑ Starostwo powiatowe w Sanoku. Stowarzyszenia i związki 1919-1939 (zespół 23, sygn. 13, nr mikr. 160756). Archiwum Państwowe w Przemyślu, s. 183.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 22 lipca 1927, s. 219.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 113, 159.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929, s. 85.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 27 kwietnia 1929, s. 139.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 323, 1042.
- ↑ „Ziemia Przemyska” Nr 8 z 19 lutego 1938, s. 2.
- ↑ Kronika. Z życia kupców. „Ziemia Przemyska”. Nr 14, s. 3, 2 kwietnia 1938.
- ↑ Wyniki wyszukiwania miejsca pochówku. Franciszek Stutzmann. cmentarzeprzemysl.pl. [dostęp 2016-12-23].
- ↑ a b c d e f XII Zjazd Przemyślan za nami. niedziela.pl, 19 listopada 2012. [dostęp 2014-10-13].
- ↑ Starostwo powiatowe w Sanoku. Stowarzyszenia i związki 1919-1939 (zespół 23, sygn. 13, nr mikr. 160756). Archiwum Państwowe w Przemyślu, s. 184.
- ↑ Wyniki wyszukiwania miejsca pochówku. Wilhelma Stutzmann. cmentarzeprzemysl.pl. [dostęp 2016-12-23].
- ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 540 (poz. 732).
- ↑ Zenon Andrzejewski: Przemyskie Orlęta 1939 r. Ferdynand Stutzmann. Piotr Jaroszczak. [dostęp 2019-03-12].
- ↑ Polish Order of the Virtuti Militari Recipients 1792-1992 - S2 (ang.). feefhs.org. [dostęp 2014-10-13].
- ↑ Zdjęcie dyplomu Orderu Virtuti Militari dla Franciszka Stutzmanna
- ↑ M.P. z 1938 r. nr 251, poz. 612.
- ↑ a b c Lista starszeństwa c. i k. Armii 1918 ↓, s. 745.
,_Franciszek_Stutzmann.jpg){kind=link}
Bibliografia
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1904. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1903.
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1906. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1905.
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1912. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1911.
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1914. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, luty 1914.
- Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1916. Wiedeń: 1916.
- Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1918.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1934. [dostęp 2016-06-11].
Media użyte na tej stronie
.png)
Lesser coat of arms of the Austrian Empire form the Congress of Vienna in 1815 until the Austro-Hungarian Compromise of 1867. It then represented the Cisleithanian territories of Austria-Hungary in the Reichsrat until 1915.
It shows the arms of Habsburg-Lorraine encircled by the chain of the Order of Golden Fleece, surmounted on the crowned Austrian imperial double-headed eagle clutching in its claws the Imperial orb, sceptre and sword, with the Imperial Crown of Rudolf above.
After 1915 the inescutcheon only displayed the red-white-red arms of Austria.
Baretka: Krzyż Walecznych (1920).
Baretka: Wstążka Wojenna (Kriegsbande) dla odznaczeń austro-węgierskich (m.in.: Militär-Verdienstkreuz; Militär-Verdienstmedaille (Signum Laudis); Franz-Joseph-Orden; Tapferkeitsmedaille).
Baretka Krzyża Wojskowego Karola – Austro-Węgry. (Karl-Truppenkreuz)
_as_used_for_Signum_Laudis.gif)
Baretka Signum laudis
Franciszek Stutzmann (-1939)
Austrian mobilitation cross of 1912/1913's ribbon
Autor: Mimich, Licencja: CC BY-SA 3.0
Krzyż Jubileuszowy 1908 (Austro-Węgry)
Naramiennik pułkownika Wojska Polskiego (1919-39).
Podpis płk. Franciszka Stutzmanna (1926)