Franciszek Trąbalski

Franciszek Trąbalski
Data i miejsce urodzenia

10 października 1870
Czempiń, Królestwo Prus

Data i miejsce śmierci

26 lipca 1964
Zabrze, Polska Rzeczpospolita Ludowa

Pełniący obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
Okres

od 4 lutego 1947
do 4 lutego 1947[1]

Przynależność polityczna

Polska Partia Socjalistyczna

Poprzednik

Ignacy Mościcki (jako prezydent II RP)

Następca

Władysław Kowalski, Bolesław Bierut (jako Prezydent RP)

Przewodniczący Polskiej Partii Socjalistycznej w Niemczech
Okres

od 1922
do 1939

Przynależność polityczna

Polska Partia Socjalistyczna w Niemczech/Centralny Związek Zawodowy Polski

Członek Rady Naczelnej PPS
Okres

od 1945
do 1948

Przynależność polityczna

Polska Partia Socjalistyczna

Wiceprezydent miasta Zabrze
Okres

od 1945
do 1950

Przynależność polityczna

Polska Partia Socjalistyczna

podpis

Franciszek Trąbalski (ur. 10 października 1870 w Czempiniu, zm. 26 lipca 1964 w Zabrzu) – polski działacz socjalistyczny, poseł na Sejm Ustawodawczy.

Życiorys

Ukończył niemieckie gimnazjum w Śremie.

W 1893 był założycielem i kierownikiem filii Towarzystwa Socjalistów Polskich w Lipsku. W latach 1893–1912 był działaczem, gdzie od 1906 do 1909 był sekretarzem zarządu Polskiej Partii Socjalistycznej Zaboru Pruskiego. Więziony przez władze pruskie w 1903 wraz z Franciszkiem Morawskim. W 1905 uczestniczył w walkach rewolucyjnych w Zagłębiu Dąbrowskim. Wraz z żoną był uczestnikiem powstań śląskich.

Od 1922 do 1939 był przywódcą Polskiej Partii Socjalistycznej w Niemczech, od 1933 działającej pod nazwą Centralny Związek Zawodowy Polski. W latach 1922–1937 był redaktorem „Głosu Ludu” i „Związkowca”. W 1935 aresztowany na cztery miesiące. W sierpniu 1939, zagrożony aresztowaniem przez Gestapo, uciekł z Zabrza. W latach wojny w konspiracji. Od 1944 pod pseudonimem „Kurt” był przewodniczącym Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS-WRN Górnego Śląska. Organizował broń dla podziemia zbrojnego.

W 1945 roku z ramienia PPS organizował struktury partii na terenach wyzwolonych. Wybitny działacz opozycji antykomunistycznej. Aresztowany w czerwcu 1945 roku za przynależność do WRN, z grupą Romana Motyki. Zwolniony ze względu na podeszły wiek. Stawał w obronie ludności autochtonicznej. W 1945 był przewodniczącym Wojewódzkiego Komitetu PPS w Katowicach. W latach 1945–1948 był członkiem Rady Naczelnej PPS. Sprawował także funkcję wiceprezydenta Zabrza.

W lipcu 1945 roku zlikwidował w wyniku osobistej interwencji obóz wysiedleńczy w Zabrzu, w którym przetrzymywano Górnoślązaków, w tym powstańców śląskich. Domagał się ukarania winnych tej sytuacji wojewody Aleksandra Zawadzkiego i inżyniera Topolskiego. Od 1947 do 1952 był posłem na Sejm Ustawodawczy (w lutym 1947 był marszałkiem seniorem i przez kilka godzin głową państwa, jako p.o. prezydenta KRN).

Był autorem kolportowanej w formie maszynopisu broszury „Barbarzyński mord w Katyniu” oraz nieopublikowanych Historii Polski w latach 1918–1939 i 1939–1964, demaskujących prawdziwe oblicze systemu komunistycznego, a także biografii Ignacego Daszyńskiego. W 1957 próbował bezskutecznie reaktywować PPS, na drodze konstytucyjnej (w 1948 był przeciwnikiem zjednoczenia partii z PPR w PZPR[2].

Grób Franciszka Trąbalskiego w Zabrzu

Życie prywatne

Ojciec Stanisława Trąbalskiego, antyhitlerowskiego działacza SPD, wielokrotnie więzionego przez Gestapo i działacza SED więzionego przez ponad osiem lat w NRD. Dziadek Karla Trąbalskiego, polityka SPD, od 1966 do 1990 członka landtagu w Nadrenii Północnej-Westfalii.

Publikacje

  • Franciszek Trąbalski, Stefan Motyka - „Pół wieku socjalizmu polskiego na Śląsku”; Spółdzielnia Wydawnicza „Wiedza” – Warszawa, 1947r.; Zeszyt Nr 5 serii: WIEDZA TO POTĘGA.

W 1951 praca ta została, wraz z innymi zeszytami serii, wycofana z polskich bibliotek oraz objęta cenzurą[3].

Przypisy

  1. przez kilka godzin
  2. Józef Krzyk. Marszałek z Zabrza, co na Andersa czekał. „Gazeta Wyborcza”, 14 maja 2010. [dostęp 2012-06-30]. 
  3. Cenzura PRL : wykaz książek podlegających niezwłocznemu wycofaniu 1 X 1951 r.. posł. Zbigniew Żmigrodzki. Nortom: Wrocław, 2002, s. 5. ISBN 83-85829-88-1.

Bibliografia

  • Leksykon historii Polski z 1995
  • Encyklopedia Powszechna PWN (tom 4) z 1976
  • Zbigniew Gołasz, Franciszek Trąbalski i jego broszura „Barbarzyński mord w Katyniu”, w: „Kroniki Miasta Zabrza” nr 2/2010
  • Zbigniew Gołasz, Zapomniany prezydent, „Nasze Zabrze Samorządowe” nr 10/2007
  • Zbigniew Gołasz, Franciszek Trąbalski, Strażnik prawdy o Katyniu, „Nasze Zabrze Samorządowe” nr 4/2010
  • Zbigniew Kantyka, Franciszek Trąbalski (1870-1964) Działacz ruchu socjalistycznego, Katowice 1985

Media użyte na tej stronie

Franciszek Trąbalski-Unterschrift.png
Unterschrift Franciszek Trąbalski
Franciszek Trabalski grave stone.jpg
Autor: Bernd Rieke, Licencja: CC BY 3.0
Franciszek Trabalski grave stone at St. Josef cementry Zabrze/Schlesien