Franciszek Trąbalski

Franciszek Trąbalski

Data i miejsce urodzenia	10 października 1870 Czempiń, Królestwo Prus
Data i miejsce śmierci	26 lipca 1964 Zabrze, Polska Rzeczpospolita Ludowa
Pełniący obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
Okres	od 4 lutego 1947 do 4 lutego 1947[1]
Przynależność polityczna	Polska Partia Socjalistyczna
Poprzednik	Ignacy Mościcki (jako prezydent II RP)
Następca	Władysław Kowalski, Bolesław Bierut (jako Prezydent RP)
Przewodniczący Polskiej Partii Socjalistycznej w Niemczech
Okres	od 1922 do 1939
Przynależność polityczna	Polska Partia Socjalistyczna w Niemczech/Centralny Związek Zawodowy Polski
Członek Rady Naczelnej PPS
Okres	od 1945 do 1948
Przynależność polityczna	Polska Partia Socjalistyczna
Wiceprezydent miasta Zabrze
Okres	od 1945 do 1950
Przynależność polityczna	Polska Partia Socjalistyczna

Franciszek Trąbalski (ur. 10 października 1870 w Czempiniu, zm. 26 lipca 1964 w Zabrzu) – polski działacz socjalistyczny, poseł na Sejm Ustawodawczy.

Życiorys

Ukończył niemieckie gimnazjum w Śremie.

W 1893 był założycielem i kierownikiem filii Towarzystwa Socjalistów Polskich w Lipsku. W latach 1893–1912 był działaczem, gdzie od 1906 do 1909 był sekretarzem zarządu Polskiej Partii Socjalistycznej Zaboru Pruskiego. Więziony przez władze pruskie w 1903 wraz z Franciszkiem Morawskim. W 1905 uczestniczył w walkach rewolucyjnych w Zagłębiu Dąbrowskim. Wraz z żoną był uczestnikiem powstań śląskich.

Od 1922 do 1939 był przywódcą Polskiej Partii Socjalistycznej w Niemczech, od 1933 działającej pod nazwą Centralny Związek Zawodowy Polski. W latach 1922–1937 był redaktorem „Głosu Ludu” i „Związkowca”. W 1935 aresztowany na cztery miesiące. W sierpniu 1939, zagrożony aresztowaniem przez Gestapo, uciekł z Zabrza. W latach wojny w konspiracji. Od 1944 pod pseudonimem „Kurt” był przewodniczącym Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS-WRN Górnego Śląska. Organizował broń dla podziemia zbrojnego.

W 1945 roku z ramienia PPS organizował struktury partii na terenach wyzwolonych. Wybitny działacz opozycji antykomunistycznej. Aresztowany w czerwcu 1945 roku za przynależność do WRN, z grupą Romana Motyki. Zwolniony ze względu na podeszły wiek. Stawał w obronie ludności autochtonicznej. W 1945 był przewodniczącym Wojewódzkiego Komitetu PPS w Katowicach. W latach 1945–1948 był członkiem Rady Naczelnej PPS. Sprawował także funkcję wiceprezydenta Zabrza.

W lipcu 1945 roku zlikwidował w wyniku osobistej interwencji obóz wysiedleńczy w Zabrzu, w którym przetrzymywano Górnoślązaków, w tym powstańców śląskich. Domagał się ukarania winnych tej sytuacji wojewody Aleksandra Zawadzkiego i inżyniera Topolskiego. Od 1947 do 1952 był posłem na Sejm Ustawodawczy (w lutym 1947 był marszałkiem seniorem i przez kilka godzin głową państwa, jako p.o. prezydenta KRN).

Był autorem kolportowanej w formie maszynopisu broszury „Barbarzyński mord w Katyniu” oraz nieopublikowanych Historii Polski w latach 1918–1939 i 1939–1964, demaskujących prawdziwe oblicze systemu komunistycznego, a także biografii Ignacego Daszyńskiego. W 1957 próbował bezskutecznie reaktywować PPS, na drodze konstytucyjnej (w 1948 był przeciwnikiem zjednoczenia partii z PPR w PZPR^[2].

Grób Franciszka Trąbalskiego w Zabrzu

Życie prywatne

Ojciec Stanisława Trąbalskiego, antyhitlerowskiego działacza SPD, wielokrotnie więzionego przez Gestapo i działacza SED więzionego przez ponad osiem lat w NRD. Dziadek Karla Trąbalskiego, polityka SPD, od 1966 do 1990 członka landtagu w Nadrenii Północnej-Westfalii.

Publikacje

• Franciszek Trąbalski, Stefan Motyka - „Pół wieku socjalizmu polskiego na Śląsku”; Spółdzielnia Wydawnicza „Wiedza” – Warszawa, 1947r.; Zeszyt Nr 5 serii: WIEDZA TO POTĘGA.

W 1951 praca ta została, wraz z innymi zeszytami serii, wycofana z polskich bibliotek oraz objęta cenzurą^[3].

Przypisy

Bibliografia

• Leksykon historii Polski z 1995
• Encyklopedia Powszechna PWN (tom 4) z 1976
• Zbigniew Gołasz, Franciszek Trąbalski i jego broszura „Barbarzyński mord w Katyniu”, w: „Kroniki Miasta Zabrza” nr 2/2010
• Zbigniew Gołasz, Zapomniany prezydent, „Nasze Zabrze Samorządowe” nr 10/2007
• Zbigniew Gołasz, Franciszek Trąbalski, Strażnik prawdy o Katyniu, „Nasze Zabrze Samorządowe” nr 4/2010
• Zbigniew Kantyka, Franciszek Trąbalski (1870-1964) Działacz ruchu socjalistycznego, Katowice 1985