Franciszek Zych

Franciszek Zych
Ilustracja
Franciszek Zych w 1880 roku we Lwowie
Data i miejsce urodzenia

17 września 1853
Korczyna

Data i miejsce śmierci

19 lutego 1934
Lwów

Miejsce spoczynku

Cmentarz Łyczakowski we Lwowie

Zawód, zajęcie

nauczyciel

Narodowość

polska

Edukacja

C. K. I Gimnazjum w Rzeszowie

Alma Mater

Uniwersytet Lwowski

Stanowisko

dyrektor Państwowego Gimnazjum w Buczaczu

Wyznanie

rzymskokatolickie

Małżeństwo

Zofia

Franciszek Zych (ur. 17 września 1853 w Korczynie, zm. 19 lutego 1934 we Lwowie[1]) – polski nauczyciel, działacz społeczny, członek rady miejskiej w Drohobyczu i rady powiatowej w Buczaczu.

Życiorys

Urodził się 17 września 1853 w Korczynie jako syn Jana[2]. Kształcił się w C. K. I Gimnazjum w Rzeszowie, gdzie 15 czerwca 1874 zdał egzamin dojrzałości[2]. W latach 1874–1879 studiował na Wydziale Filozoficznym na Uniwersytecie Franciszka Józefa we Lwowie (m.in. na seminarium Ksawerego Liskego, specjalizacją przedmiotową była historia, geografia)[1]. W roku akademickim 1878/1879 był prezesem studenckiej organizacji samopomocowej „Bratnia Pomoc”[3].

W latach 1880[1], 1881[4], 1882 pracował jako zastępca nauczyciela c. k. gimnazjum w Przemyślu[5], w latach 1884[6]–1885[7][8], 1887[9], 1888[10], 1889 – jako egzaminowany zastępca nauczyciela tego gimnazjum[11][12]. Reskryptem z 26 sierpnia 1889 l. 17411 zastępca nauczyciela C. K. IV Gimnazjum we Lwowie Franciszek Zych został mianowany rzeczywistym nauczycielem C. K. Wyższego Gimnazjum Realnego im. Franciszka Józefa w Drohobyczu[13], gdzie na tym stanowisku pracował m.in. w latach 1890[14], 1892[15], a w latach 1893[16], 1894[17], 1895 – jako profesor tego gimnazjum[18]. 12 października 1895 został mianowany dyrektorem[19] państwowego niższego gimnazjum w Buczaczu[1], w którym w roku szkolnym 1898/1899 została otwarta 5-a klasa. Jako dyrektor tego gimnazjum pracował m.in. w latach 1899[20], 1901[21], 1907[22], 1908[23], 1909[24], 1911–[25]1913[26], 1914[27], 1920–1921[28].

W latach 1892[15], 1893[16], 1894[17], 1895 odnotowany jako członek rady miejskiej w Drohobyczu[29]. Z inicjatywy F. Zycha, dyrektora c.k. gimnazjum w Buczaczu 15 grudnia 1896 grono nauczycieli tej szkoły zawiązało «buczackie Koło Towarzystwa nauczycieli szkół wyższych»[30]. 7 czerwca 1913 został wybrany w skład zarządu głównego Towarzystwa nauczycieli szkół wyższych[31].

6 maja 1890 w Drohobyczu podczas walnego zgromadzenia członków miejscowego Sokoła wybrano wydział, w skład którego jako wydziałowy wszedł m.in. Franciszek Zych[32]. W 1892 bezinteresownie kierował ćwiczeniami gimnastycznymi członków PTG „Sokół” w Drohobyczu[33].

W marcu 1897 wraz z innymi członkami Rady gminnej w Buczaczu złożył mandat[34]. W latach 1905[35], 1907[36], 1908[37], 1911 był członkiem Rady powiatowej w Buczaczu jako przedstawiciel grupy gmin miejskich[38]. W 1908 wzmiankowany jako członek powiatowej kasy oszędności w Buczaczu[39].

C.K. Rada szkolna krajowa swym reskryptem z 12 września 1909 udzieliła F. Zychowi na przeciąg pierwszego półrocza roku szkolnego 1909/10 urlopu dla poratowania zdrowia[40]. W 1924 wzmiankowany jako dyrektor założonego w 1904 Seminarium nauczycielskiego żeńskiego w Buczaczu[41].

Zmarł 19 lutego 1934 we Lwowie. Został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim w tym mieśie[1].

Rodzina

Żoną F. Zycha była Maria Zofia (czyli po prostu Zofia[42]) z domu Schutt (1868–1952)[43], członkini buczackiego oddziału Ligi Pomocy Przemysłowej[42]. Mieli trojga dzieci:

  • Stanisław[44]
  • Władysław[43], polski paleontolog i geolog, profesor, żołnierz AK, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych
  • Jadwiga[44]

Dorobek

  • W 1887 wydał «Powołanie Krzyzaków do Polski»[45]
  • W 1905 wydał «W 150. rocznicę» (przyczynki do historii buczackiego gimnazjum)[46].

Zobacz też

  • Emil Schutt

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Zych Franciszek. [W:] Tekstowa Kartoteka Osobowa Przemyślan.
  2. ↑ a b Spis maturzystów w latach 1860–1938. W: Sprawozdanie Dyrekcji I Państwowego Gimnazjum im. ks. St. Konarskiego w Rzeszowie za rok szkolny 1937/38. Rzeszów: 1938, s. LXXI.
  3. ↑ Kierownicy Bratniej pomocy. „Kurjer Lwowski”. 73, s. 2–3, 13 marca 1896.
  4. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Przemyślu za rok szkolny 1881. Przemyśl : drukarnia A. Żupnika i Knollera, 1881, s. 58.
  5. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Przemyślu za rok szkolny 1882. Przemyśl : drukarnia A. Żupnika i Knollera, 1882, s. 34.
  6. ↑ Sprawozdanie dyrekcyi c. k. gimnazyum w Przemyślu za rok szkolny 1884. Przemyśl: drukiem gr. kat. kapituły, 1884, s. 48.
  7. ↑ Sprawozdanie dyrekcyi c. k. gimnazyum w Przemyślu za rok szkolny 1885. Przemyśl: drukiem gr. kat. kapituły, 1885, s. 24.
  8. ↑ W Szematyzmie Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1885 wzmiankowany po prostu jako zastępca nauczyciela, zob.: Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1885. Lwów: drukarnia Wł. Łozińskiego, 1885, s. 349.
  9. ↑ Sprawozdanie dyrekcyi c. k. gimnazyum w Przemyślu za rok szkolny 1887. Przemyśl: drukiem S. F. Piątkiewicza, 1887, s. 106.
  10. ↑ Sprawozdanie dyrekcyi c. k. gimnazyum w Przemyślu za rok szkolny 1888. Przemyśl: drukiem S. F. Piątkiewicza, 1888, s. 52.
  11. ↑ Sprawozdanie dyrekcyi c. k. gimnazyum w Przemyślu za rok szkolny 1889. Przemyśl: drukiem S. F. Piątkiewicza, 1889, s. 22.
  12. ↑ W roczniku Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z 1889 wzmiankowany jako zastępca nauczyciela c. k. Wyższego gimnazjum w Przemyślu – zob.: Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1889. Lwów: drukarnia Wł. Łozińskiego, 1889, s. 385.
  13. ↑ Sprawozdanie Dyrektora C. K. IV Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1890. Lwów: czcionkami Drukarni Ludowej, 1890, s. 58.
  14. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1890. Lwów: drukarnia Wł. Łozińskiego, 1890, s. 378.
  15. ↑ a b Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum Realnego im. Franciszka Józefa w Drohobyczu za rok szkolny 1892. Lwów: drukarnia Naukowego Towarzystwa imienia Szewczenki, 1892, s. 45.
  16. ↑ a b Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum Realnego im. Franciszka Józefa w Drohobyczu za rok szkolny 1893. Lwów: drukarnia Naukowego Towarzystwa imienia Szewczenki, 1893, s. 41.
  17. ↑ a b Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum Realnego im. Franciszka Józefa w Drohobyczu za rok szkolny 1894. Lwów: drukarnia Naukowego Towarzystwa imienia Szewczenki, 1894, s. 43.
  18. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1895. Lwów: drukarnia Władysława Łozińskiego, 1895, s. 379.
  19. ↑ Telegramy „Kurjera Lwowskiego”. „Kurjer Lwowski” 284, s. 5, 13 października 1895.
  20. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1899. Lwów, 1899, s. 451.
  21. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1901. Lwów: drukarnia Władysława Łozińskiego, 1901, s. 451.
  22. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1907. Lwów, 1907, s. 491.
  23. ↑ IX. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Buczaczu za rok szkolny 1914. Buczacz, 1908, s. 33.
  24. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1909. Lwów, 1909, s. 535.
  25. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1911. Lwów, 1911, s. 557–558.
  26. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Buczaczu za rok szkolny 1913. 1913, s. 33.
  27. ↑ XV. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Buczaczu za rok szkolny 1914. Buczacz: Nakładem Funduszu Naukowego, Czcionkami Drukarni J. Müllera w Buczaczu, 1914, s. 2, 25, 100.
  28. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Buczaczu za rok szkolny 1913. Buczacz: Nakładem funduszu naukowego, z drukarni i litograf. Stanisława Chowańca w Stanisławowie, 1921, s. 3.
  29. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum Realnego im. Franciszka Józefa w Drohobyczu za rok szkolny 1895. Lwów: drukarnia Naukowego Towarzystwa imienia Szewczenki, 1895, s. 29.
  30. ↑ Muzeum. Czasopismo Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych. R. XIII, zesz. 3. Lwów, 1897, s. 211 [72].
  31. ↑ Obrady nauczycieli szkół wyższych. „Kurjer Lwowski”. 260, s. 3, 9 czerwca 1913.
  32. ↑ Sokoły. „Kurier Lwowski”. 157, s. 2, 8 czerwca 1890.
  33. ↑ Drohobycz. „Przewodnik Gimnastyczny „Sokół””. 7, s. 82 [6], maj 1892.
  34. ↑ Z Buczacza. „Kurier Lwowski”. 84, s. 4, 25 marca 1897.
  35. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1905. Lwów, 1905, s. 313.
  36. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1907. Lwów, 1907, s. 333.
  37. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1908. Lwów, 1908, s. 333.
  38. ↑ Tam że, s. 371.
  39. ↑ Ona została otwarta 22 kwietnia 1899 na mocy uchwały Rady powiatowej z dnia 12 maja 1898 i podstawie statutów zatwierdzonych reskryptem c.k. Namieśnictwa we Lwowie z dnia 16 września 1898 l. 81122, → zob. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1908. Lwów, 1908, s. 831.
  40. ↑ XI. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Buczaczu za rok szkolny 1911. Buczacz: Nakładem funduszu naukowego, drukiem St. Kuźniarskiego w Jaśle, 1921, s. 3.
  41. ↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. R. 1. Lwów–Warszawa, 1924, s. 390.
  42. ↑ a b Stanisława Puchała. Gimnazjum w Buczaczu. „Cracovia Leopolis”.
  43. ↑ a b Mirosława Pałaszewska: Pamiętniki po Władysławie Zychu. „Niepodległość i Pamięć”. 24, s. 347, 2006.
  44. ↑ a b Mirosława Pałaszewska: Pamiętniki po Władysławie Zychu. „Niepodległość i Pamięć”. 24, s. 358 (przyp.), 2006.
  45. ↑ Powołanie Krzyzaków do Polski. Przemysl, 1887, 103 s.
  46. ↑ VI. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Buczaczu za rok szkolny 1905. Buczacz, 1905, s. 3–33.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Францішек Зих, 1880.jpg
Францішек Зих