Franciszkański Zakon Świeckich

Tercjarze franciszkańscy
Dewiza: Pax et Bonum / Pokój i Dobro
Pełna nazwa

Franciszkański Zakon Świeckich

Nazwa łacińska

Ordo Franciscanus Saecularis

Skrót zakonny

OFS

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Status kanoniczny

stowarzyszenie publiczne

Założyciel

św. Franciszek z Asyżu

Data założenia

1221

Data zatwierdzenia

1289

Liczba członków

ok. 500 tys.

Strona internetowa
Św. Franciszek z Asyżu ustanawia III Zakon – 1221, witraż, Klasztor Franciszkanów w Waszyngtonie, 1930

Franciszkański Zakon Świeckich (bracia i siostry od Pokuty, bracia i siostry od Pokuty św. Franciszka, Trzeci zakon św. Franciszka, tercjarze franciszkańscy, franciszkanie świeccy) – mający swoje korzenie w średniowiecznym franciszkańskim ruchu pokutniczym. Katolickie międzynarodowe stowarzyszenie publiczne, którego członkowie uczestniczą w duchu zakonu franciszkańskiego, prowadząc życie apostolskie i zdążając do doskonałości chrześcijańskiej pod wyższym kierownictwem tegoż zakonu[1]. Za inspiratora i pierwotnego założyciela tego zakonu uważany jest św. Franciszek z Asyżu[2].

Historia tercjarstwa franciszkańskiego

Biedaczyna z Asyżu, jak niektóre źródła nazywają św. Franciszka z Asyżu, miał, wychodząc naprzeciw osobom świeckim, przychylnym ideałom zapoczątkowanego przez siebie ruchu, zaproponować formę życia w stowarzyszeniu świeckim (braterskiej wspólnocie). Grupa pierwszych członków tego stowarzyszenia nazywana jest w źródłach franciszkańskich Braćmi i Siostrami od Pokuty. Przez cały okres średniowiecza i w późniejszych wiekach tercjarstwo franciszkańskie było bardzo żywotne. Należeli do niego ludzie różnych stanów – od chłopów, poprzez mieszczan, na monarchach i papieżach skończywszy[3]. Pierwszą nieoficjalną Regułą trzeciego zakonu jest List do wiernych św. Franciszka z 1221. Pierwszą oficjalną Regułą tercjarzy franciszkańskich jest Reguła Mikołaja IV z 1289, kolejną jest Reguła Leona XIII z 1883, a obecnie obowiązującą jest Reguła Pawła VI z 1978. Obok Trzeciego zakonu św. Franciszka, przy kościołach franciszkańskich istniała przez wieki Konfraternia (arcybractwo) Paska św. Franciszka, powstała w Asyżu w bazylice św. Franciszka, zatwierdzona przez Sykstusa V w 1585.

Do najbardziej znanych tercjarzy franciszkańskich należą: bł. Luchezjusz z Poggibonsi, bł. Buonadonna z Poggibonsi, św. Elżbieta Węgierska, św. Ludwik IX[4], św. Ferdynand III, św. Róża z Viterbo, św. Małgorzata z Kortony, św. Aniela z Foligno, bł. Joanna z Signa, św. Elzear z Sabran, św. Konrad z Piacenzy, św. Iwo z Bretanii, św. Roch, bł. Wiwald z San Gimignano, św. Izabela Portugalska, bł. Rajmund Lullus, św. Katarzyna z Genui, bł, Ludwika Albertoni, Alessandro Volta, św. Karol Boromeusz, św. Jan Maria Vianney, bł. Pius IX, Leon XIII, św. Pius X, św. Jan XXIII[5], bł. Zefiryn Giménez Malla, s. B. Antoni Gaudí[6], bł. Karol de Foucauld, św. Joanna Beretta Molla[7].

Tercjarze w Polsce

Pierwsze wspólnoty tercjarskie powstawały na ziemiach polskich przy klasztorach franciszkańskich we Wrocławiu i Krakowie w XIII w. Najbardziej dynamicznym okresem rozwoju tercjarstwa franciszkańskiego były lata międzywojenne (1918-1939). Świadczył o tym kilkusettysięczny stan osobowy[8]. Kryzys w rozwoju zakonu nastąpił w latach okupacji niemieckiej i terroru stalinowskiego. Obecnie wspólnoty Franciszkańskiego Zakonu Świeckich rozsiane są na całym terenie Polski, działając przy klasztorach i kościołach franciszkanów, franciszkanów konwentualnych i kapucynów oraz parafiach prowadzonych przez księży diecezjalnych. W Polsce istnieje 16 regionów[9], w których około 17 000 członków skupionych jest w blisko 600 wspólnotach.

Działalnością FZŚ na poziomie ogólnopolskim kieruje rada narodowa z przełożonym narodowym i przewodniczącym konferencji asystentów narodowych[10]. Asystentami duchowymi są kapłani z I zakonu franciszkańskiego należący do polskich prowincji franciszkańskich lub kapłani diecezjalni posiadający upoważnienie do asystencji duchowej FZŚ ważnie otrzymane od jednego z Zakonów: Zakon Braci Mniejszych, Zakon Braci Mniejszych Konwentualnych, Zakon Braci Mniejszych Kapucynów.

Stowarzyszeniami wiernych związanymi z Franciszkańskim Zakonem Świeckich w Polsce są Młodzież Franciszkańska i Rycerze św. Franciszka. Tercjarze w Polsce wydają dwa periodyki „Głos św. Franciszka” we Wrocławiu[11] oraz „Pokój i Dobro” na Górnym Śląsku[12].

Znani polscy tercjarze to m.in.: bł. Dorota z Mątowów[13], bł. Aniela Salawa, Józef Haller, Jacek Malczewski, bł. ks. Jerzy Popiełuszko, bł. kard. Stefan Wyszyński[14] i kard. Henryk Gulbinowicz[15].

Przełożeni narodowi

  • Br. Fryderyk Widera OFS
  • Br. Adam Smoleń OFS
  • S. Joanna Berłowska OFS
  • S. Emilia Nogaj OFS

Przypisy

  1. ↑ Kodeks Prawa Kanonicznego, Stowarzyszenia Wiernych, kan. 303. www.archidiecezja.lodz.pl. [dostęp 2009-10-22].
  2. ↑ Emil M. Pacławski: Mały alfabet franciszkański. Tychy: Ara-Graf, 2009, s. 22-24. ISBN 83-87646-12-4.
  3. ↑ Agostino Gemelli: Franciszkanizm. Warszawa: Prowincjałat OO. Franciszkanów, 1988, s. 69-72. ISBN 83-85037-41-1.
  4. ↑ Henryka Chmielewska, Jerzy Chmielewski: Św. Ludwik Król, patron panewnickiej bazyliki. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2008. ISBN 978-83-7030-645-8.
  5. ↑ Wstąpił do zakonu franciszkańskiego 1 marca 1896 r., mając zaledwie lat 14. Por. Jan XXIII: Przemówienie do braci i sióstr z całej rodziny serafickiej wygłoszone w patriarchalnej bazylice laterańskiej dnia 16 kwietnia 1959 r. w 750. rocznicę zatwierdzenia Reguły życia franciszkańskiego, [w:] Refleksje nad regułami franciszkańskimi. Warszawa-Kraków: Franciszkańskie Centra OFM, OFMConv, OFMCap, 2010, s. 37, ISBN 978-83-930164-2-6.
  6. ↑ Wincenty Zaleski SDB: Święci na każdy dzień. Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie, 2008. ISBN 978-83-7201-353-8.
  7. ↑ M. Kuczkowski, Tercjarze św. Franciszka z Asyżu, Pelplin 2014, s. 52, 154.
  8. ↑ M. Kuczkowski, Dzieje Trzeciego Zakonu św. Franciszka z Asyżu na ziemiach polskich w latach 1918-1939 w świetle czasopism tercjarskich, Pelplin 2010.
  9. ↑ Podział na regiony nastąpił w czasie II Kapituły Narodowej Franciszkańskiego Zakonu Świeckich, która obradowała w dniach od 9-11 października 1992 w Kalwarii Zebrzydowskiej; zob. Fryderyk Widera. List przełożonego Rady Narodowej FZŚ. „Głos św. Franciszka”. 12, s. 32, 1992. Wrocław: Wydawnictwo św. Antoniego. ISSN 1230-5308. 
  10. ↑ Historia powstania Franciszkańskiego Zakonu Świeckich i jego rozwój na ziemiach polskich. www.fzs.franciszkanie.pl. [dostęp 2009-10-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (4 listopada 2006)].
  11. ↑ Głos św. Franciszka. www.franciszkanie.com. [dostęp 2009-10-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (19 czerwca 2009)].
  12. ↑ Kwartalnik „Pokój i Dobro”. www.fzs.katowice.opoka.org.pl. [dostęp 2009-10-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (28 maja 2009)].
  13. ↑ Lázaro Iriarte, Józef Salezy Kafel, Andrzej Józef Zębik, Krystyna Kuklińska: Historia franciszkanizmu. Kraków: Bracia Mniejsi Kapucyni, 1998, s. 568. ISBN 83-910410-0-X.
  14. ↑ Alojzy Pańczak: Ksiądz Kardynał Stefan Wyszyński, prymas Polski i tercjarz franciszkański. Poznań: 2002, s. 6-7, 68, 85.
  15. ↑ Wiadomości Prowincji św. Jadwigi Zakonu Braci Mniejszych 35 (2005) nr 8, s. 4.

Bibliografia

Franciszkanizm
Początki
Święci i błogosławieni
rodziny franciszkańskiej
Wybitni uczeni
franciszkańscy
Papieże
Działalność, instytucje,
siedziby
Zakon franciszkański
Św. Franciszek

Media użyte na tej stronie

IIIOrdFran.jpg
Autor: Abraham, Licencja: CC BY-SA 4.0
Św. Franciszek z Asyżu ustanawia III Zakon - 1221, witraż z klasztoru franciszkańskiego w Waszyngtonie
StFrancis part.jpg
Górną częścią najstarsze Portret Franciszek z Asyżu, ścienne malowidła w Sacro Speco w Subiaco.