Frankowie

Frankowie (łac. Franci, gens Francorum) – zachodniogermańska federacja plemion, u swoich uchwytnych źródłowo początków, tj. w III w. n.e., zamieszkująca tereny na północ i wschód od dolnego Renu. Między trzecim a piątym wiekiem część Franków najeżdżała terytorium Cesarstwa Rzymskiego, gdy inna część weszła w skład rzymskich wojsk w Galii. Tylko Frankowie saliccy utworzyli królestwo na terenach rzymskich. Pod wodzą rodzimej dynastii Merowingów podbili niemal całą Galię. Pod władzą Karolingów państwo to stało się wiodącą siłą chrześcijańskiego Zachodu. Jego rozpad dał początek dwóm wiodącym siłom średniowiecza: królestwu Francji i Świętemu Cesarstwu Rzymskiemu.

Powstanie

Frankowie powstali w III wieku n.e. z wymieszania mniejszych plemion germańskich (Ampsivariów, Brukterów, Chamawów, Chattuariów) i Franków salickich, mieszkających nad dolnym Renem. Pierwsza wzmianka o Frankach w źródłach pisanych pochodzi z roku 253[1] lub 257[2]. W połowie IV wieku Frankowie osiedli w północnej Galii, w tzw. Toksandrii (ziemie położone pomiędzy rzekami: Moza i Skalda, część późniejszej Geldrii i Brabancji)[3].

Podboje

Ekspansja Franków

Frankowie saliccy, pokonując inne plemiona, podbili w V wieku Galię. Podbój rozpoczął Childeryk, ojciec Chlodwiga, który miał swoją siedzibę w Tournai (gdzie w 481 roku został pochowany). Około roku 486 Chlodwig dokonał zwycięskiego ataku na tereny określane jako Belgica Secunda. W 491 ogłosił się panem ludu, z którego pochodziła jego matka (Turyngów) i odniósł zwycięstwo nad Alamanami, którzy byli w konflikcie także z innym odgałęzieniem Franków – Frankami rypuarskimi. Chlodwig interweniował też w Burgundii, gdzie usiłował wzmocnić stronnictwo swego sojusznika, Godigisela. Wojna doprowadziła jednak do umocnienia Gundobada, wroga Franków.

W 507 roku wybuchł konflikt z królestwem Wizygotów, których ziemie sięgały Loary. W tym konflikcie wspierał Chlodwiga król Burgundii. Bitwa stoczona z Wizygotami pod Vouillé w okolicach Poitiers przyniosła zwycięstwo Chlodwigowi. Król Wizygotów, Alaryk II został zabity, a akwitańskie prowincje królestwa wizygockiego znalazły się w rękach Chlodwiga. Mógł on osiągnąć więcej, gdyby nie interwencja króla Ostrogotów Teodoryka.

Wiadomo, że ostatni okres panowania Chlodwiga wypełniła eliminacja innych małych królestw frankijskich z ośrodkami w Kolonii, Cambrai, Thérouanne i Le Mans, z których większość była rządzona przez jego krewnych. Chlodwig umarł 27 listopada 511 roku.

Zapinka frankijska z VI w. n.e.

Tak jak w przypadku Teodoryka ważna była dla panowania Chlodwiga nie rywalizacja z Rzymem, ale zdominowanie rywalizujących ze sobą plemion: Franków, Burgundów, Sasów i potomków rzymskich przywódców. Ze względu na oddalenie od Bizancjum cesarz wschodni łaskawszym okiem patrzył na Chlodwiga i Franków niż Teodoryka i Ostrogotów. Bizancjum (cesarz Anastazy I) uznało władzę Chlodwiga i w 508 roku przyznało mu konsulat honorowy. Być może wiązało się to z przejściem króla na chrześcijaństwo. Ta różnica w postawie wobec Franków i Ostrogotów wpłynęła zasadniczo na dalsze losy obu królestw.

Źródła wiedzy o Frankach

Informacji na temat Franków jest mało, pochodzą praktycznie jedynie z dzieła Dziesięć ksiąg historii kościelnej Franków, napisanej przez biskupa Grzegorza z Tours (538–594).

Wskazówki bibliograficzne

  • Gustav Faber, Merowingowie i Karolingowie, PIW, Warszawa 1994.
  • Charles Lelong, Życie codzienne w państwie Merowingów, PIW, Warszawa 1967.
  • Tadeusz Manteuffel, Historia powszechna. Średniowiecze, PWN, Warszawa 2004 (wyd. XV)
  • Magdalena Mączyńska, Wędrówki ludów. Historia niespokojnej epoki IV i V w, PWN, Warszawa-Kraków 1996, ISBN 83-01-12120-3.
  • Karol Modzelewski, Barbarzyńska Europa, Warszawa 2004.
  • Roman Michałowski, „Galia Merowińska”, [w:] Narodziny średniowiecznej Europy, pod red. H. Samsonowicz, Warszawa 1999, s. 151–181.
  • Jerzy Rajman, Encyklopedia średniowiecza, Wyd. Zielona Sowa, Kraków 2006.
  • Pierre Riché, Edukacja i kultura w Europie Zachodniej w VI-VIII w., Warszawa 1967.
  • Benedykt Zientara, Świt narodów europejskich, Warszawa 1985, 1995.
  • Benedykt Zientara, Historia powszechna średniowiecza, Wyd. TRIO, Warszawa 2002.

Zobacz też

Przypisy

  1. Malcolm Todd, The Germanic peoples and Germanic society, [w:] Alan K. Bowman, Peter Garnsey, Averil Cameron (red.), The Cambridge Ancient History: Volume 12. the Crisis of Empire, A.D. 193-337, wyd. 2, Cambridge: Cambridge University Press, 2005, s. 444, ISBN 0-521-85073-8, OCLC 121060 (ang.).
  2. Paul G. Bahn, Archeologia. Przewodnik, Warszawa: Arkady, 2004, s. 184, ISBN 83-213-4293-0, OCLC 749306623.
  3. Jan Balicki, Maria Bogucka, Historia Holandii, wyd. 2, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1989, s. 14, ISBN 83-04-03025-X, OCLC 69554026.

Media użyte na tej stronie

Armoiries république française.svg
Autor: Bonjour vive la France Dessiné par Jérôme BLUM le 5 septembre 2007. Készítette: Jérôme BLUM 2007., Licencja: CC BY-SA 2.0 fr
unofficial armorial bearings of the French republic, created from France coa.png. (The only official emblem of France is its tricolour flag).
Franks expansion.gif
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Roke~commonswiki (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0

Expansion of the Franks, using Library of Texas Frankish power map, Image:843-870 Europe.jpg and Image:Western empire verdun 843.png. (Simplified for the purposes of the animation - Franks were not united in some periods; at many points they had different kings - frankish dominions shown at Image:ClovisDomain.jpg) Note only shows saxony after it was completely subdued (804) although most sources say range (772-98 for instance); some maps show brittany controlled by franks.

Based on blank map of Europe from commons