František Daneš (językoznawca)

František Daneš
Data i miejsce urodzenia23 lipca 1919
Písek
Data i miejsce śmierci18 marca 2015
Praga
Zawód, zajęciejęzykoznawca
Narodowośćczeska
Odznaczenia
Medal Za Zasługi II stopnia (Czechy)

František Daneš (ur. 23 lipca 1919 w Písku, zm. 18 marca 2015 w Pradze) – czeski językoznawca, bohemista.

Poruszał zagadnienia z zakresu składni, semantyki, fonologii, stylistyki, socjolingwistyki i lingwistyki tekstu[1]. Poświęcił się badaniom czeszczyzny literackiej[1]. Tworzył bądź współtworzył liczne publikacje naukowe z zakresu językoznawstwa[1], a także popularyzował językoznawstwo na łamach czeskich periodyków, takich jak „Literární noviny” i „Vesmír”. Brał także udział w audycjach radiowych i programach telewizyjnych[2][3].

Życiorys

Studia z zakresu bohemistyki i anglistyki na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Karola w Pradze, przerwane wojną, ukończył w 1947 r.[3] Później pracował jako nauczyciel języka czeskiego i angielskiego w Gimnazjum Realnym im. Edwarda Beneša w Pradze. W 1962 r. został zatrudniony jako docent na Wydziale Filozoficznym UK, a w 1992 r. powołano go na stanowisko profesora.

W 1947 r. został zatrudniony w Instytucie Języka Czeskiego Akademii Nauk Republiki Czeskiej. W latach 1965–1970 i 1990–1994 był jego kierownikiem. Prowadził wykłady w Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Holandii, Brazylii i Austrii[3]. Był członkiem towarzystw naukowych (Jazykovědné sdružení, Praskie Koło Lingwistyczne, Societas Linguistica Europea, Deutsche Gesellschaft für Semiotik, International Association for Dialogue Analysis)[3]. Należał do rad redakcyjnych prestiżowych czasopism językoznawczych „Slovo a slovesnost”, „Naše řeč”[3].

Działalność naukowa

Jego działalność naukowa wywarła wpływ na krajowe i zagraniczne badania z zakresu socjolingwistyki i kultury języka[3]. Poruszał zagadnienia z zakresu relacji między językiem a społeczeństwem, postawy wobec języka oraz problematykę standardowości w języku[3]. Udzielał się w dziedzinie higieny i terapii językowej[3].

Za swój dorobek naukowy został w 2010 roku odznaczony Medalem Za Zasługi II stopnia[4]. Został także uhonorowany Medalem Josefa Dobrovskiego oraz nagrodą De scientia et humanitate optime meritis[3][5].

Wybrana twórczość

  • Soustava hudebních prostředků větných a její vztah k významové stavbě věty (1951)
  • Intonace a věta ve spisovné češtině (1957)
  • Malý průvodce po dnešní češtině (1964)
  • Věta a text – studie ze syntaxe spisovné češtiny (1985)
  • Český jazyk na přelomu tisíciletí (1997)
  • Jazyk a text – výbor z lingvistického díla Františka Daneše (1999–2000)
  • Jak napsat odborný text (współautorstwo, 1999)

Przypisy

  1. ↑ a b c Jozef Mistrík, Encyklopédia jazykovedy, wyd. 1, Bratislava: Obzor, 1993, s. 106, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).
  2. ↑ Jiří Nekvapil, František Daneš on his seventieth birthday, s. 194–198 (cz.).
  3. ↑ a b c d e f g h i Jiří Kraus, In memoriam František Daneš, „Linguistica Pragensia”, 25 (2), styczeń 2016 (ang.).
  4. ↑ Seznam vyznamenaných, Pražský hrad [dostęp 2022-01-07] (cz.).
  5. ↑ František Štícha, František Daneš devadesátiletý, Vesmír 88, 367, 2009/6, vesmir.cz, 11 czerwca 2009 [dostęp 2020-01-25] (cz.).

Bibliografia

  • Jiří Černý, Jan Holeš, Kdo je kdo v dějinách české lingvistiky, Praga: Libri, 2008, s. 113–117, ISBN 978-80-7277-369-5 (cz.).
  • Kdo je kdo: 91/92: Česká republika, federální orgány ČSFR. Díl 1, A–M, Praga: Kdo je kdo, 1991, s. 143, ISBN 80-901103-0-4 (cz.).
  • Kdo je kdo: osobnosti české současnosti: 5000 životopisů / (Michael Třeštík editor), wyd. 5, Praga: Agentura Kdo je kdo, 2005, s. 97, ISBN 80-902586-9-7 (cz.).
  • Josef Tomeš, Český biografický slovník XX. století: I. díl: A-J, Praga–Litomyśl: Paseka; Petr Meissner, 1999, s. 222, ISBN 80-7185-245-7 (cz.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

CZE Medaile Za zasluhy 2st (1994) BAR.svg
Baretka: Medal za Zasługi II Stopnia – Republika Czeska (od 1994).