Franz Josef Niedenzu

Franz Josef Niedenzu

skrót w taksonomii: Nied.

Franz Josef Niedenzu i jego podpis
Data i miejsce urodzenia	29 listopada 1857 Koperniki
Data i miejsce śmierci	30 września 1937 Braniewo
Zawód, zajęcie	botanik

Ogród zoologiczno-botaniczny w Braniewie, powstały w miejscu założonego w 1893 przez Franza Niedenzu ogrodu botanicznego

Pamiątkowy nagrobek profesora, ufundowany w otwartym w 2021 roku lapidarium na cmentarzu św. Jana

Franz Josef Niedenzu (ur. 29 listopada 1857 w Kopernikach na Dolnym Śląsku, zm. 30 września 1937 w Braniewie) – niemiecki botanik, systematyk (skrót w taksonomii od jego nazwiska: Nied.)^[1][2].

Życiorys

Franz Niedenzu uczęszczał do gimnazjum Carolinum w Nysie^[3], gdzie w roku 1878 uzyskał świadectwo dojrzałości. Następnie studiował we Wrocławiu matematykę i nauki przyrodnicze, był tam również aktywnym członkiem katolickiego stowarzyszenia studenckiego. Po zdaniu egzaminu państwowego w 1886 r. pracował najpierw we wrocławskim Johannes-Gymnasium, a w roku 1888 został asystentem botanika profesora Adolfa Englera, pod którego kierunkiem obronił w 1889 roku doktorat. Gdy profesor Engler w 1889 został przeniesiony do Berlina, Niedenzu przeniósł się razem z nim. W Berlinie poznał swoją żonę Emmę Diefenbach.

W 1892 roku Niedenzu otrzymał stanowisko wykładowcy na wydziale matematyki i nauk przyrodniczych w Kolegium Jezuickim w Braniewie (Collegium Hosianum), które w 1912 zostało przemianowane w Akademię Państwową. W Braniewie Niedenzu założył w 1893 ogród botaniczny, w którym uprawiał 2500 gatunków i odmian roślin, wśród nich m.in. sprowadzone z Ameryki Południowej, w tym po raz pierwszy nieznane dotąd w całych Prusach Wschodnich pomidory. Po II wojnie światowej w tym miejscu utworzono istniejący do początku XXI wieku ogród zoologiczno-botaniczny w Braniewie. Wiele drzew posadzonych ręką profesora Niedenzu rośnie w tym miejscu do dziś, wśród nich m.in. tulipanowiec liriodendron tulipifera, miłorząb gingko biloba oraz orzesznik^[3].

Jego głównym obszarem pracy była systematyka roślin. W tej dziedzinie rozwijał pracę swojego nauczyciela Englera, który opracował system taksonomii roślin, tzw. (system Englera).

Niedenzuella sp. otrzymała nazwę na cześć braniewskiego botanika Franza Niedenzu

Franz Niedenzu był redaktorem wydań od 20. do 22. Flora von Deutschland Christiana Augusta Friedricha Garcke. Znany był ze swojej pracy na temat roślin z rzędu malpigiowców; do dzieła swojego mistrza Adolfa Englera Das Pflanzenreich napisał rozdział Malpighiaceae. Do pracy Die Natürlichen Pflanzenfamilien Englera i Carla Prantla dodał opisy dziewięciu rodzin.

Franz Niedenzu, oprócz wykładów z botaniki, prowadził na uczelni w Braniewie również zajęcia z zoologii, chemii i fizyki. Był bardzo lubiany przez swoich uczniów, którzy nazywali go „papa Niedenzu”^[3]. W 1925 został rektorem Akademii w Braniewie, w rok później, w 1926, przeszedł na emeryturę. Zmarł w Braniewie 30 września 1937 r. i tam został pochowany na cmentarzu św. Jana (Johannisfriedhof)^[4]. Cmentarz, a z nim grób profesora, został zlikwidowany w latach 70. XX w. W 2021 roku ufundowana została płyta pamiątkowa w lapidarium na byłym cmentrarzu upamiętniająca wybitnego botanika (na zdjęciu). Również po jego mieszkaniu w Braniewie nie ma współcześnie śladu – dom profesora przy ulicy Am Stadtpark 3^[5] (pomiędzy amfiteatrem a pl. Wolności) został zniszczony podczas wojny, a następnie rozebrany.

Franz Niedenzu miał pięcioro dzieci – dwie córki i trzech synów. Najstarszy syn poległ w pierwszej wojnie światowej, dwóch pozostałych zostało lekarzami. Najmłodszy syn Arnold (1896–1973) był uznanym i cenionym chirurgiem i ginekologiem w Reszlu^[6][5]. Dwie córki zostały nauczycielkami^[3].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Wykaz publikacji Franza Niedenzu im Katalogu Niemieckiej Biblioteki Narodowej
• Nota biograficzna (ang.)