Franz Kutschera

Franz Kutschera

Kat Warszawy

SS-Brigadeführer
Data i miejsce urodzenia	22 lutego 1904 Oberwaltersdorf, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	1 lutego 1944 Warszawa, Polska pod okupacją III Rzeszy
Przebieg służby
Formacja	Schutzstaffel
Stanowiska	dowódca SS i Policji na dystrykt warszawski
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa kampania francuska
Odznaczenia

Franz Kutschera (ur. 22 lutego 1904 w Oberwaltersdorf, zm. 1 lutego 1944 w Warszawie) – austriacki zbrodniarz nazistowski, od 1930 członek Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP), SS-Brigadeführer und Generalmajor der Polizei, Dowódca SS i Policji na dystrykt warszawski Generalnego Gubernatorstwa podczas okupacji niemieckiej w Polsce, zwany katem Warszawy.

Kariera wojskowa i NSDAP

Z zawodu ogrodnik. W latach 1918-1919 Kutschera służył w austro-węgierskiej marynarce wojennej, a następnie został słuchaczem szkoły mechanicznej w Budapeszcie. W latach 1920-1928 przebywał w Czechosłowacji. Do NSDAP wstąpił 5 grudnia 1930 roku (nr legitymacji 363 031), natomiast członkiem SS był od 1 listopada 1931 roku (nr legitymacji 19 659). Był posłem do Reichstagu od kwietnia 1938 do śmierci. W 1939 roku został też honorowym sędzią w Sądzie Ludowym. W okresie 1 lipca 1935–16 marca 1938 był zastępcą dowódcy 90. pułku SS "Kärnten" w Klagenfurcie. Gauleiter Karyntii od 20 lutego 1938 do listopada 1941. Służył na froncie w czasie kampanii francuskiej. Od 30 stycznia 1942 służył w sztabie operacji antypartyzanckich gen. von dem Bacha. Odznaczony Krzyżem Żelaznym I i II klasy.

Dowódca SS w Warszawie

Obwieszczenie o egzekucji 100 zakładników, 3 grudnia 1943

(c) Bundesarchiv, Bild 192-016 / NieznanyUnknown author / CC-BY-SA 3.0

Wizyta Heinricha Himmlera w niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen; w długim płaszczu ówczesny gauleiter Karyntii Franz Kutschera (1941)

Pogrzeb Kutschery (1944)

Po objęciu 25 września 1943 stanowiska w Warszawie, z miejsca zastosował niespotykany do tej pory w okupowanym mieście terror w stosunku do ludności cywilnej (wcześniej podobne stanowisko obejmował od kwietnia do września 1943 w Mohylewie, gdzie znany był z „twardych metod”). Zwiększono liczbę łapanek, nastąpiły liczniejsze egzekucje uliczne, codziennie były rozwieszane w miejscach publicznych obwieszczenia o kolejnych Polakach, którzy będą rozstrzelani w razie zamachu na jakiegokolwiek żołnierza lub policjanta niemieckiego. Obwieszczenia te podpisywane były anonimowo przez niewymienianego z nazwiska „Dowódcę SS i Policji na Dystrykt Warszawski”. Szacuje się, że na rozkaz Kutschery rozstrzeliwano ok. 300 osób tygodniowo.

Wyrok śmierci i akcja „Kutschera”

Rozpracowanie na przełomie roku 1943 i 1944 prowadziło kilka komórek Armii Krajowej. Tożsamość Kutschery ustalili Aleksander Kunicki ps. „Rayski” i Teodora Żukowska ps. „Milena”. Za masowe egzekucje Polaków w okupowanej Warszawie Kutschera został skazany przez Komendę Główną Armii Krajowej w porozumieniu z rządem Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie na karę śmierci. Rozkaz likwidacji Kutschery wydał gen. August Emil Fieldorf. Podczas akcji przeprowadzonej w Al. Ujazdowskich w Warszawie wyrok wykonał oddział specjalny Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej „Pegaz”.

W czasie uroczystości pogrzebowej 4 lutego 1944 w pałacu Brühla odbył się ślub nieżyjącego Kutchery z Jane Lillian Steen, Norweżką, która była z nim w ciąży^[1]. Kutschera został pochowany na cmentarzu Bohaterów (niem. Heldenfriedhof), który Niemcy urządzili na cmentarzu Wojskowym na Powązkach^[2]. Imieniem Kutschery Niemcy nazwali 90. pułk SS (dawny „Kärnten”).

W 1990 szczątki Kutschery wraz ze szczątkami ponad 2500 innych Niemców poległych w czasie wojny ekshumowano i przeniesiono na niemiecki cmentarz wojenny w Joachimowie-Mogiłach koło Skierniewic^[2]. Ze względu na popełnione zbrodnie jego nazwisko nie zostało umieszczone na cmentarnych tablicach nagrobnych^[2].

Rodzina

Jane Lillian Kutschera po wojnie wyszła ponownie za mąż i umarła w Norwegii w 1994 roku. Synowi Franza i Jane Lillian nadano imię Franz Kutschera, ale zdecydował się używać wyłącznie imienia Sepp^[3]. Jako Sepp Kutschera zapisał się jako znany alpinista, który jako pierwszy w historii zdobył górę Koh-e Keshni Khan w Hindukuszu, o wysokości 6745 m. Miało to miejsce w 1963 roku^[4]. Zmarł dziesięć lat po matce, w 2004 roku.

Kariera w SS

• SS-Hauptscharführer (st. sierżant) – luty 1933
• SS-Untersturmführer (podporucznik) – 9 listopada 1935
• SS-Obersturmführer (porucznik) – 9 listopada 1936
• SS-Sturmbannführer (major) – 14 września 1937
• SS-Obersturmbannführer (podpułkownik) – 16 marca 1938
• SS-Standartenführer (pułkownik) – 25 czerwca 1938
• SS-Oberführer (st. pułkownik) – 30 stycznia 1939
• SS-Brigadeführer (generał brygady) – 9 listopada 1940

Inne informacje

W marcu 2002 zdobyty podczas Akcji Kutschera pistolet Walther PP – osobista broń Franza Kutschery – trafił do zbiorów Muzeum Wojska Polskiego^[5].

Przypisy

Bibliografia

• Marek Dunin-Wąsowicz, Zamach na Kutscherę, Warszawa 1957.
• Piotr Stachniewicz, Akcja Kutschera, Warszawa 1982.