Franz Maria von Thugut

Johann Amadeus Franz de Paula

Data i miejsce urodzenia	24 maja 1736 Linz
Data i miejsce śmierci	28 maja 1818 Wiedeń

Franz Maria von Thugut, właśc. Johann Amadeus Franz de Paula, baron von Thugut (ur. 24 maja 1736 w Linzu, zm. 28 maja 1818 w Wiedniu) – austriacki dyplomata i polityk.

Urodził się w Linzu. Jego ojcem był skarbnik austriacki Johann Thugut, a matką Eva Maria Mösbauer, córka młynarza. Ojciec zmarł w 1760, pozostawiając rodzinę w nędzy. Zaopiekowała się nią wówczas Maria Teresa Habsburg.

Stambuł

Thuguta wysłano do szkoły języków orientalnych, po której ukończeniu został dragomanem ambasady Austrii w Konstantynopolu. W roku 1769 został tamtejszym cesarskim Chargé d’affaires. W roku 1771 uczyniono go internuncjuszem (internuncio) Austrii w stolicy tureckiej. W roku 1771 doszło do incydentu, kiedy policjanci tureccy ścigali pewnego Armeńczyka aż do ambasady austriackiej. Jeden z nich stłukł wystrzałem szybę. Skazano go potem na śmierć, a resztę policjantów rząd turecki zesłał na wygnanie do Azji. W Stambule von Thugut urzędował do momentu, gdy 7 maja 1775 doprowadził do tego, ze Imperium osmańskie oddało Austrii Bukowinę. Jego działaniami kierował bezpośrednio z Wiednia kanclerz Wenzel Anton von Kaunitz.

Francja, Włochy, Polska, Neapol

Po 1775 roku podróżował po Francji i Włoszech, częściowo w misjach dyplomatycznych. W 1778 roku Maria Teresa Habsburg nawiązała za jego pośrednictwem pokojowe rokowania z Fryderykiem II w Berlinie.

W latach 1780–1783 był posłem austriackim w Warszawie. W 1783 roku poprosił o zwolnienie z tego stanowiska, po czym mieszkał czas jakiś w Paryżu.

Od roku 1787 do 1789 był posłem-ministrem w Neapolu, gdzie wykazał wielki takt doradzając córce Marii Teresy Marii Karolinie Habsburg.

W 1790 cesarz Józef II Habsburg wysłał go do Bukaresztu jako komisarza przy hospodarze Wołoszczyzny. Jego zadaniem było prowadzić rokowania pokojowe z Turkami.

Kariera polityczna w Austrii

W latach 1793–1800 był Kanclerzem i Ministrem Spraw Zagranicznych Austrii. Jako szef MSZ był zwolennikiem walki z rewolucjonistami francuskimi i Napoleonem, aż do zwycięskiego końca. Niepowodzenia z lat 1799 i 1800 spowodowały, że utrzymywał się na stanowisku już tylko dzięki potężnemu wstawiennictwu Brytyjczyków, którzy płacili wówczas Austrii subsydia wojenne. Przegrana bitwa pod Hohenlinden (3 XII 1800) zakończyła jednak karierę Thuguta.

Cytaty

• „Nie mogę cię ocalić, Polsko, niech się przynajmniej z innymi podzielę tym, co po tobie zostaje.” [Kocój, Obrady sejmu wielkiego, 1988, s. 19]

Bibliografia

• Alfred von Vivenot, Thugut, Clerfait und Wurmser – Original-Documente aus dem K.K. Haus-, Hof- und Staats-Archiv und dem K.K. Kriegs-Archiv in Wien vom Juli 1794 bis Februar 1797, Wien 1869.
• Roider, Karl. A, Baron Thugut and Austria’s response to the French Revolution, Princeton 1987.
• Encyclopædia Britannica Eleventh Edition.
• Stanisław Edward Nahlik, Narodziny nowożytnej dyplomacji, Ossolineum Wrocław 1971, s. 206.