Freediving

Swobodne nurkowanie przy użyciu monopłetwy

Freediving (z ang. free „wolny, swobodny”; diving „nurkowanie”) – nurkowanie na wstrzymanym oddechu. Podczas zanurzenia nurek nie używa akwalungu, przez co freediving często jest nieściśle nazywany nurkowaniem bezsprzętowym. Nie jest to do końca prawda, ponieważ freediverzy korzystają ze sprzętu takiego jak maski/okulary, specjalne płetwy, pianki/skóry pływackie, balast itp.

Historia[1]

Odkrycia archeologiczne na całym świecie dowodzą, że nurkowanie swobodne jest tak stare, jak sama ludzkość. Najstarsze tzw. śmietniska muszlowe, czyli kopce usypane z muszli małży spożywanych przez prehistorycznych ludzi, datowane są na 140 tysięcy lat. Najstarszą (datowaną na około 5500 rok p.n.e.) perłę wskazującą na podwodną aktywność człowieka odkryto w południowo-wschodniej części Półwyspu Arabskiego. Źródła dowodzą, że nurkowanie na wstrzymanym oddechu w celu pozyskiwania owoców morza, gąbek i pereł było powszechnie praktykowane już w V–III w. p.n.e. Inne udokumentowane zastosowanie nurkowania na wstrzymanym oddechu dotyczy działań wojennych, m.in. podczas oblężenia Syrakuz (415 p.n.e.) czy oblężenia Tyru (333 p.n.e.).

Spośród starożytnych nurków najlepiej znane są ama - japońskie i koreańskie poławiaczki m.in. pereł, homarów i ostryg, a także greccy poławiacze gąbek wykorzystujący metodę skandalopetra.

Współczesny freediving[1]

Współczesny freediving związany jest z Europą Południową, a jego popularność wynika z wynalezienia okularów nurkowych i ich stosowaniu przez łowców podwodnych. Pierwszy oficjalny rekord głębokościowy we freedivingu ustanowił Raimondo Bucher w 1949 roku nurkując na 30 m. Barierę 50 metrów podczas oficjalnej próby jako pierwszy pokonał  Enzo Maiorca w 1961 roku. Bariera 100 metrów została pokonana na wstrzymanym oddechu przez Jacques’a Mayol’a w 1976 roku, a na 150 metrów jako pierwszy freediver zanurkował Włoch Umberto Pelizzari w 1999 roku. „Najgłębszym człowiekiem świata” jest Austriak Herbert Nitsch, który zanurkował w 2007 roku na 214 metrów.

W 1991 roku powstała AIDA International – międzynarodowa federacja zrzeszająca narodowe federacje nurków na wstrzymanym oddechu. AIDA International organizuje zawody międzynarodowe, opracowuje standardy edukacji i bezpieczeństwa, a także udoskonala regulacje dotyczące zmagań sportowych[2].

Rodzaje konkurencji

Sport ten dzielimy na[3][4]:

  • konkurencje głębokościowe – gdzie celem jest osiągnięcie jak największej głębokości:
    • stały balast (CWT) – nurek zanurza się i wynurza wyłącznie o własnych siłach wykonując równoległe ruchy nóg jak w delfinie, przy czym zastosowany balast jest stały i nie można go odrzucać; można używać płetw lub monopłetwy, a także dozwolone jest jednokrotne złapanie się za linę w celu zakończenia zanurzania oraz rozpoczęcia wynurzania; od 2019 roku dyscyplina posiada podkategorię stały balast w płetwach podwójnych (CWT Bifins) gdzie nurek podczas zanurzenia i wynurzenia w płetwach podwójnych wykonuje nogami ruchy nożycowe (naprzemienne);
    • stały balast bez płetw (CNF) - nurek zanurza się i wynurza o własnych siłach bez użycia płetw, przy czym zastosowany balast jest stały i nie można go odrzucać; dozwolone jest jednokrotne złapanie się za linę w celu zakończenia zanurzania oraz rozpoczęcia wynurzania;
    • free immersion (FIM) – nurkowanie bez płetw, zawodnik pokonuje drogę w dół i do góry podciągając się rękoma po linie; nie ma znaczenia, czy zanurzenie będzie następowało „głową w dół” czy „nogami w dół”;
    • zmienny balast (VWT) – zawodnik zanurza się z dodatkowym balastem, który zostawia na dole i powraca o własnych siłach korzystając z płetw i/lub liny;
    • no limits (NLT) – zawodnik zanurza się z dodatkowym balastem, najczęściej na specjalnej konstrukcji zwanej „windą”, wynurza zaś w dowolnie wybrany przez siebie sposób, najczęściej za pomocą balonu z powietrzem lub dmuchanej kamizelki.
  • konkurencje basenowe
    • dynamika w płetwach – zawodnik ma za zadanie przepłynąć jak najdłuższy dystans pod wodą korzystając z płetw lub monopłetwy wykonując równoległe ruchy nóg jak w delfinie; od 2019 roku dyscyplina posiada podkategorię dynamika w płetwach podwójnych (DYN Bifins) gdzie nurek podczas płynięcia w płetwach podwójnych wykonuje nogami ruchy nożycowe (naprzemienne);
    • dynamika bez płetw – zawodnik ma za zadanie przepłynąć jak najdłuższy dystans pod wodą bez płetw;
    • statyka – statyczne wstrzymywanie oddechu (nurek nie porusza się w celu zmniejszenia zużycia tlenu), konkurencja polegająca na jak najdłuższym wstrzymaniu oddechu pod wodą.

Oficjalne rekordy świata uznane przez AIDA International

DyscyplinaRekordZawodnikDataMiejsce
Stały balast bez płetw (Constant Weight Apnea Without Fins – CNF)72 mJaponia Sayuri Kinoshita2016-04-26Bahamy Dean's Blue Hole, Bahamy
Stały balast w płetwach (Constant Weight Apnea With Fins – CWT)104 mWłochy Alessia Zecchini2017-05-02Bahamy Dean's Blue Hole, Bahamy
Stały balast w płetwach podwójnych (Constant Weight Apnea with Bifins - CWT Bifins)
Pływanie dynamiczne bez płetw (Dynamic Apnea Without Fins – DNF)191 mPolska Magdalena Solich - Talanda2017-07-01Polska Opole, Polska
Pływanie dynamiczne z płetwami (Dynamic Apnea With Fins – DYN)207 mPolska Magdalena Solich - Talanda2019-10-13Austria Wiedeń, Austria
Pływanie dynamiczne w płetwach podwójnych (Dynamic Apnea With Bifins - DYN Bifins)208 mChorwacja Mirela Kardasevic2018-02-23Rosja Moskwa, Rosja
Statyczne wstrzymywanie oddechu (Static Apnea – STA)9 min. 2 sek.Rosja Natalia Mołczanowa2013-06-29Serbia Belgrad, Serbia
Free immersion (Free immersion Apnea - FIM)91 mHolandia Jeanine Grasmeijer2016-09-06Antyle Holenderskie Kralendijk, Antyle Holenderskie
Zmienny balast (Variable Weight Apnea – VWT)130 mHolandia Nanja Van Den Broek2015-10-18Egipt Szarm el-Szejk, Egipt
No limits (No-Limits Apnea – NLT)160 mStany Zjednoczone Tanya Streeter2002-08-17Turks i Caicos Turks i Caicos
DyscyplinaRekordZawodnikDataMiejsce
Stały balast bez płetw (Constant Weight Apnea Without Fins – CNF)102 mNowa Zelandia William Trubridge2016-07-20Bahamy Dean's Blue Hole, Bahamy
Stały balast w płetwach (Constant Weight Apnea With Fins – CWT)129 mRosja Aleksiej Mołczanow2017-05-02Bahamy Dean's Blue Hole, Bahamy
Stały balast w płetwach podwójnych (Constant Weight Apnea with Bifins - CWT Bifins)
Pływanie dynamiczne bez płetw (Dynamic Apnea Without Fins – DNF)244 mPolska Mateusz Malina2016-07-03Finlandia Turku, Finlandia
Pływanie dynamiczne z płetwami (Dynamic Apnea With Fins – DYN)300 mPolska Mateusz Malina,

Grecja Giorgos Panagiotakis

2016-07-02Finlandia Turku, Finlandia
Pływanie dynamiczne w płetwach podwójnych (Dynamic Apnea With Bifins - DYN Bifins)234 mChorwacja Boris Milošić2019-02-23Serbia Belgrad, Serbia
Statyczne wstrzymywanie oddechu (Static Apnea – STA)11 min. 35 sek.Francja Stéphane Mifsud2009-06-08Francja Hyeres, Francja
Nurkowanie bez płetw (Free Immersion Apnea – FIM)124 mNowa Zelandia William Trubridge2016-05-02Bahamy Dean's Blue Hole, Bahamy
Zmienny balast (Variable Weight Apnea – VWT)146 mGrecja Stavros Kastrinakis2015-11-01Grecja Kalamata, Grecja
No limits (No-Limits Apnea – NLT)214 mAustria Herbert Nitsch2007-06-14Grecja Spetses, Grecja

Freediving w Polsce

Pod koniec 2004 roku powstała w Polsce pierwsza organizacja w kraju skupiająca ludzi uprawiających freediving – Stowarzyszenie Freediving Poland (SFP). Celem SFP jest popularyzacja freedivingu, poprawianie bezpieczeństwa nurkujących freediverów oraz wpływanie na wzrost świadomości wśród płetwonurków pragnących uprawiać ten rodzaj nurkowania[7]. Stowarzyszenie Freediving Poland jest narodowym członkiem organizacji międzynarodowej AIDA International, dzięki czemu posiada prawo do organizowania w Polsce zawodów w randze mistrzostw Polski, a także jest organem nominującym reprezentantów kraju na zawody AIDA w randze mistrzostw świata.

Do najbardziej utytułowanym freediverów w Polsce należą: Mateusz Malina, mistrz świata z 2015, 2016, 2018 roku w DNF, rekordzista świata AIDA w dynamice w płetwach (300 m)[6] oraz rekordzista świata AIDA w dynamice bez płetw (244 m)[5], Krzysztof Dąbrowski, basenowy mistrz Polski z 2012 roku oraz wicemistrz Polski z 2015 i 2017 roku, Robert Cetler - wielokrotny rekordzista Polski we wszystkich dyscyplinach basenowych i głębokościowych, Magdalena Solich - Talanda - basenowa mistrzyni świata 2016 i 2018 w dynamice w płetwach i bez płetw, rekordzistka świata w dynamice bez płetw (191 m) i w dynamice w płetwach (243 m)[5], Emilia Biała - wicemistrzyni świata z 2011 roku w dyscyplinie dynamika w płetwach, Julia Kozerska - basenowa wicemistrzyni świata 2016 i 2018 w dynamice w płetwach, wicemistrzyni świata w dynamice bez płetw 2018 r., mistrzyni Polski z 2014, 2015 i 2017 roku[8].

Oficjalne rekordy Polski

DyscyplinaRekordZawodnikDataMiejsce
Stały balast bez płetw (Constant Weight Apnea Without Fins – CNF)46 mPolska Agata Bogusz2017-07-28Filipiny Panglao, Filipiny
Stały balast w płetwach (Constant Weight Apnea With Fins – CWT)101 mPolska Agata Bogusz2017-07-27FilipinyPanglao, Filipiny
Stały balast w płetwach podwójnych (Constant Weight Apnea with Bifins - CWT Bifins)52 mPolska Maja Wiśniewska2019-07-27Egipt Dahab, Egipt
Pływanie dynamiczne bez płetw (Dynamic Apnea Without Fins – DNF)200 mPolska Magdalena Solich - Talanda2018-04-21Polska Łomianki, Polska
Pływanie dynamiczne z płetwami (Dynamic Apnea With Fins – DYN)257 mPolska Magdalena Solich - Talanda2019-10-13Austria Wiedeń, Austria
Pływanie dynamiczne w płetwach podwójnych (Dynamic Apnea With Bifins - DYN Bifins)185 mPolska Agnieszka Kalska2019-06-21Polska Szczecin, Polska
Statyczne wstrzymywanie oddechu (Static Apnea – STA)7 min. 09 sek.Polska Agnieszka Kalska2019-06-22Polska Szczecin, Polska
Nurkowanie bez płetw (Free Immersion Apnea – FIM)66 mPolska Agata Bogusz2016-05-01FilipinyPanglao, Filipiny
Zmienny balast (Variable Weight Apnea – VWT)
No limits (No-Limits Apnea – NLT)

Aktualny rekord Polski w pływaniu dynamicznym bez płetw kobiet wynosi 200m i jest odległością dłuższą niż aktualny rekord świata (191 m). Rozbieżność wynika z faktu, iż próba Magdaleny Solich - Talandy w dniu 21 kwietnia 2018 roku sędziowana była przez sędziów tej samej narodowości co zawodniczki, a to, zgodnie z zasadami AIDA International, wyklucza możliwość uznania wyniku za rekord Świata.

  • Mężczyźni[6]
DyscyplinaRekordZawodnikDataMiejsce
Stały balast bez płetw (Constant Weight Apnea Without Fins – CNF)83 mPolska Mateusz Malina2013-11-28Egipt Dahab, Egipt
Stały balast w płetwach (Constant Weight Apnea – CWT)101 mPolska Mateusz Malina2019-09-13Francja Nicea, Francja
Stały balast w płetwach podwójnych (Constant Weight Apnea with Bifins - CWT Bifins)60 mPolska Marcin Baranowski2019-08-16Polska Hańcza, Polska
Pływanie dynamiczne bez płetw (Dynamic Apnea Without Fins – DNF)244 mPolska Mateusz Malina2016-07-03Finlandia Turku, Finlandia
Pływanie dynamiczne z płetwami (Dynamic Apnea With Fins – DYN)300 mPolska Mateusz Malina2016-07-02Finlandia Turku, Finlandia
Pływanie dynamiczne w płetwach podwójnych (Dynamic Apnea With Bifins - DYN Bifins)199 mPolska Michał Bochenek2019-06-21Polska Szczecin, Polska
Statyczne wstrzymywanie oddechu (Static Apnea – STA)8 min. 46 sek.Polska Mateusz Malina2018-06-30Serbia Belgrad, Serbia
Nurkowanie bez płetw (Free Immersion Apnea – FIM)113 mPolska Mateusz Malina2014-11-27Bahamy Long Island, Bahamy
Zmienny balast (Variable Weight Apnea – VWT)70 mPolska Piotr Wawer2007-08-15Polska Hańcza, Polska
No limits (No-Limits Apnea – NLT)80 mPolska Robert Cetler2007-08-15Polska Hańcza, Polska

Zobacz też

Przypisy

  1. a b Historia | Stowarzyszenie Freediving Poland (pol.). Stowarzyszenie Freediving Poland. [dostęp 2015-11-03].
  2. Forewords. www.aidainternational.org. [dostęp 2015-11-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-22)].
  3. AIDA International: Disciplines (ang.). [dostęp 2012-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-20)].
  4. AIDA Competition regulations – Dysk Google, drive.google.com [dostęp 2019-03-15].
  5. a b c d AIDA International: World records (ang.). [dostęp 2017-09-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-29)].
  6. a b c d e Stowarzyszenie Freediving Poland – Rekordy. Stowarzyszenie Freediving Poland. [dostęp 2019-08-20].
  7. Cel | Stowarzyszenie Freediving Poland (pol.). Stowarzyszenie Freediving Poland. [dostęp 2015-11-03].
  8. Freediverzy | Stowarzyszenie Freediving Poland (pol.). Stowarzyszenie Freediving Poland. [dostęp 2015-11-03].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flag of Croatia.svg
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Flag of New Zealand.svg
Flag of New Zealand. Specification: http://www.mch.govt.nz/nzflag/description.html , quoting New Zealand Gazette, 27 June 1902.
Flag of Finland.svg
Flaga Finlandii
Apnea monofin.jpg
Autor: https://www.flickr.com/photos/20079415@N00/, Licencja: CC BY 2.0
woman free diving with monofin
Flag of the Turks and Caicos Islands.svg
Flag of the Turks and Caicos Islands