Fryderyk VIII

Fryderyk VIII

— Król Danii —
Król Danii
Okres	od 29 stycznia 1906 do 14 maja 1912
Poprzednik	Chrystian IX
Następca	Chrystian X
Dane biograficzne
Dynastia	Glücksburgowie
Data i miejsce urodzenia	3 czerwca 1843 Kopenhaga
Data i miejsce śmierci	14 maja 1912 Hamburg
Ojciec	Chrystian IX
Matka	Luiza Hessen-Kassel
Żona	Luiza Bernadotte
Dzieci	Chrystian X Haakon VII Luiza Harald Thyra Gustaw Dagmara
Odznaczenia

Fryderyk VIII (Christian Frederik Vilhelm Carl, ur. 3 czerwca 1843 w Kopenhadze, zm. 14 maja 1912 w Hamburgu) – król Danii od 1906. Syn Christiana IX i Luizy z Hesji-Kassel.

Lata wczesne

Jako młody człowiek studiował nauki polityczne w Oksfordzie. Przejawiał zainteresowanie nauką, kulturą i sztuką. Przeszedł gruntowne szkolenie wojskowe. Odbył kilka podróży zagranicznych do Londynu, Paryża, Berlina, Sztokholmu. Odwiedził Wyspy Owcze i Islandię. W 1864 roku brał formalny udział w wojnie duńskiej. 15 listopada 1863 roku, gdy ojciec objął tron duński, został następcą tronu.

Panowanie

Na tron wstąpił w podeszłym wieku po długich rządach ojca. Prowadził bardzo liberalną politykę. Za jego panowania uchwalono ustawę o reformie prawa wyborczego gmin, uchwalono nowe prawo celne. Podjęto próbę reformy armii i spraw obrony państwa^[1]. 22 maja 1906 roku założono związki zawodowe służby domowej. 8 września 1908 wybuchła afera finansowa. Minister sprawiedliwości Alberti zgłosił się na policję, gdzie oświadczył, że zdefraudował pieniądze publiczne na kwotę 8 milionów koron^[1]. Popularny rząd J.C. Christensena, który wdrażał liczne reformy i cieszył się zaufaniem króla podał się do dymisji. Powstawały kolejne rządy: premiera Nielsa Neegaarda, 16 sierpnia 1909 premiera Ludviga Holstein-Ledreborga, 28 października 1909 premiera Carla Theodora Zahle z Partii Liberalno-Radykalnej, 5 lipca 1910 premiera Klausa Berntsena z Venstre.

W latach 1909-1910 głosowano i omawiano projekt nowej konstytucji przewidujący powszechne prawo wyborcze dla wszystkich^[2]. Zakładano wprowadzenie referendum legislacyjnego. Ostatecznie nowa konstytucja weszła w życie już po śmierci Fryderyka VIII, w 1915 roku^[3]. W 1911 powstała Nordycka Liga Międzyparlamentarna. Fryderyk VIII stosował ściśle zasady demokracji parlamentarnej. Nie inicjował nowych ustaw i projektów politycznych, był raczej mediatorem i rozjemcą. Szczęśliwe zakończenie konfliktu związanego z aferą Albertiego przypisywane było zdrowemu rozsądkowi społeczeństwa i mentalności parlamentarnej Fryderyka VIII”^[3]. Był bardzo lubiany i popularny wśród poddanych.

Śmierć

W styczniu 1912 roku Fryderyk VIII dostał ataku apopleksji. Dla podratowania zdrowia wyjechał na południe Francji. W drodze powrotnej w czasie postoju w Hamburgu zasłabł. Zmarł 14 maja 1912 roku po zaledwie sześciu latach panowania. Jego następcą został najstarszy syn Chrystian.

Odznaczenia

Lista pełna do 1903 roku^[4]:

• Order Słonia (1861)
• Wielki Komandor Orderu Danebroga (1869)
• Srebrny Krzyż Orderu Danebroga
• Medal Pamiątkowy Złotych Godów Króla Chrystiana IX i Królowej Luizy (1892)
• Order Złotego Runa (Hiszpania)
• Order Królewski Serafinów (Szwecja)
• Order Karola XIII (Szwecja)
• Order Świętego Olafa I klasy (Norwegia)
• Order Podwiązki (Wlk. Brytania)
• Order Łaźni (Wlk. Brytania)
• Order Legii Honorowej I klasy (Francja)
• Order Świętego Andrzeja Apostoła Pierwszego Powołania (Rosja)
• Order Świętego Aleksandra Newskiego (Rosja)
• Order Orła Białego (Rosja)
• Order Świętej Anny I klasy (Rosja)
• Order Świętego Stanisława (Rosja)
• Order Świętego Włodzimierza IV klasy (Rosja)
• Order Orła Czarnego (Prusy)
• Order Orła Czerwonego I klasy (Prusy)
• Order Ernestyński I klasy (Saksonia)
• Order Bertholda I I klasy (Baden)
• Order Alberta Niedźwiedzia I klasy (Anhalt)
• Order Sokoła Białego I klasy (Weimar)
• Order Zbawiciela I klasy (Grecja)
• Order Zbawiciela V klasy (Grecja)
• Order Annuncjaty (Włochy)
• Order Wieży i Miecza I klasy (Portugalia)
• Order Vila Viçosa I klasy (Portugalia)
• Order Chrystusa I klasy (Portugalia)
• Order Ludwika (Hesja)
• Order Złotego Lwa (Nassau)
• Order Leopolda I klasy (Belgia)
• Order Lwa Niderlandzkiego I klasy (Holandia)
• Order Świętego Stefana I klasy (Węgry)
• Order Gwiazdy I klasy (Rumunia)
• Order Kalākauy (Hawaje)
• Order Korony Wendyjskiej I klasy (Meklemburgia)
• Order Osmana I Klasy z Brylantami (Turcja)
• Order Chryzantemy (Japonia)
• Order Słonia Białego I Klasy (Syjam)
• Order Miecza I klasy (Szwecja)
• Order Maha Chakri (Syjam)
• Królewski Łańcuch Wiktoriański (1902, Wlk. Brytania)

Małżeństwo i dzieci

28 lipca 1869 poślubił księżniczkę Luizę Bernadotte (1851–1926) – jedyną córkę Karola XV, króla Szwecji i Norwegii. Para miała czterech synów i cztery córki:

• Chrystian X (1870–1947) – król Danii
• Karol (1872–1957) – król Norwegii jako Haakon VII
• Luiza (1875–1906)
• Harald (1876–1949)
• Ingeborga (1878–1958) – żona księcia Szwecji Karola
• Tyra (1880–1945)
• Gustaw (1887–1944)
• Dagmara (1890–1961)

Przypisy

Bibliografia

• Władysław Czapliński, Karol Górski: Historia Danii. Wrocław: 1965.
• Władysław Czapliński: Dzieje Danii Nowożytnej 1500–1915. Warszawa: 1982.
• Grażyna Szelągowska: Dania. Warszawa: 2010.
• Isabelle Bricard: Dynastie panujące Europy. Warszawa: 2007.