Fulica

Fulica[1]
Linnaeus, 1758[2]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – łyska wielka (F. gigantea)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

żurawiowe

Nadrodzina

Ralloidea

Rodzina

chruściele

Podrodzina

łyski

Rodzaj

Fulica

Typ nomenklatoryczny

Fulica atra Linnaeus, 1758

Synonimy
  • Phalaria Reichenbach, 1852[3]
  • Lysca Reichenbach, 1852[3]
  • Lupha Reichenbach, 1852[3]
  • Lycornis Bonaparte, 1856[4]
  • Lophophalaris Heine, 1890[5]
  • Palaeolimnas Forbes, 1893[6]
  • Paludiphilus Hachisuka, 1953[7]
  • Nesophalaris Brodkorb & Dawson, 1962[8]
Gatunki

zobacz opis w tekście

Fulica – rodzaj ptaka z rodziny chruścieli (Rallidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce, Eurazji, Australazji, Ameryce oraz na Hawajach[9]. Gatunek z wysp Mauritius i Reunion wymarł[10].

Morfologia

Długość ciała 34–59 cm, rozpiętość skrzydeł 56–85 cm; masa ciała 305–2500 g[9].

Systematyka

Etymologia

  • Fulica: łac. fulica, fuliga lub fulix, fulicis „łyska”[11].
  • Phalaria: łac. phalaris, phalaridis „niezidentyfikowany ptak wodny”, prawdopodobnie łyska, od gr. φαλαρις phalaris, φαλαριδος phalaridos „niezidentyfikowany ptak wodny”, prawdopodobnie łyska, od φαλος phalos „biały”[12]. Gatunek typowy: Fulcia gigantea Eydoux & Souleyet, 1841.
  • Lysca: późnołac. luscicius „modry, niebiesko-szary” (por. łac. luscus „jednooczny”)[13]. Gatunek typowy: Fulica ardesiaca von Tschudi, 1843.
  • Lupha: hr. λοφος lophos „czub, tonsura”[14]. Gatunek typowy: Fulica cristata Linnaeus, 1758.
  • Lycornis: gr. λυκος lukos „kawka” (tj. czarny); ορνις ornis, ορνιθος ornithos „ptak”[15]. Gatunek typowy: Fulica cornuta Bonaparte, 1853.
  • Lophophalaris: gr. λοφος lophos „czub”; φαλαρις phalaris, φαλαριδος phalaridos „płetwo-stopy ptak wodny”, prawdopodobnie łyska[16]. Nowa nazwa dla Lupha Reichenbach, 1852, ze względu na puryzm.
  • Palaeolimnas: gr. παλαιος palaios „stary, starożytny”; nowowłac. limnas „wodnik”, od gr. λιμνας limnas „z bagna”, od λιμνη limnē „bagno, mokradło”[17]. Gatunek typowy: †Fulica newtonii Milne-Edwards, 1867.
  • Paludiphilus: łac. palus, paludis „bagno, mokradło”; gr. φιλος philos „miłośnik”[18]. Gatunek typowy: †Fulica newtonii Milne-Edwards, 1867.
  • Nesophalaris: gr. νησος nēsos „wyspa” (tj. Chatham); φαλαρις phalaris „łyska”[19]. Gatunek typowy: †Fulica chathamensis Forbes, 1892.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki[20]:

  • Fulica rufifrons R.A. Philippi, Sr. & Landbeck, 1861 – łyska czerwonoczelna
  • Fulica cornuta Bonaparte, 1853 – łyska rogata
  • Fulica gigantea Eydoux & Souleyet, 1841 – łyska wielka
  • Fulica armillata Vieillot, 1817 – łyska żółtodzioba
  • Fulica newtonii A. Milne-Edwards, 1867 – łyska maskareńska – takson wymarły
  • Fulica atra Linnaeus, 1758 – łyska zwyczajna
  • Fulica cristata J.F. Gmelin, 1789 – łyska czubata
  • Fulica americana J.F. Gmelin, 1789 – łyska amerykańska
  • Fulica alai Peale, 1848 – łyska hawajska
  • Fulica ardesiaca von Tschudi, 1843 – łyska andyjska
  • Fulica leucoptera Vieillot, 1817 – łyska złotoczelna

Przypisy

  1. ↑ Fulica, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 152. (łac.).
  3. ↑ a b c H.G.L. Reichenbach: Avium systema naturale. Das natürliche system der vögel mit hundert tafeln grösstentheils original-abbildungen der bis jetzt entdecken fast zwölfhundert typischen formen. Vorlaüfer einer iconographie der arten der vögel aller welttheile. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1850, s. xxi. (niem.).
  4. ↑ C.L. Bonaparte. Excursion dans les divers Musées d’Allemagne, de Hollande et de Belgique (suite), et Tableaux paralléliques de l’ordre des Échassiers (fin). „Comptes rendus hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences”. 43, s. 600, 1856. (fr.). 
  5. ↑ F. Heine: Fam. Rallidae. W: F. Heine & A. Reichenow: Nomenclator Musei Heineani Ornithologici. Berlin: R. Friedländer & Sohn, 1890, s. 317. (łac.).
  6. ↑ H.O. Forbes. A List of the Birds inhabiting the Chatham Islands. „Ibis”. Sixth series. 5, s. 544, 1893. (ang.). 
  7. ↑ M. Hachisuka: The dodo and kindred birds: or, the extinct birds of the Mascarene Islands. London: H.F. & G. Witherby, 1953, s. 154. (ang.).
  8. ↑ P. Brodkorb & E.W. Dawson. Nomenclature of Quaternary Coots from Oceanic Islands. „The Auk”. 79 (2), s. 267, 1962. DOI: 10.2307/4082529. (ang.). 
  9. ↑ a b P.B. Taylor: Family Rallidae (Rails, Gallinules and Coots). W: J. del Hoyo, A. Elliott & J. Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 3: Hoatzin to Auks. Barcelona: Lynx Edicions, 1996. ISBN 84-87334-20-2. (ang.).
  10. ↑ Fulica newtonii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2022-10-29] (ang.).
  11. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Fulica [dostęp 2020-03-21].
  12. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Phalaria [dostęp 2020-03-21].
  13. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Lysca [dostęp 2020-03-21].
  14. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Lupha [dostęp 2020-03-21].
  15. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Lycornis [dostęp 2020-03-21].
  16. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Lophophalaris [dostęp 2020-03-21].
  17. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Palaeolimnas [dostęp 2020-03-21].
  18. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Paludiphilus [dostęp 2020-03-21].
  19. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Nesophalaris [dostęp 2020-03-21].
  20. ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Rallidae Rafinesque, 1815 - chruściele - Rails and Coots (wersja: 2022-08-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-10-29].

Bibliografia

  • The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World [online], S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Fulica gigantea Chile.jpg
Autor: Till Niermann, Licencja: CC BY-SA 3.0
Giant Coot (Fulica gigantea) in Northern Chile