Funiculì funiculà
Funiculì funiculà – pieśń neapolitańska, napisana w 1880 roku z okazji inauguracji kolei linowo-terenowej (wł. funicolare), prowadzącej na szczyt Wezuwiusza. Jest jedną z najbardziej znanych pieśni neapolitańskich.
Historia
Pieśń „Funiculì funiculà” powstała w 1880 roku z okazji inauguracji kolei linowo-terenowej (wł. funicolare), prowadzącej na szczyt Wezuwiusza. Muzykę napisał Luigi Denza, a tekst Giuseppe Turco[1]. Pieśń, zaprezentowana w tym samym roku na festiwalu w Piedigrotta, stała się przebojem i jej wydawca Casa Ricordi sprzedał w rok milion egzemplarzy jej nut[2]. Utrzymana w rytmie ówczesnej taranteli stała się pierwszą pieśnią neapolitańską, która zyskała międzynarodowy rozgłos[3]. Utwór został później mylnie wzięty za piosenkę ludową przez Richarda Straussa i Nikołaja Rimskiego-Korsakowa[4]. Richard Strauss wykorzystał temat pieśni w finałowej części skomponowanego w 1886 roku poematu symfonicznego Aus Italien, Op. 16 (TrV 147), zatytułowanej Neapolitanisches Volksleben. Nie wiedział, że pieśń skomponował jeden ze współczesnych mu kompozytorów[5]. Nikołaj Rimski-Korsakow z kolei wykorzystał motyw pieśni w utworze orkiestrowym „Neapolitanskaja piesenka”, skomponowanym w 1907 roku[6].
W 1921 roku Arnold Schönberg dokonał transkrypcji pieśni na głos, klarnet, mandolinę, gitarę, skrzypce, altówkę i wiolonczelę[7].
W Polsce transkrypcji pieśni na głos i fortepian dokonała w 1959 roku Irena Garztecka. Tekst przetłumaczył Tadeusz Śliwiak[8].
Wykonania
Pieśń doczekała się licznych wersji, w tym tłumaczeń. Wykonywali ją między innymi: Beniamino Gigli (1928), Sergio Bruni (1952), Tito Schipa (1955), Mario Lanza (1959), Roberto Murolo (1963), Anna German (1967)[9], James Last (1968), Claudio Villa (1973), Luciano Pavarotti (1979), Haruomi Hosono (1982), Giuseppe Di Stefano (1989)[10].
Przypisy
- ↑ James J. Fuld: The Book of World-famous Music: Classical, Popular, and Folk. Wyd. piąte, poprawione i poszerzone. New York: Dover Publications, Inc., 2000, s. 240. ISBN 0-486-41475-2. (ang.)
- ↑ DENZA, Luigi, [w:] Raoul Meloncelli, Dizionario Biografico, www.treccani.it [dostęp 2018-01-08] (wł.).
- ↑ Jordan Lancaster: In the Shadow of Vesuvius: A Cultural History of Naples. London, New York: I. B. Tauris & Co. Ltd., 2005, s. 212. ISBN 1-85043-764-5. (ang.)
- ↑ Don Michael Randel (red.): The Harvard Biographical Dictionary of Music. Wyd. piąte, poprawione i poszerzone. Cambridge, Massachusetts; London, England: The Belknap Press of Harvard University Press, 1996, s. 210. ISBN 0-674-37299-9. (ang.)
- ↑ James Zychowicz w AllMusic: Richard Strauss: Aus Italien, symphonic fantasy, Op. 16 (TrV 147) (ang.). www.allmusic.com. [dostęp 2018-01-07].
- ↑ Nicolas Slonimsky: Nicolas Slonimsky Writings on Music. Volume Two: Russian and Soviet music and composers. Wyd. piąte, poprawione i poszerzone. New York: Electra Slonimsky Yourke, 2004, s. 17. ISBN 0-425-96866-6. (ang.)
- ↑ University of Southern California: 273. Denza, Luigi (1846-1922): Funiculi, funicula (ang.). web.archive.org. [dostęp 2018-01-07].
- ↑ Cyfrowa Biblioteka Polskiej Piosenki: Funiculi, funicula: na głos z fortepianem. www.bibliotekapiosenki.pl. [dostęp 2018-01-07].
- ↑ Anna German - Anna German Presenta "I classici della musica napoletana", Discogs [dostęp 2018-01-08] (ang.).
- ↑ WhoSampled: Funiculì, Funiculà (ang.). www.whosampled.com. [dostęp 2018-01-07].
Media użyte na tej stronie
Stereoskopie als im Lichtdruck vervielfältigte Ansichtskarte der Firma Knackstedt & Näther mit der fortlaufenden Nummer 1355, hier mit einem Blick auf
...„Italien. Drahtseilbahn auf den Vesuv“