Générique

Générique
KompozytorWojciech Kilar
Forma muzycznainstrumentalny utwór orkiestrowy
Czas powstania1963
Data premiery24 września 1963
Miejsce premieryWarszawa
Wykonawcy premieryOrkiestra Symfoniczna Państwowej Filharmonii Śląskiej, dyr. Karol Stryja
Czas trwaniaok. 5 min. 16 sek.
DedykacjaKarolowi Stryi

Générique – utwór instrumentalny na orkiestrę symfoniczną, skomponowany przez Wojciecha Kilara w 1963[1].

To drugi z kolei utwór z serii czterech kompozycji sonorystycznych Kilara, powstałych w pierwszej połowie lat 60; pozostałe utwory z tej serii to Riff 62 (1962), Diphthongos (1963) i Springfield Sonnet (1965)[1][2][3].

Premiera

Prawykonanie utworu odbyło się 24 września 1963 podczas Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”, w wykonaniu Orkiestry Symfonicznej Państwowej Filharmonii Śląskiej, pod dyrekcją Karola Stryi[2][4].

Kilar dedykował to dzieło dyrygentowi Karolowi Stryi[2].

Charakterystyka utworu

Inspiracją do napisania utworu były komunikacyjne korki na ulicach Paryża i wszechobecne dźwięki klaksonów. Générique zaczyna się właśnie takim trąbieniem i syreną[1][2].

Kompozycja składa się z pięciu odcinków oznaczonych w partyturze literami alfabetu (od A do E); odcinki te układają się w dwie nadrzędne frazy: A–B i C–E. Każdy odcinek kończy się długim brzmieniem klasterowym, co stwarza dogodne kryterium podziału utworu[1][2]. Ważną rolę odgrywają tu jaskrawe kontrasty dynamiczne, rozmyślnie budujące napięcie i nadające utworowi energetyczny charakter[4][5].

Kilar wykorzystał w utworze chromatykę oraz ćwierćtony, głównie w klasterach instrumentów smyczkowych oraz w bardzo wolnym vibrato i glissandach instrumentów dętych blaszanych[1][4]. Jednak dominującym materiałem są dźwięki o nieokreślonej wysokości, w tym efekty szmerowo-perkusyjne, uzyskiwane dzięki zastosowaniu niekonwencjonalnych artykulacji, jak np. arpeggio między podstawkiem a strunnikiem wiolonczeli, gęste tremolando fortepianu lub frullato w instrumentach dętych czy efekty perkusyjne wywołane rzucaniem metalowych puszek na struny fortepianu lub tremolandem na kanistrze[1][2][6].

Instrumentarium

W Générique orkiestra symfoniczna złożona jest z poczwórnie obsadzonej grupy instrumentów dętych drewnianych (flety, oboje, klarnety), dwóch saksofonów, czterech trąbek i puzonów oraz sześciu waltorniami. Skład dopełnia kwintet smyczkowy i rozbudowana grupa instrumentów perkusyjnych z fortepianami oraz dość niekonwencjonalnym instrumentem — 200-litrowym kanistrem na benzynę[1][2][6].

Odbiór

Prawykonanie zostało przyjęte przez publiczność festiwalu „Warszawska Jesień” z tak wielkim entuzjazmem, że utwór był bisowany[2][3][6]. Leszek Polony określił Générique „jedną z najcelniejszych artystycznie manifestacji polskiego sonoryzmu”[3][7].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Utwory Wojciecha Kilara, [w:] Iwona Lindstedt, Sonorystyka w twórczości kompozytorów polskich XX wieku, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2010, s. 313-325, ISBN 978-83-235-1002-4.
  2. ↑ a b c d e f g h Générique na orkiestrę (dyr. Karol Stryja), Ninateka [dostęp 2020-04-23].
  3. ↑ a b c Kilar Wojciech. Générique na orkiestrę symfoniczną, PWM, 23 kwietnia 2020.
  4. ↑ a b c Antonina Machowska, Kilar Wojciech, [w:] Elżbieta Dziębowska (red.), Encyklopedia muzyczna PWM, wyd. I, t. 5 KLŁ część biograficzna, Kraków: PWM, 1997, s. 80, 82, ISBN 83-224-3303-4.
  5. ↑ Générique – opinie, Ninateka [dostęp 2020-04-23].
  6. ↑ a b c Iwona Lindstedt, Kolekcja Wojciech Kilar, Ninateka [dostęp 0202-04-21].
  7. ↑ Générique - Wojciech Kilar, Warszawska Jesień [dostęp 2020-04-23].

Linki zewnętrzne