Góra Świętego Marcina

Góra Świętego Marcina
Ilustracja
Góra św. Marcina widziana z Płaskowyżu Tarnowskiego
Państwo

 Polska

Położenie

Tarnów

Pasmo

Pogórze Ciężkowickie

Wysokość

384 m n.p.m.

Położenie na mapie gminy wiejskiej Tarnów
Mapa konturowa gminy wiejskiej Tarnów, w centrum znajduje się czarny trójkącik z opisem „Góra Świętego Marcina”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się czarny trójkącik z opisem „Góra Świętego Marcina”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po prawej nieco u góry znajduje się czarny trójkącik z opisem „Góra Świętego Marcina”
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego
Mapa konturowa powiatu tarnowskiego, w centrum znajduje się czarny trójkącik z opisem „Góra Świętego Marcina”
Ziemia49°59′23″N 21°00′20″E/49,989722 21,005556

Góra Świętego Marcina (384 m n.p.m.) – wzgórze położone na południowy wschód od centrum Tarnowa, częściowo w jego granicach administracyjnych. Stanowi północną krawędź progu Pogórza Karpackiego.

Nazwa góry (popularnie nazywanej Marcinką) pochodzi od zabytkowego kościoła św. Marcina w obecnej wsi Zawada, będącego najstarszą świątynią parafialną Tarnowa i jego najbliższych okolic. Góra św. Marcina leży w zlewni rzeki Białej, ostro załamując się nad jej doliną. Jej północny stok znajduje się w granicach administracyjnych Tarnowa, szczyt i łagodnie opadający stok południowy zajmują zabudowania Zawady. W pobliżu szczytu wzgórza niedaleko kościoła znajduje się nadajnik naziemny, należący do operatora EmiTel.

Stok północny porośnięty jest lasem wyżynnym, mieszanym, w którym dominującymi gatunkami są: dąb, buk i jesion (buczyna karpacka). Występuje tam też bluszcz pospolity, a z przedstawicieli fauny spotykamy m.in. kilka gatunków dzięciołów, borsuki, sarny i lisy. Las ten, do 1944 roku własność prywatna książąt Sanguszków, wszedł następnie w posiadanie Lasów Państwowych, a w 1963 roku został skomunalizowany. Obecnie jest jednym z miejskich parków i stanowi zaplecze rekreacyjne dla mieszkańców Tarnowa[1][2]. Na terenie lasu wytyczono sieć ścieżek pieszych i rowerowych, znajduje się tam też plac zabaw dla dzieci, a poniżej krawędzi lasu – basen kąpielowy[3].

W wyniku badań archeologicznych, prowadzonych na zachód od szczytu Góry św. Marcina w latach 1939, 1963–1969 oraz 1978–1986, odkopano pozostałości gotyckiego zamku, zbudowanego w I połowie XIV w. przez Spytka z Melsztyna. Zamek zbudowano na nieregularnym, owalnym planie z basztą od strony zachodniej. Podzielony był na dwie części: rezydencjalną i gospodarczą, rozdzielone wykutym w skale rowem, nad którym wzniesiono most zwodzony. Na zamku znajdowała się kaplica pw. Nawiedzenia NMP, poświęcona w 1331 roku. W czasie najazdu węgierskiego w 1441 roku zamek został zdobyty i zniszczony. Odbudował go kasztelan krakowski Jan Amor Tarnowski (junior) w poł. XV wieku. Hetman wielki koronny Jan Tarnowski przebudował w I połowie XVI w. rodową rezydencję w stylu renesansowym. Od końca XVI w. zamek przechodził kolejno w ręce rodów Ostrogskich, Zasławskich, Zamoyskich, a następnie Sanguszków. W XVII w. rozpoczęto jego rozbiórkę[4].

W latach 80. XX w. odkryto na terenie wzgórza również pozostałości grodziska wczesnośredniowiecznego z X–XI wieku[5].

Panorama Tarnowa z Góry św. Marcina

 

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Las na Górze św. Marcina, Tarnów [dostęp 2020-11-27] (pol.).
  2. ↑ Parki i ogrody województwa małopolskiego, 2007, s. 106-108, ISBN 978-83-926162-2-1 (pol.).
  3. ↑ Oficjalny portal Tarnowa. tarnow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-08-09)]. [dostęp 18 maja 2011 (strona zarchiwizowana)]
  4. ↑ Zamki Polskie [dostęp 22 lipca 2009]
  5. ↑ Grodzisko wczesnośredniowieczne. zawada.net.pl. [dostęp 2009-07-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-05)].

Bibliografia

  • Andrzej Matuszczyk: Pogórze Karpackie. Tarnów: Oddział PTTK [Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego] „Ziemi Tarnowskiej”, 1995. ISBN 83-903260-1-9. OCLC 891189204.

Media użyte na tej stronie

Relief Map of Poland.svg
Autor: TUBSEmail Silk.svg Gallery, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Poland
U+25B2.svg
Black up-pointing triangle ▲, U+25B2 from Unicode-Block Geometric Shapes (25A0–25FF)
Wikimedia Community Logo.svg
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Panorama Tarnowa.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Kamildsk~commonswiki (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY 3.0
Panorama Miasta Tarnowa - widok z Góry Św.Marcina
Lesser Poland Voivodeship Relief location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 50.59 N
  • S: 49.07 N
  • W: 18.92 E
  • E: 21.55 E
Góra św. Marcina.jpg
Autor: DentArt, Licencja: CC BY-SA 4.0
Góra św. Marcina widziana z Płaskowyżu Tarnowskiego