Góra Krzyżowa (Wzgórza Strzegomskie)

Góra Krzyżowa
Ilustracja
Szczyt Góry Krzyżowej
Państwo Polska
PasmoPrzedgórze Sudeckie
Wzgórza Strzegomskie
Wysokość358[1] m n.p.m.
Wybitność138 m
Położenie na mapie Sudetów
Mapa konturowa Sudetów, blisko górnej krawiędzi znajduje się czarny trójkącik z opisem „Góra Krzyżowa”
Ziemia50°58′25″N 16°20′10″E/50,973611 16,336111

Góra Krzyżowa (Kromole, Kromoła, Boża Męka, Krzyżna Góra, niem. Spitz Berg, Kreutz-Berg[1]) – szczyt o wysokości 358 m n.p.m. w południowo-zachodniej Polsce na Przedgórzu Sudeckim na Wzgórzach Strzegomskich. Należy do Korony Sudetów Polskich[2].

Wzniesienie położone jest na północny zachód, od miejscowości Strzegom, na Obszarze Chronionego Krajobrazu[3], w południowej części Wzgórz Strzegomskich (najwyższe wzniesienie)[2], w Grzbiecie Południowym tego pasma.

Topografia

Jest to wzniesienie o stromych zboczach, z kopulastym zwieńczonym skałkami wierzchołkiem, tworzy go granitowa intruzja w obrębie paleozoicznych granodiorytów[1]. Na szczycie znajduje się kamienna platforma widokowa z wiodącymi na nią schodkami oraz kilkukrotnie odnawiany i restaurowany krzyż, od którego góra wzięła nazwę[4]. Wierzchołek i górne partie zboczy zajmuje las mieszany[1], na niższych partiach zboczy ciągną się także pola uprawne[5]. U południowo-wschodniego podnóża położony jest Strzegom. U stóp góry znajduje się pseudogotycki zbiornik wodny (obecnie przepompownia) stylizowana na wieżę obronną[6].

Historia

W pobliżu góry 4 czerwca 1745 roku miała miejsce jedna z bitew wojen śląskich, bitwa pod Dobromierzem[1].

Drewniany krzyż na szczycie górował nad Strzegomiem już w XVII wieku (po raz pierwszy wzmiankowany 9.11.1800, kiedy to odnotowano fakt jego zniszczenia przez burzę). W 1840 emerytowany inspektor skarbowy Gebhardt zainicjował zbiórkę środków na postawienie krzyża żelaznego (żeliwnego), który ustawiono na szczycie w czerwcu 1845 w stulecie bitwy pod Dobromierzem w czasie wojen śląskich. Pół roku później, w nocy z 17 na 18 grudnia 1845, nowy krzyż został zrzucony ze szczytu, w wyniku czego uległ zniszczeniu. 18 października 1850 na szczycie odsłonięto kolejny krzyż żelazny (żeliwny) z pozłacaną, wykonaną z cynku figurą Jezusa Chrystusa[7], która na krzyżu przetrwała do roku 1945[1][7][8]. Wówczas figura Jezusa Chrystusa została przepołowiona prawdopodobnie serią z karabinu maszynowego, oddaną przez żołnierzy sowieckich, a w pobliżu krzyża żołnierze sowieccy rozstrzelali ks. Leopolda Klehra[9][10][7][8]. W 1969 górna część figury Jezusa Chrystusa została odnaleziona[10][7], przechowana w ukryciu przez ponad 20 lat[10][8] i 12 marca 1997 zawieszona na specjalnie przygotowanej do tego samej tylko górnej części krzyża w transepcie kościoła św. Piotra i Pawła. Natomiast 14 września 1995 na starym krzyżu żelaznym (żeliwnym) z 1850 roku na szczycie Góry Krzyżowej zawieszono nową figurę Jezusa Chrystusa[7][8] wykonaną z białego tworzywa sztucznego[10][7], której poświęcenia dokonał ksiądz dziekan Stanisław Siwiec[8]. Ta figura później została uszkodzona przez nieznanych sprawców i zdjęta. W latach 2007 - 2009 dokonano renowacji krzyża, umieszczono tablice pamiątkowe (m.in. upamiętniającą papieża Jana Pawła II, który ustanowił diecezję świdnicką i pierwszego biskupa świdnickiego Ignacego Deca) i 3-go kwietnia 2009 r., podczas uroczystości z udziałem biskupa świdnickiego Ignacego Deca, poświęcono i zawieszono nową, odlaną z brązu figurę Jezusa Chrystusa, której górna część jest wzorowana na tej z 1850 roku, zawieszonej w transepcie bazyliki strzegomskiej[10].

W czasach istnienia w Strzegomiu jednostki wojskowej strome zbocza góry służyły do ćwiczeń wojska a przez żołnierzy górę nazywano: Krzyżową Górą, Górą Płaczu lub Krwawą Górą[11][4].

Szlaki turystyczne

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (red.). T. 19: Wzgórza Strzegomskie. Wrocław: Wydawnictwo I–BiS, 2004, s. 135-139. ISBN 83-85773-70-3.
  2. ↑ a b ZAŁĄCZNIK DO REGULAMINU ODZNAKI TURYSTYCZNEJ ZDOBYWCY KORONY SUDETÓW POLSKICH. PTTK Oddział Ziemi Wałbrzyskiej Komisja Turystyki Górskiej, 1999-06-01. [dostęp 2015-04-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  3. ↑ Dariusz Orda: OBSZARY CHRONIONEGO KRAJOBRAZU. Nadleśnictwo Jawor, 2014-02-24. [dostęp 2015-04-19].
  4. ↑ a b janusz50938: Krzyżowa Góra (359 m n.p.m.). Wratislaviae Amici. [dostęp 2015-04-19].
  5. ↑ a b Księstwo Świdnicko-Jaworskie. Jelenia Góra: Plan, 2011. ISBN 978-83-62917-14-3.
  6. ↑ a b Szlak Martyrologii. Internetowy Serwis Miasta i Gminy Strzegom. [dostęp 2015-04-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-19)].
  7. ↑ a b c d e f Edmund Szczepański - "Historia Krzyża żelaznego ze Strzegomia", numer 13 (239)/98 "Niedzieli Legnickiej" - dodatku diecezjalnego do "Niedzieli"
  8. ↑ a b c d e Informacja podana przez ks. Stanisława Siwca w antyramie znajdującej się pod odnalezioną górną częścią figury Jezusa Chrystusa z 1850 roku wiszącą (na samej tylko górnej części krzyża w transepcie Bazyliki śś. Ap. Piotra i Pawła)
  9. ↑ Strzegomska Kalwaria – Sanktuarium pod gołym niebem. Internetowy Serwis Miasta i Gminy Strzegom, 2015-01-15. [dostęp 2015-04-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-19)].
  10. ↑ a b c d e Mirosław Jarosz. Strzegomskie krzyże. „Gość Niedzielny”, s. V, 2009-04-26. 
  11. ↑ Małgorzata Moczulska: Strzegom: Pięknieje Góra Krzyżowa. Gazeta Wrocławska, 2009-10-28. [dostęp 2015-04-19].

Linki zewnętrzne

Korona Sudetów Polskich
Gmina Strzegom
Miasto
Wsie

Herb gminy Strzegom

Media użyte na tej stronie

Sudety mapa.png
Mapa Sudetów
U+25B2.svg
Black up-pointing triangle ▲, U+25B2 from Unicode-Block Geometric Shapes (25A0–25FF)
POL Szlak niebieski.svg
Niebieski szlak turystyczny.
Góra Krzyżowa mit.JPG
Krzyżowa Góra-wzniesienie o w południowo-zachodniej Polsce na Wzgórzach Strzegomskich (Przedgórze Sudeckie)