Góra Przemysła

	Góra Przemysła
	Góra Przemysła
	; Góra Przemysła i Zamek Królewski w Poznaniu
Państwo	Polska
Położenie	Poznań, Stare Miasto
Wysokość	ok 74 m n.p.m.
	Położenie na mapie Poznania Góra Przemysła
	Położenie na mapie Polski Góra Przemysła
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Góra Przemysła
	52°24′33,0516″N 16°55′53,2992″E/52,409181 16,931472

Kościół św. Antoniego Padewskiego

Góra Przemysła (urzędowo Wzgórze Przemysława, dawniej Góra Zamkowa, Góra Przemysława) – nieznacznie wyniesiona część Starego Miasta w Poznaniu (ostaniec erozyjny wyższego poziomu terasowego Warty^[2]), znajdująca się na zachód od Starego Rynku. Za Górę Przemysła uważa się teren pomiędzy ulicami: 23 Lutego, Ludgardy, Muzeum Narodowym i Alejami Marcinkowskiego. Na wzniesieniu tym znajduje się nowo odbudowany Zamek Królewski – dawna rezydencja króla Przemysła II.

Geologia

Pod względem geologicznym góra składa się w przeważającej mierze z gliny^[3].

Toponimia

Nazwy Góra Zamkowa używano przynajmniej od XV w. jako mons castrensis^[4], czy też wzmiankowane w 1510 – in monte sub castro^[5].

Dawniej używano nazwy Góra Zamkowa. W użyciu jest także popularna, acz niepoprawna historycznie, nazwa Góra Przemysława^[6].

W 1982 r. ustalono urzędowo dla tej części miasta nazwę Wzgórze Przemysława^[7].

Nazwa Góra Przemysława powstała od imienia, będącym wtórną postacią słowiańskiego antroponimu Przemysł. Z powodu utraty przejrzystości słowotwórczej pierwowzoru, powstała typowa forma z końcówką -sław^[8]. Rada Miasta Poznania w 1998 uznała, że ta forma imienia w niczym nie upamiętnia postaci książąt zasłużonych dla Poznania i zmieniła nazwę ulicy na prawidłową formę imienia – Góra Przemysła^[9]. Ulicy Starego Miasta nadano nazwę Góra Przemysła.

W Wykazie urzędowych nazw miejscowości i ich części, państwowym rejestrze nazw geograficznych oraz Krajowym Rejestrze Urzędowym Podziału Terytorialnego Kraju pod pojęciem część miasta nadal widnieje nazwa Wzgórze Przemysława^[10]^[11].

Historia

W czasie lokacji Poznania (1253) wzgórze stanowiło dominujący element założenia nowego miasta, przeniesionego tutaj z Ostrowa Tumskiego. Wzgórze zostało wykorzystane na ulokowanie niewielkiego zamku, który wszedł w obręb zespołu fortyfikacyjnego. Zamek w XIV w. rozbudował Kazimierz III Wielki. Historia Wzgórza była odtąd nierozerwalnie związana z Zamkiem Królewskim w Poznaniu. W XVIII i XIX w. resztki zamku zostały zlikwidowane, a teren zabudowano innymi budynkami. Obecnie istnieją plany odbudowy zamku w formach historycznych. Tymczasem na Wzgórzu działa Muzeum Sztuk Użytkowych.

Walory historyczne i krajobrazowe

Góra Przemysła jest enklawą zieleni w tej części Starego Miasta – znajduje się tutaj sporo starych drzew (m.in. ogród na tyłach Pałacu Działyńskich). Najważniejsze obiekty w obrębie Wzgórza to, oprócz Zamku, pomnik 15. Pułku Ułanów Poznańskich i Kościół św. Antoniego Padewskiego – barokowy z XVII w., jak również ścieżki spacerowe wokół Zamku Królewskiego. Teren Wzgórza jest popularnym miejscem rekreacji mieszkańców Poznania i turystów oraz jedną z bardziej fotografowanych okolic Starego Miasta.

Zobacz też

Ulica Zamkowa
Wzgórze Winiarskie
Złota Góra – drugi (nieistniejący) ostaniec w obrębie miasta lokacyjnego (1253)

Przypisy

↑ Zygmunt Rola: Tajemnice zamku Przemysła. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2004, s. 15 (Projekt Witolda Majewskiego zabudowy wzgórza zamkowego). ISBN 83-89738-04-X. Na rysunku jest podany poziom posadzki parteru Zamku Królewskiego na wysokości 75,35 m n.p.m.
↑ Alfred Kaniecki, Wpływ antropopresji na przemiany środowiskowe w dolinie Warty w Poznaniu, s.28
↑ BART, Najstarsza rezydencja polskich monarchów, w: Głos Wielkopolski, dodatek Dni Grodu Przemysła (wywiad z archeologiem Zbigniewem Karolczakiem), 27.9.2007, s.III
↑ Zygmunt Dolczewski, Krótka historia Zamku Królewskiego w Poznaniu, w Zamek królewski w Poznaniu – Wyd. Stowarzyszenie Komitetu Odbudowy Zamku Królewskiego w Poznaniu, Poznań 2004, str. 10, ISBN 83-920340-1-5
↑ Księga uposażenia diecezji poznańskiej z roku 1510. Poznań: Józef Nowacki, 1950.
↑ WłodzimierzW. Łęcki WłodzimierzW., PiotrP. Maluśkiewicz PiotrP., Poznań od A do Z, Poznań: KAW, 1986, s. 165-167, ISBN 83-03-01260-6, OCLC 835895412 .
↑ Ministerstwo Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska, Główny Urząd Statystyczny: Wykaz urzędowych nazw miejscowości w Polsce. T. 3, P-Ż. Warszawa: Wydawnictwa Akcydensowe, 1982, s. 655.
↑ Nazewnictwo geograficzne Poznania – zbiór studiów. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2008, s. 216. ISBN 978-83-232188-1-4.
↑ Uzasadnienie Uchwały LXXIII/582/II/98 z dnia 1998-06-16; on-line: [1]
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. ws. wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 0)
↑ Wzgórze Przemysława. W: Krajowy Rejestr Urzędowy Podziału Terytorialnego Kraju [on-line]. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2010-11-11].

Bibliografia

WłodzimierzW. Łęcki WłodzimierzW., PiotrP. Maluśkiewicz PiotrP., Poznań od A do Z, Poznań: KAW, 1986, s. 165-167, ISBN 83-03-01260-6, OCLC 835895412 .
Atlas architektury Poznania, JanuszJ. Pazder (red.), AleksandraA. Dolczewska, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2008, s. 116-117, ISBN 978-83-7503-058-7, OCLC 316600366 .
Poznań – plan miasta i okolic 1:20.000, Wydawnictwo Pietruska & Mierkiewicz, Poznań, 2004, ISBN 83-87157-01-5

[1] Zygmunt Rola: Tajemnice zamku Przemysła. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2004, s. 15 (Projekt Witolda Majewskiego zabudowy wzgórza zamkowego). ISBN 83-89738-04-X. Na rysunku jest podany poziom posadzki parteru Zamku Królewskiego na wysokości 75,35 m n.p.m.

[2] Alfred Kaniecki, Wpływ antropopresji na przemiany środowiskowe w dolinie Warty w Poznaniu, s.28

[3] BART, Najstarsza rezydencja polskich monarchów, w: Głos Wielkopolski, dodatek Dni Grodu Przemysła (wywiad z archeologiem Zbigniewem Karolczakiem), 27.9.2007, s.III

[4] Zygmunt Dolczewski, Krótka historia Zamku Królewskiego w Poznaniu, w Zamek królewski w Poznaniu – Wyd. Stowarzyszenie Komitetu Odbudowy Zamku Królewskiego w Poznaniu, Poznań 2004, str. 10, ISBN 83-920340-1-5

[5] Księga uposażenia diecezji poznańskiej z roku 1510. Poznań: Józef Nowacki, 1950.

[6] WłodzimierzW. Łęcki WłodzimierzW., PiotrP. Maluśkiewicz PiotrP., Poznań od A do Z, Poznań: KAW, 1986, s. 165-167, ISBN 83-03-01260-6, OCLC 835895412 .

[7] Ministerstwo Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska, Główny Urząd Statystyczny: Wykaz urzędowych nazw miejscowości w Polsce. T. 3, P-Ż. Warszawa: Wydawnictwa Akcydensowe, 1982, s. 655.

[8] Nazewnictwo geograficzne Poznania – zbiór studiów. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2008, s. 216. ISBN 978-83-232188-1-4.

[9] Uzasadnienie Uchwały LXXIII/582/II/98 z dnia 1998-06-16; on-line: [1]

[10] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. ws. wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 0)

[11] Wzgórze Przemysława. W: Krajowy Rejestr Urzędowy Podziału Terytorialnego Kraju [on-line]. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2010-11-11].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Obszary Systemu Informacji Miejskiej	Centrum Dzielnica Cesarska Garbary (Grochowe Łąki) Grobla Piaski Piekary Przepadek Rybaki Święty Marcin Święty Wojciech Chwaliszewo Stare Miasto
Osiedla mieszkaniowe	Osiedle Nad Wartą Osiedle robotnicze na Czartorii Zespół domów profesorskich przy ul. Libelta Zespół domów urzędniczych przy ulicy Kościuszki Zespół mieszkaniowy przy Placu Bernardyńskim
Atrakcje turystyczne	Fontanna Prozerpiny Odwach Pałac Anderschów Pałac Działyńskich Pałac Górków Pałac Mielżyńskich Pręgierz Ratusz Stary Browar Studzienka Bamberki Waga miejska Zamek Cesarski Zamek Królewski
Kina	Kino Apollo Kino „Malta” Kino „Muza” Kino Pałacowe Multikino Stary Browar
Miejsca kultu religijnego	Kościół św. Antoniego Padewskiego Kościół Bożego Ciała Kościół św. Franciszka Serafickiego Kościół św. Józefa Kościół św. Marcina Kościół Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, św. Marii Magdaleny i św. Stanisława Biskupa Kościół Najświętszego Serca Jezusowego i Matki Boskiej Pocieszenia Kościół Najświętszego Zbawiciela Kościół Najświętszej Krwi Pana Jezusa Kościół Najświętszej Marii Panny Wspomożycielki Wiernych Kościół Najświętszej Maryi Panny Królowej Różańca Świętego Kościół Przemienienia Pańskiego Kościół Świętego Krzyża Kościół św. Wojciecha Kościół Wszystkich Świętych Synagoga
Targowiska	Plac Bernardyński Plac Wielkopolski
Stacje kolejowe	Poznań Garbary

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne