Góra Stołowa (Południowa Afryka)

Góra Stołowa
Tafelberg
Ilustracja
Państwo

 Południowa Afryka

Położenie

obszar metropolitalny Kapsztad↗

Wysokość

1086 m n.p.m.

Pierwsze wejście

1503
António de Saldanha

Położenie na mapie Prowincji Przylądkowej Zachodniej
Mapa konturowa Prowincji Przylądkowej Zachodniej, na dole po lewej znajduje się czarny trójkącik z opisem „Góra Stołowa”
Położenie na mapie Południowej Afryki
Mapa konturowa Południowej Afryki, blisko dolnej krawiędzi po lewej znajduje się czarny trójkącik z opisem „Góra Stołowa”
Ziemia33°57′57″S 18°24′24″E/-33,965833 18,406667

Góra Stołowa (afr. Tafelberg, ang. Table Mountain) – będąca symbolem Kapsztadu góra znajdująca się w północnej części łańcucha górskiego południowego krańca Przylądka Dobrej Nadziei (około 52 km długości i do 16 km szerokości)[1].

Charakterystyka

Góra Stołowa obejmuje obszar około 6500 ha (65 km²), z czego wierzchowina około 3 km². Najwyższym jej punktem jest kopiec kamieni usypany przez Thomasa Macleara w 1865 roku na potrzeby pomiarów triangulacyjnych. Znajduje się on na wysokości 1086 m nad poziomem morza. Po obu stronach góra ma charakterystyczne formacje: po wschodniej Diabli Szczyt (ang. Devil's Peak), a po zachodniej – Głowę Lwa (Lion’s Head). Wierzchołek Góry Stołowej często okrywają chmury.

Geologia

Górna część Góry Stołowej składa się z odpornego na erozję ordowickiego piaskowca kwarcowego. Poniżej piaskowca znajduje się warstwa łatwo wietrzejących łupków łyszczykowych. Podstawa składa się z silnie pofałdowanych prekambryjskich łupków Malmesbury[2][3].

Flora

Główną formacją roślinną występującą na Górze Stołowej jest fynbos charakterystyczny dla florystycznego państwa przylądkowego. Są to obszary chronione, wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Postępuje tam także rozprzestrzenianie się obcych gatunków, takich jak sosna nadmorska.

Fauna

Góralek przylądkowy na skałach Góry Stołowej

Najczęściej spotykanym zwierzęciem, zwłaszcza w okolicach górnej stacji kolejki linowej, gdzie bywa dokarmiany przez turystów, jest góralek przylądkowy. Żyją tam także jeżozwierze, mangusty, węże i żółwie. Ostatni lew w tym rejonie został zastrzelony około roku 1802. Lamparty żyły tam do lat 20. XX w., ale obecnie uważa się je za lokalnie wymarłe. Spotykano tam również karakale i żbiki.

Tary himalajskie, które uciekły z pobliskiego ogrodu zoologicznego, żyły przez jakiś czas w niedostępnych górskich rejonach, ale zostały wyeliminowane jako obcy gatunek, aby umożliwić reintrodukcję rodzimych koziołków skalnych.

Historia

Pierwotna nazwa nadana górze przez pierwszych mieszkańców brzmiała Hoeri 'kwaggo (morska góra).

Najstarsze znalezione ślady człowieka pierwotnego w okolicy mają ponad 600 000 lat. Są to m.in. narzędzia łowiecko-zbierackie znalezione w depresji w pobliżu Przylądka Dobrej Nadziei.

Pierwszym Europejczykiem, który w 1503 roku przypłynął w te rejony i wspiął się na Górę Stołową, był António de Saldanha.

W roku 1796, podczas brytyjskiej okupacji przylądka, gen. Sir James Craig polecił wybudować na terenie góry trzy blokhauzy: Blokhauz Królewski, Blokhauz Księcia Jorku (później nazwę zmieniono na Blokhauz Królowej) oraz Blokhauz Księcia Walii. Dwa z nich są dziś w ruinie. Blokhauz Królewski jest nadal w dobrym stanie.

Góra stała się częścią nowego Parku Narodowego Cape Peninsula w latach 90. XX w. W 1998 r. park przyjął nazwę Park Narodowy Góry Stołowej (Table Mountain National Park). W 2004 roku wpisano go na listę światowego dziedzictwa UNESCO w ramach zespołu obszarów chronionych Cape Floral. Park ma powierzchnię 221 km².

Kolejka linowa

Kolejka linowa na Górę Stołową

Kolejka linowa na Górze Stołowej zabiera pasażerów z dolnej stacji Tafelberg Road położonej około 302 m n.p.m., na szczyt góry[4]. Z górnej stacji kolejki roztacza się widok na Kapsztad, Zatokę Stołową i Robben Island oraz na Atlantyk.

Budowa kolejki rozpoczęła się w 1926 roku. Oficjalne otwarcie miało miejsce w 1929. W 1997 roku kolejka linowa została w znacznym stopniu zmodernizowana. Wprowadzono nowe wagoniki przewożące 65 zamiast – jak dotychczasowo – 25 osób. Na górnej stacji znajdują się sklepy z pamiątkami i restauracje. Są tam również piesze szlaki turystyczne o różnych długościach.

Góra Stołowa w ikonografii i upamiętnienia

Gwiazdozbiór Góra Stołowa

Góra Stołowa stała się symbolem Kapsztadu, a jej uproszczony wizerunek (wraz z Diablim Szczytem i Głową Lwa) widnieje na fladze tego miasta.

Góra Stołowa jest jedynym obiektem na Ziemi, od którego wziął swą nazwę gwiazdozbiór – Gwiazdozbiór Góry Stołowej, oznaczony przez Nicolasa Louisa de Lacaille w roku 1751.

Panorama ze szczytu Góry Stołowej
Panorama ze szczytu Góry Stołowej

Zobacz też


Przypisy

  1. ↑ Strona władz miasta Kapsztadu
  2. ↑ Geology of the Cape Peninsula. University of Cape Town Department of Geological Sciences. [dostęp 2006-07-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-13)]. (ang.).
  3. ↑ The Geology of Table Mountain. CapeConnected. [dostęp 2006-07-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (27 listopada 2019)]. (ang.).
  4. ↑ Table Mountain Aerial Cableway Company. tablemountain.net. [dostęp 2006-12-21]. (ang.).

Media użyte na tej stronie

U+25B2.svg
Black up-pointing triangle ▲, U+25B2 from Unicode-Block Geometric Shapes (25A0–25FF)
South Africa Western Cape relief location map.svg
Autor: Htonl, Licencja: CC BY-SA 3.0
Relief location map of the Western Cape

Equirectangular projection, N/S stretching 118%. Geographic limits of the map:

  • N: 30.25° S
  • S: 35.0° S
  • W: 17.5° E
  • E: 24.5° E
Cape Town Pano1.jpg
Panorama Image of Cape Town taken from the Table mountain (Sept 2006)
Tablemountain kabelkar.jpg
Autor: Ritus, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Cable car at Table mountain South Africa.
South Africa relief location map.svg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
Relief location map of South Africa

Equirectangular projection, N/S stretching 110 %. Geographic limits of the map:

  • N: 21.8° S
  • S: 35.2° S
  • W: 16.0° E
  • E: 33.2° E
Table Mountain DanieVDM.jpg
Autor: Danie van der Merwe from Cape Town, South Africa, Licencja: CC BY 2.0
Taffelberget och Kapstaden i Sydafrika, sett från en strand vid stadsdelen Bloubergstrand
Mensa constelation PP3 map PL.jpg
Autor: Original uploader was Blueshade at pl.wikipedia, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ta mapa gwiazdozbioru została stworzona przy pomocy programu PP3 autorstwa Torstena Brongera. Tłumaczenia na język polski oraz innych modyfikacji na potrzeby polskiej Wikipedii dokonał Przemysław 'BlueShade' Idzkiewicz. Grafika udostępniona jest na licencji GFDL w wersji 1.2 lub nowszej.
Dassie 2.jpg
Dassie (Cape Hyrax) photgraphed on Table Mountain, Cape Town in February 2005 by Anthony Steele. The photo was taken on the rocks near the upper cable car station. The sea is visible in the background.